تغییر شکل ادای نذر به خاطر شیوع ویروس کرونا

پرسش :

ارکان نذر چیست و آیا امکان تغییر شکل ادای برخی از نذرها به خاطر شیوع ویروس کرونا وجود دارد؟

پاسخ :

پاسخ از حجت الاسلام سید حجت سجادی زاده، کارشناس قرآن و حدیث:

نذر دارای سه رکن اساسی، شخص نذرکننده، صیغه نذر و متعلق نذر است که هر کدام از این سه رکن دارای شرایط و اقسام خاص خود است که بسیاری از نذرهایی که در واقعیت بیرونی جامعه دینی منعقد شده یا انجام می‌شود، به خاطر اینکه برخی از این شرایط صحت را دارا نیستند، در عمل تحقق و بروز خارجی ندارند.
 
رکن اول را به ویژه برای زنان مهم دانسته و گفت: شخص نذر کننده باید شرایط تکلیف که همان مسلمان و عاقل و بالغ بودن است و توانایی بر انجام کار را داشته باشد و علاوه بر آن باید آنچه را مورد نذر اوست، با اختیار و از روی قصد برگزیده باشد، پس با این اوصاف شخص انسان غیر مکلف و شخص ناتوان در مورد موضوع نذر و شخص بیهوش و یا شخص مجبور و یا بی‌توجه به نذر از دایره موارد صحت نذر خارج هستند.
 
رکن دوم نذر را صیغه یا همان عبارتی دانست که با آن نذر واجب می‌‌شود، و افزود: صیغه را می توان به دو صورت ادا کرد: یا باید به لفظ عربی باشد؛ به این عبارت که: «لِلّهِ عَلَیَّ ان افعل او لاافعل فلان... یعنی برای خدا بر گردن من باشد که فلان کار را انجام دهم یا ترک‌ کنم» و یا اینکه با رعایت سه نکته (ذکر لفظ جلاله الله یا ترجمة آن، بر عهدة من یا بر ذمه من و ...، مشخص بودن نوع کار) به فارسی یا هر زبان دیگری خوانده شود، نذر خاصیت خود را خواهد داشت؛ مثلاً: برای خدا بر عهده من است که روزه بگیرم (نذر مطلق) برای خدا بر عهده من است که اگر بیمارم شفا یافت، روزه بگیرم (نذر مشروط).
 
رکن سوم نذر، متعلق نذر است و شرط اصلی آن قدرت داشتن شخص نذرکننده بر انجام آن است و مباح بودن یا استحباب داشتن آن عمل از شرایط دیگرِ عملی است که نذر به آن تعلق می‌گیرد. پس عمل حرام یا لغو نمی‌تواند متعلق نذر باشد. البته گاهی می‌تواند متعلق نذر به صورت مشروط باشد؛ یعنی اینکه انجام یا ترک آن عمل مشروط به تحقق حاجت یا رفع مشکلی باشد و گاهی نیز می‌تواند به صورت مطلق خوانده شود به این صورتی که فقط جلب رضایت الهی مورد نظر شخص نذرکننده است.
 
با توجه به فراگیر بودن ویروس کرونا و عدم برپایی بسیاری از مراسمی که افراد در آن ها به ادای نذر خود می پرداختند گفت: همان طور که گفته شد گاهی در زبان عامه مردم بیان می کنند که نذر دارند در حالی که ارکان نذر را رعایت نمی کنند و یا خیراتی در نظر دارند که عنوان نذر را بر روی آن می گذارند، هزینه های این قبیل خیرات را می توان برآورد کرد و با توجه به شرایط حاکم، با رعایت دستورالعمل های بهداشتی، شکل دیگری از آن را اجرا کرد، به طور مثال به جای پخت و توزیع غذای به اصطلاح نذری، هزینه آن را به نیازمندان بخشید و یا تهیه و توزیع بسته های بهداشتی را در بین مردم، به این نیت انجام داد.
 
برخی از نذرها نیز ممکن است به صورت صریح بیان نشده باشد، در خصوص این قبیل نذرها هم می توان روش های دیگری را انتخاب کرد، به طور مثال اگر فرد چیزی را برای خود امام (علیه السلام) یا امامزاده نذر کرده، بی‌آن که نام حرم را ببرد، می‌تواند هزینه آن را صرف مجالس عزاداری، کمک به نیازمندان، نشر آثار آن بزرگواران یا هر کار دیگری که نسبتی با آنها دارد بکند.
 
منبع: خبرگزاری بسیج