احکام وصیت | سوال شصت و پنج

پرسش :

‏با تقدیم فتوکپی دو برگ وصیت نامۀ یکی از اعضای جمعیت خیریه و یک طومار‏‎ ‎‏تنظیم شده به وسیلۀ اعضای جمعیت خیریۀ اسلامی، توجه حضرت عالی را به مطالب‏‎ ‎‏زیر معطوف می دارد:‏ ‏‏1. پس از فوت آن مرحوم بلافاصله مراسم اولیه انجام و امضا کنندگان زیر برای‏‎ ‎‏پیاده کردن و اجرا نمودن مطالب مندرج از طرف نامبرده ـ با در نظر گرفتن خدا و شرع‏‎ ‎‏مقدس اسلام ـ اقدام نموده ایم. ‏ ‏‏2. مرحوم، به جز همسرش، وارث درجۀ یک ندارد، ولی وارث درجه دو دارد. ‏ ‏‏3. وراث نامبرده در بند دو برای انجام نیات متوفی، مشکلاتی پیش پای امضا‏‎ ‎‏کنندگان قرار داده اند. ‏ ‏‏4. سعی و کوشش فراوان به عمل آمده که هرچه زودتر خواسته متوفی اجرا شود.‏‎ ‎‏به علت مشکلات مذکور تا به امروز توفیقی حاصل نشده است. ‏ ‏‏5. متوفی پس از تنظیم وصیت نامه در حضور پانزده نفر، بعد از برگشت از قم، در‏‎ ‎‏جلسۀ عمومی جمعیت خیریۀ اسلامی ـ که خود نیز یکی از اعضای آن جمعیت بوده ـ‏‎ ‎‏اقرار و اعتراف دایر به تأیید وصیت نامه و تکمیل دقیق آن در حضور حدود پانصد نفر‏‎ ‎‏اظهار داشته است: چون این جانب اولاد ندارم؛ همه اعضا ورثۀ بنده هستند. کل ماترک‏‎ ‎‏خودم را در اختیار جمعیت خیریۀ اسلامی قرار می دهم. خیریه در نگهداری آن ها‏ ‏کوشش نموده، درآمد آن را در راه های خیر عمل نمایند. ‏ ‏‏استدعای امضا کنندگان این است: تکلیف شرعی ما را در مورد اظهارات و وصیت‏‎ ‎‏متوفی روشن فرمایند.‏

پاسخ :
‏‏بسمه تعالی، شخص متوفی اگر در حال حیات دارایی و اموال را از ملک‏‎ ‎‏خود خارج کرده و در ملک شخص یا اشخاص یا جهتی درآورده و به‏‎ ‎‏دنبال آن قبض و اقباض در خارج هم متحقق شده، ورثه در آن حقی‏‎ ‎‏ندارند، ولو این که در اسناد رسمی انتقال حاصل نشده باشد. ولی اگر نقل و‏‎ ‎‏انتقال شرعی و قبض و اقباض خارجی در حیات نامبرده متحقق نشده‏‎ ‎‏باشد، فقط وصیت مشارالیه در ثلث مجموع ترکه نافذ است و امر بقیۀ‏‎ ‎‏اموال با ورثه است. ‏

منبع: استفتائات امام خمینی(ره)، جلد 7، ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، تهران، 1392 ش.