پرسش :
درمان اعتياد چيست؟
پاسخ :
مواد اعتيادآور بسياري وجود دارند و روش‌هاي درماني براي هر ماده خاص ممكن است متفاوت باشد و همينطور روش درمان نيز بسته به خصوصيات و ويژگي‌هاي خاص فرد بيمار متفاوت است. مشكلاتي كه به نحوي با اعتياد فرد مرتبط هستند به طور قابل ملاحظه‌اي متفاوت و متنوع است. افرادي كه براي ترك اعتياد به مواد مراجعه مي‌كنند داراي اشكال متنوع زندگي و روش‌هاي متفاوتي در زندگي خود هستند. بسياري از آن‌ها از مشكلاتي مانند عدم سلامت رواني، مشكلات ـ شغلي، سلامت جسماني و يا مشكلات اجتماعي، رنج مي‌برند كه همين امر، درمان ـ اختلال اعتياد را در آن‌ها بسيار دشوارتر مي‌سازد.
حتي اگر مشكلاتي كه به نحوي با اعتياد فرد مرتبط هستند از اهميت كمي برخوردار باشند ولي شدت اعتياد را به خودي خود در ميان مردم و در گستره وسيعي تغيير مي‌دهد.
رويكردها و ديدگاه‌هاي علمي متنوع و متفاوتي نسبت به درمان اعتياد وجود دارد. روش‌هاي درمان اعتياد مي‌تواند شامل روش‌هايي از جمله رفتار درماني (مانند مشاوره، شناخت درماني، يا روان درماني)، دارو درماني و يا تركيبي از هر دو روش رفتار درماني و دارو درماني باشد. روش‌هاي مبتني بر رفتار درماني راه‌كارهاي استراتژيكي براي مقابله و مقاومت در برابر ميل مصرف مواد به افراد توصيه مي‌كند، روش‌هايي براي اجتناب از مصرف دوباره مواد و نيز جلوگيري از لغزش‌هاي گاهگاه به آن‌ها مي‌آموزد و همچنين روش‌هايي براي مواجهه در صورت بروز چنين لغزش‌هايي را به آن‌ها پيشنهاد مي‌كند. هنگامي كه مصرف مواد فرد را در معرض رفتارهاي پرخطر و ابتلا به ايدز يا ساير بيماري‌هاي مسري قرار مي‌دهد، رفتار درماني مي‌تواند به كاهش خطر انتقال بيماري كمك كند.
برنامه‌ريزي متناسب با وضعيت فرد و ارجاع او به ساير خدمات دارويي و پزشكي، روانشناختي و اجتماعي، مؤلفه‌هاي بسيار مهمي در تشكيل روش‌هاي درمان اعتياد هستند.
بهترين برنامههاي درماني، تركيب روش هاي درماني اعتياد و تدارك خدمات مطابق با نيازهاي فردي شخص بيمار است. اين برنامههاي تركيبي درمان اعتياد با در نظر گرفتن مسائلي همچون، سن، نژاد، فرهنگ، جنسيت فرد، جهت‌گيري جنسي، بارداري، بچه‌دار بودن، خانه‌دار بودن و اشتغال در ساير مشاغل، و همچنين مسائلي مانند سوءاستفاده جسمي و جنسي، طرح‌ريزي مي‌شوند. داروهاي درمان اعتياد مانند متادون، LAAM و نالتركسان نيز براي افراد وابسته به مواد مخدر مرفين‌دار (افيوني) در دسترس است، محصولات جايگزين نيكوتين مثل آدامس‌ها، جويدن‌هاي نعناعي و طعم‌دار يا اسپري‌هاي استنشاقي و نيز بوپروپيون (Buprenorphine) براي افراد وابسته به نيكوتين موجود است.
چنانچه فرد همزمان با اعتياد دچار اختلالات رواني ديگري مثل افسردگي، اختلالات اضطرابي اختلالات دوقطبي و يا روان‌پريشي نيز باشد، داروهايي ضدافسردگي، تثبيت كننده خلق و خو، يا آرام‌بخش‌ها نيز براي درمان موفقيت‌آميز اعتياد بسيار مهم و حياتي هستند.
روش‌هاي درمان اعتياد مي‌تواند به صورت مجموعه‌هاي متنوع، در اشكال بسيار گوناگون، و با دوره‌هاي زماني بسيار متفاوت، به افراد بيمار ارائه شود.
به اين دليل كه اعتياد، نوعاً يك بيماري مزمن به شمار مي‌رود كه از مشخصه‌هاي بارز ـ آن لغزش‌هاي گهگاه فرد به سوي مصرف مواد در دوران ترك مي‌باشد، لذا يك روش درماني كوتاه مدت يا فقط يك مرتبه استفاده از روش‌هاي درماني، اغلب كافي نيست. براي بسياري از افراد، درمان اعتياد، يك فرآيند درازمدت است كه اقدامات چندگانه و چند لايه و نيز كوشش‌هاي فراواني را در عدم بازگشت به مصرف مواد در بر مي‌گيرد.
