پرسش :

شخصى باغ خود را به ديگرى مى فروشد، خريدار با تظاهر به اين كه متموّل و متمكّن مى باشد بيش از نصف بهاى مورد معامله را به صورت چكى كه فاقد تاريخ بوده است به فروشنده تسليم مى دارد، سپس بين متعاملين در خصوص زمان چك اختلاف به وجود مى آيد و خريدار از تأمين وجه چك خوددارى مى نمايد، حتّى پس از دو سال، كه فروشنده خودش تاريخ روى چك را مى نويسد و به بانك مراجعه مى كند، چك به علّت نبودن وجه برگشت مى خورد و بانك گواهى كرده كه خريدار به جز چند تومانى در اين مدّت پول در حساب نداشته است. الف( آيا چنين معامله اى باطل است؟ ب( براى فروشنده چه حقّى از جهت رفع ضرر وجود دارد؟ آيا اصولاً چك بدون تاريخ در معاملات شرعاً ثمن محسوب مى شود؟

پاسخ :
جواب الف: اگر زمان پرداخت چك را تعيين نكرده و لفظاً نيز توافقى بر آن نشده، معامله مزبور صحيح نيست.
جواب ب : چك در هر حال حواله است و معامله در صورتى صحيح است كه يا بطور نقد باشد و يا نسيه با تعيين زمان، و چك تا تاريخ آن معيّن نباشد براى معامله كفايت نمى كند. و اگر آگاهانه اقدام به ضرر خود كرده است قابل جبران نيست.
منبع: استفتائات حضرت آيت الله العظمي مکارم شيرازي(دامت برکاته)، ج1