چرا دو خواهر نمى‌توانند زن یک مرد شوند؟
پرسش :
با توجه به آیه 23 سوره نساء چرا دو خواهر نمى‌توانند زن یک مرد شوند؟
پاسخ :
در آیه 23 سورة نساء ازدواج با چند گروه، از زنان حرام شمرده شده است. یکى از این گروه‌ها، خواهرزن است «و ان تَجمَعوا بَینَ الاُختَینِ الّا ما قَد سَلَفَ...؛ و نیز ] حرام است بر شما [ که جمع میان دو خواهر کنید مگر آنچه در گذشته واقع شده است....»
در روایتى از حضرت امام موسى بن جعفر علیه السلام علت حرمت ازدواج با خواهرزن، حفظ اسلام دانسته شده و تأکید شده است که چنین حکمى در ادیان دیگر نیز وجود دارد.1
علامه طباطبایى؛ در ذیل آیه توصیفى دربارۀ فلسفه حرمت ازدواج با این چند گروه از زنان داده‌اند که شاید بتوان آن را توضیحى براى این حدیث قرار داد.
ایشان مى‌فرمایند: اسلام براى جلوگیرى از فحشا و زنا در جامعه، که بنیاد هر خانواده و جامعه‌اى را ویران مى‌کند، دو راه کار تبیین کرده است:
1. وجوب حفظ حجاب از سوى زنان نامحرم؛
2. حرمت ازدواج با محارم و برخى زنان از جمله خواهر زن. علت حرمت ازدواج با این گروه آن است که در خانواده معمولاً مرد، با این چند گروه سرو کار دارد و با آنان نشست و برخاست مى‌کند. این اختلاط ممکن است ذهن انسان را منحرف و او را به سوى امیال حیوانى سوق دهد. لذا در این گروه‌ها تنها به حرمت زنا اکتفا نشده و افزون بر آن ازدواج با آنان حرام دانسته شد تا انسان چشم طمع را براى رسیدن به آنان بسته و امیال حیوانى را در خود به کلى بمیراند.2
حکمت دیگرى که براى حرمت چنین ازدواجى مى‌توان بیان کرد این است که:
دو خواهر به حکم نسب و پیوند طبیعى نسبت به یکدیگر علاقۀ شدید دارند؛ ولى هنگامى که رقیب هم شوند طبعاً نمى‌توانند آن علاقه سابق را حفظ کنند و به این ترتیب یک نوع تضاد عاطفى در وجود آن‌ها پیدا مى‌شود که براى زندگى آنان زیان بار است؛ زیرا همیشه انگیزه «محبت» و «رقابت» در وجود آنان در حال کشمکش و مبارزه خواهد بود.3
پی‌نوشت‌ها:
(1). علل الشرایع، شیخ صدوق، ج 2، ص 498
(2). المیزان، علامه طباطبایى، ج 4، ص 314
(3). تفسیر نمونه، ج 3، ص 331
منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.
در آیه 23 سورة نساء ازدواج با چند گروه، از زنان حرام شمرده شده است. یکى از این گروه‌ها، خواهرزن است «و ان تَجمَعوا بَینَ الاُختَینِ الّا ما قَد سَلَفَ...؛ و نیز ] حرام است بر شما [ که جمع میان دو خواهر کنید مگر آنچه در گذشته واقع شده است....»
در روایتى از حضرت امام موسى بن جعفر علیه السلام علت حرمت ازدواج با خواهرزن، حفظ اسلام دانسته شده و تأکید شده است که چنین حکمى در ادیان دیگر نیز وجود دارد.1
علامه طباطبایى؛ در ذیل آیه توصیفى دربارۀ فلسفه حرمت ازدواج با این چند گروه از زنان داده‌اند که شاید بتوان آن را توضیحى براى این حدیث قرار داد.
ایشان مى‌فرمایند: اسلام براى جلوگیرى از فحشا و زنا در جامعه، که بنیاد هر خانواده و جامعه‌اى را ویران مى‌کند، دو راه کار تبیین کرده است:
1. وجوب حفظ حجاب از سوى زنان نامحرم؛
2. حرمت ازدواج با محارم و برخى زنان از جمله خواهر زن. علت حرمت ازدواج با این گروه آن است که در خانواده معمولاً مرد، با این چند گروه سرو کار دارد و با آنان نشست و برخاست مى‌کند. این اختلاط ممکن است ذهن انسان را منحرف و او را به سوى امیال حیوانى سوق دهد. لذا در این گروه‌ها تنها به حرمت زنا اکتفا نشده و افزون بر آن ازدواج با آنان حرام دانسته شد تا انسان چشم طمع را براى رسیدن به آنان بسته و امیال حیوانى را در خود به کلى بمیراند.2
حکمت دیگرى که براى حرمت چنین ازدواجى مى‌توان بیان کرد این است که:
دو خواهر به حکم نسب و پیوند طبیعى نسبت به یکدیگر علاقۀ شدید دارند؛ ولى هنگامى که رقیب هم شوند طبعاً نمى‌توانند آن علاقه سابق را حفظ کنند و به این ترتیب یک نوع تضاد عاطفى در وجود آن‌ها پیدا مى‌شود که براى زندگى آنان زیان بار است؛ زیرا همیشه انگیزه «محبت» و «رقابت» در وجود آنان در حال کشمکش و مبارزه خواهد بود.3
پی‌نوشت‌ها:
(1). علل الشرایع، شیخ صدوق، ج 2، ص 498
(2). المیزان، علامه طباطبایى، ج 4، ص 314
(3). تفسیر نمونه، ج 3، ص 331
منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.