شبهات نظارت استصوابی | شبهه سی و یکم
پرسش :
آیا نظارت استصوابی در قوانین کشورهای دیگر وجود دارد؟ اگر نه، چگونه ما می توانیم آن را بپذیریم؟
پاسخ :
اولا: فرض را بر این می گیریم که چنین مسأله ای در دیگر کشورها وجود ندارد، معنای آن این نیست که نظام جمهوری اسلامی ایران هم نمی تواند چنین چیزی را به رسمیت نشناسد. آیا همه اصولی که در قانون اساسی ما وجود دارد، در قوانین کشورهای دیگر وجود دارد؟ آیا اصول مربوط به ولایت فقیه و اختیارات آن و یا مجمع تشخیص مصلحت نظام و یا اصول مربوط به اسلامیت نظام و یا قضای اسلامی در قوانین کشورهای دیگر وجود دارد؟ یقینا هر نظامی می تواند ویژگی های مخصوص به خود را داشته باشد. در قوانین هر کشوری ممکن است اموری وجود داشته باشد که در قوانین کشورهای دیگر موجود نباشد.
ثانیا: هرچند در کشورهای دیگر نهادی به نام شورای نگهبان با ویژگی های قانون اساسی ما وجود ندارد، اما مراکز و نهادهایی که تقریبا نقش شورای نگهبان را به عهده داشته باشند، وجود دارند. به عنوان نمونه، در قانون اساسی آمریکا، دانمارک و ژاپن، قوه مقننه و نمایندگان بر انتخابات نظارت دارند و در آلمان، قوه قضائیه بر انتخابات نظارت می کند و در فرانسه طبق قانون اساسی ۱۹۵۸، نهاد ویژه مستقل و غیرمنتفع از نتایج انتخابات، انتخابات را کنترل می کند.
حتی در برخی کشورها قوانین این نظارت بسیار سخت می باشد. مثلا در کشور فرانسه اگر کسی بخواهد نامزد انتخابات شود، باید از پانصد نفر از نمایندگان اعم از شوراهای محلی و مجلس تأییدیه بیاورد و فقط پنجاه نفر می توانند از نمایندگی هر استان امضاء بگیرند و حتی در کشورهایی که دارای نظام حزبی هستند، این فیلتر هست.
در قانون اساسی کشور ایتالیا به استناد اصول ۱۳۴ تا ۱۳۷، نهادی به نام «دیوان قانون اساسی» وجود دارد که بر مصوبات مجلس ملی و سنای ایتالیا نظارت دارد. چنانچه این دیوان، مصوبات آن ها را رد کند، بی اثر و ملغی میشود. بنابراین نظارت بر انتخابات منحصر به قانون اساسی جمهوری اسلامی نیست، بلکه در تمام نظام های دموکراتیک به نوعی نظارت وجود دارد.
منبع: نظارت استصوابی، دکتر عباس نیکزاد، دفتر نشر معارف، چاپ اول، قم، 1393 ش.
اولا: فرض را بر این می گیریم که چنین مسأله ای در دیگر کشورها وجود ندارد، معنای آن این نیست که نظام جمهوری اسلامی ایران هم نمی تواند چنین چیزی را به رسمیت نشناسد. آیا همه اصولی که در قانون اساسی ما وجود دارد، در قوانین کشورهای دیگر وجود دارد؟ آیا اصول مربوط به ولایت فقیه و اختیارات آن و یا مجمع تشخیص مصلحت نظام و یا اصول مربوط به اسلامیت نظام و یا قضای اسلامی در قوانین کشورهای دیگر وجود دارد؟ یقینا هر نظامی می تواند ویژگی های مخصوص به خود را داشته باشد. در قوانین هر کشوری ممکن است اموری وجود داشته باشد که در قوانین کشورهای دیگر موجود نباشد.
ثانیا: هرچند در کشورهای دیگر نهادی به نام شورای نگهبان با ویژگی های قانون اساسی ما وجود ندارد، اما مراکز و نهادهایی که تقریبا نقش شورای نگهبان را به عهده داشته باشند، وجود دارند. به عنوان نمونه، در قانون اساسی آمریکا، دانمارک و ژاپن، قوه مقننه و نمایندگان بر انتخابات نظارت دارند و در آلمان، قوه قضائیه بر انتخابات نظارت می کند و در فرانسه طبق قانون اساسی ۱۹۵۸، نهاد ویژه مستقل و غیرمنتفع از نتایج انتخابات، انتخابات را کنترل می کند.
حتی در برخی کشورها قوانین این نظارت بسیار سخت می باشد. مثلا در کشور فرانسه اگر کسی بخواهد نامزد انتخابات شود، باید از پانصد نفر از نمایندگان اعم از شوراهای محلی و مجلس تأییدیه بیاورد و فقط پنجاه نفر می توانند از نمایندگی هر استان امضاء بگیرند و حتی در کشورهایی که دارای نظام حزبی هستند، این فیلتر هست.
در قانون اساسی کشور ایتالیا به استناد اصول ۱۳۴ تا ۱۳۷، نهادی به نام «دیوان قانون اساسی» وجود دارد که بر مصوبات مجلس ملی و سنای ایتالیا نظارت دارد. چنانچه این دیوان، مصوبات آن ها را رد کند، بی اثر و ملغی میشود. بنابراین نظارت بر انتخابات منحصر به قانون اساسی جمهوری اسلامی نیست، بلکه در تمام نظام های دموکراتیک به نوعی نظارت وجود دارد.
منبع: نظارت استصوابی، دکتر عباس نیکزاد، دفتر نشر معارف، چاپ اول، قم، 1393 ش.