عدم تعلق کعبه به نژاد خاصی از دیدگاه قرآن
پرسش :
از دیدگاه قرآن آیا کعبه اختصاص به گروه و نژاد خاصی دارد؟
پاسخ :
قرآن کریم، چنان که کعبه را اوّلین و با سابقه‌ترین خانه عبودیت و پرستش می‌داند، آن را برای همه جهانیان، محور بندگی می‌شناسد و می‌فرماید:
«إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبارَکاً وَ هُدیً لِلْعالَمِینَ»(1)؛
یعنی اوّلین خانه‌ای که برای همه مردم برقرار شده و هدایت جهانیان را تأمین می‌کند، کعبه است و اختصاصی به گروه و نژاد خاصی ندارد و مردم اقلیم معیّنی، از افراد اقلیم دیگر به آن سزاوارتر نیستند و مرزهای جغرافیایی نیز در این امر همگانی نقش ندارد. از این رو ملل گوناگون جهان، اعمّ از هندی، فارس، کلدانی، یهودی و عرب آن را گرامی می‌داشتند.(2)
خدای سبحان در این باره می‌فرماید: به یاد آور هنگامی که مکان کعبه را برای ابراهیم معیّن کردیم تا مرجع عبادت پرستندگان را فراهم کند و به او گفتیم که: خانه مرا برای طواف کنندگان و نمازگزاران و رکوع کنندگان سجده‌گر پاکیزه تن و در بین مردم دعوت حج را اعلان کن تا «از هر سو» و «به هر وضع و با هر وسیله ممکن» از پیاده و سواره و از دوز و نزدیک، به ندای تو پاسخ دهند و برای انجام حج و زیارت کعبه گرد آیند:
«وَ إِذْ بَوَّأْنا لِإِبْراهِیمَ مَکانَ الْبَیْتِ أَنْ لا تُشْرِکْ بِی شَیْئاً وَ طَهِّرْ بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ وَ الْقائِمِینَ وَ الرُّکَّعِ السُّجُودِ* وَ أَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجالًا وَ عَلی کُلِّ ضامِرٍ یَأْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ»(3).
شاهد دیگر بر این مطلب اینکه فرمود: هنگامی که ما کعبه را مرجع همه مردم و جایگاه امان و آرامش قرار دادیم:
«وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثابَةً لِلنَّاسِ وَ أَمْناً»، این تعبیر گرچه به حسب دلالت صریح، مردم اعصار پیشین را شامل نمی‌شود، ولی با توجه به ادامه آیه که فرمود: «وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِیمَ مُصَلًّی وَ عَهِدْنا إِلی إِبْراهِیمَ وَ إِسْماعِیلَ أَنْ طَهِّرا بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ وَ الْعاکِفِینَ وَ الرُّکَّعِ السُّجُودِ»(4)
روشن می‌شود که نه تنها مردم جهان پس از نزول قرآن به زیارت کعبه فرا خوانده شده‌اند، بلکه همه افراد قرن‌های گذشته نیز باید آهنگ کعبه می‌کردند و به زیارت آن می‌شتافتند؛ زیرا پیمان الهی نسبت به دو پیامبر بزرگوار و متعهد، یعنی ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام این بود که کعبه را برای زائران و طواف کنندگان و معتکفان و رکوع کنندگان و سجده گزاران پاکیزه نگه دارند.
پی‌نوشت‌ها:
1- حج: 96.
2- المیزان، ج 3، ص 363- 258.
3- حج: 26- 27.
4- بقره: 125.
منبع: پرسمان قرآنی حج، رمضان محمدی، نشر مشعر، تهران، 1388 ه.ش.
قرآن کریم، چنان که کعبه را اوّلین و با سابقه‌ترین خانه عبودیت و پرستش می‌داند، آن را برای همه جهانیان، محور بندگی می‌شناسد و می‌فرماید:
«إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّةَ مُبارَکاً وَ هُدیً لِلْعالَمِینَ»(1)؛
یعنی اوّلین خانه‌ای که برای همه مردم برقرار شده و هدایت جهانیان را تأمین می‌کند، کعبه است و اختصاصی به گروه و نژاد خاصی ندارد و مردم اقلیم معیّنی، از افراد اقلیم دیگر به آن سزاوارتر نیستند و مرزهای جغرافیایی نیز در این امر همگانی نقش ندارد. از این رو ملل گوناگون جهان، اعمّ از هندی، فارس، کلدانی، یهودی و عرب آن را گرامی می‌داشتند.(2)
خدای سبحان در این باره می‌فرماید: به یاد آور هنگامی که مکان کعبه را برای ابراهیم معیّن کردیم تا مرجع عبادت پرستندگان را فراهم کند و به او گفتیم که: خانه مرا برای طواف کنندگان و نمازگزاران و رکوع کنندگان سجده‌گر پاکیزه تن و در بین مردم دعوت حج را اعلان کن تا «از هر سو» و «به هر وضع و با هر وسیله ممکن» از پیاده و سواره و از دوز و نزدیک، به ندای تو پاسخ دهند و برای انجام حج و زیارت کعبه گرد آیند:
«وَ إِذْ بَوَّأْنا لِإِبْراهِیمَ مَکانَ الْبَیْتِ أَنْ لا تُشْرِکْ بِی شَیْئاً وَ طَهِّرْ بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ وَ الْقائِمِینَ وَ الرُّکَّعِ السُّجُودِ* وَ أَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجالًا وَ عَلی کُلِّ ضامِرٍ یَأْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ»(3).
شاهد دیگر بر این مطلب اینکه فرمود: هنگامی که ما کعبه را مرجع همه مردم و جایگاه امان و آرامش قرار دادیم:
«وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثابَةً لِلنَّاسِ وَ أَمْناً»، این تعبیر گرچه به حسب دلالت صریح، مردم اعصار پیشین را شامل نمی‌شود، ولی با توجه به ادامه آیه که فرمود: «وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِیمَ مُصَلًّی وَ عَهِدْنا إِلی إِبْراهِیمَ وَ إِسْماعِیلَ أَنْ طَهِّرا بَیْتِیَ لِلطَّائِفِینَ وَ الْعاکِفِینَ وَ الرُّکَّعِ السُّجُودِ»(4)
روشن می‌شود که نه تنها مردم جهان پس از نزول قرآن به زیارت کعبه فرا خوانده شده‌اند، بلکه همه افراد قرن‌های گذشته نیز باید آهنگ کعبه می‌کردند و به زیارت آن می‌شتافتند؛ زیرا پیمان الهی نسبت به دو پیامبر بزرگوار و متعهد، یعنی ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام این بود که کعبه را برای زائران و طواف کنندگان و معتکفان و رکوع کنندگان و سجده گزاران پاکیزه نگه دارند.
پی‌نوشت‌ها:
1- حج: 96.
2- المیزان، ج 3، ص 363- 258.
3- حج: 26- 27.
4- بقره: 125.
منبع: پرسمان قرآنی حج، رمضان محمدی، نشر مشعر، تهران، 1388 ه.ش.