پرسش :

قطعه زمينى جهت احداث مؤسّسه اى عام المنفعه از طرف موجر، در قبال مبلغ معيّنى مال الاجاره، و براى مدّتسال، اجاره داده شده است، در مقدّمه عقد اجاره آمده است: »در ضمن عقد خارج لازم شرايط مفصّله ذيل بين موجر و مستأجر واقع شده است، يكى از شرايط اين كه كليّه تأسيسات و ساختمانهاى احداثى كه در زمين مورد اجاره نصب و احداث مى گردد پس از انقضاى مدّت اجاره مجاناً و بلاعوض متعلّق به عين مستأجره مى باشد«. اين است: الف( با توجّه به عبارت »ضمن عقد خارج لازم شرط شده است...« آيا تحقّق چنين شرايطى نياز به تحقّق عقد خارج لازم دارد، يا با انعقاد قرارداد اجاره مستقر مى شود؟ ب( با توجّه به اين كه ساختمان در زمان عقد از نظر كمّى و كيفى مشخّص نبوده، آيا اين شرط باطل و مبطِل عقد است، يا فقط شرط باطل است؟ ج( آيا شرط »تمليك كليّه تأسيسات و ساختمانهاى احداثى به صورت مجّانى و در انتهاى مدّت اجاره« بدون اين كه در زمان انعقاد قرارداد مشخّص و يا وجود خارجى داشته باشد و يا اين كه در مالكيّت شرط دهنده در آمده باشد صحيح است؟

پاسخ :
جواب الف : مفهوم اين جمله آن است كه عقد خارج و لازمى خوانده شود و اين شرايط را در ضمن آن بگنجانند; ولى اگر منظور طرفين اين بوده كه در عقد اجاره شرط باشد و از اين جمله اين مفهوم را فهميده اند مانعى ندارد و نياز به عقد خارجِ لازم نيست.
جواب ب : شرط مزبور ظاهراً اشكالى ندارد.
جواب ج: تمليك بعد از پايان مدّت اجاره است، و اين ابهام در شرط مانعى ندارد.
منبع: استفتائات حضرت آيت الله العظمي مکارم شيرازي(دامت برکاته)، ج1