مواد اعتيادآور بسياري وجود دارند و روش‌هاي درماني براي هر ماده خاص ممكن است متفاوت باشد و همينطور روش درمان نيز بسته به خصوصيات و ويژگي‌هاي خاص فرد بيمار متفاوت است. مشكلاتي كه به نحوي با اعتياد فرد مرتبط هستند به طور قابل ملاحظه‌اي متفاوت و متنوع است. افرادي كه براي ترك اعتياد به مواد مراجعه مي‌كنند داراي اشكال متنوع زندگي و روش‌هاي متفاوتي در زندگي خود هستند. بسياري از آن‌ها از مشكلاتي مانند عدم سلامت رواني، مشكلات ـ شغلي، سلامت جسماني و يا مشكلات اجتماعي، رنج مي‌برند كه همين امر، درمان ـ اختلال اعتياد را در آن‌ها بسيار دشوارتر مي‌سازد.
حتي اگر مشكلاتي كه به نحوي با اعتياد فرد مرتبط هستند از اهميت كمي برخوردار باشند ولي شدت اعتياد را به خودي خود در ميان مردم و در گستره وسيعي تغيير مي‌دهد.
رويكردها و ديدگاه‌هاي علمي متنوع و متفاوتي نسبت به درمان اعتياد وجود دارد. روش‌هاي درمان اعتياد مي‌تواند شامل روش‌هايي از جمله رفتار درماني (مانند مشاوره، شناخت درماني، يا روان درماني)، دارو درماني و يا تركيبي از هر دو روش رفتار درماني و دارو درماني باشد. روش‌هاي مبتني بر رفتار درماني راه‌كارهاي استراتژيكي براي مقابله و مقاومت در برابر ميل مصرف مواد به افراد توصيه مي‌كند، روش‌هايي براي اجتناب از مصرف دوباره مواد و نيز جلوگيري از لغزش‌هاي گاهگاه به آن‌ها مي‌آموزد و همچنين روش‌هايي براي مواجهه در صورت بروز چنين لغزش‌هايي را به آن‌ها پيشنهاد مي‌كند. هنگامي كه مصرف مواد فرد را در معرض رفتارهاي پرخطر و ابتلا به ايدز يا ساير بيماري‌هاي مسري قرار مي‌دهد، رفتار درماني مي‌تواند به كاهش خطر انتقال بيماري كمك كند.
برنامه‌ريزي متناسب با وضعيت فرد و ارجاع او به ساير خدمات دارويي و پزشكي، روانشناختي و اجتماعي، مؤلفه‌هاي بسيار مهمي در تشكيل روش‌هاي درمان اعتياد هستند.
بهترين برنامههاي درماني، تركيب روش هاي درماني اعتياد و تدارك خدمات مطابق با نيازهاي فردي شخص بيمار است. اين برنامههاي تركيبي درمان اعتياد با در نظر گرفتن مسائلي همچون، سن، نژاد، فرهنگ، جنسيت فرد، جهت‌گيري جنسي، بارداري، بچه‌دار بودن، خانه‌دار بودن و اشتغال در ساير مشاغل، و همچنين مسائلي مانند سوءاستفاده جسمي و جنسي، طرح‌ريزي مي‌شوند. داروهاي درمان اعتياد مانند متادون، LAAM و نالتركسان نيز براي افراد وابسته به مواد مخدر مرفين‌دار (افيوني) در دسترس است، محصولات جايگزين نيكوتين مثل آدامس‌ها، جويدن‌هاي نعناعي و طعم‌دار يا اسپري‌هاي استنشاقي و نيز بوپروپيون (Buprenorphine) براي افراد وابسته به نيكوتين موجود است.
چنانچه فرد همزمان با اعتياد دچار اختلالات رواني ديگري مثل افسردگي، اختلالات اضطرابي اختلالات دوقطبي و يا روان‌پريشي نيز باشد، داروهايي ضدافسردگي، تثبيت كننده خلق و خو، يا آرام‌بخش‌ها نيز براي درمان موفقيت‌آميز اعتياد بسيار مهم و حياتي هستند.
روش‌هاي درمان اعتياد مي‌تواند به صورت مجموعه‌هاي متنوع، در اشكال بسيار گوناگون، و با دوره‌هاي زماني بسيار متفاوت، به افراد بيمار ارائه شود.
به اين دليل كه اعتياد، نوعاً يك بيماري مزمن به شمار مي‌رود كه از مشخصه‌هاي بارز ـ آن لغزش‌هاي گهگاه فرد به سوي مصرف مواد در دوران ترك مي‌باشد، لذا يك روش درماني كوتاه مدت يا فقط يك مرتبه استفاده از روش‌هاي درماني، اغلب كافي نيست. براي بسياري از افراد، درمان اعتياد، يك فرآيند درازمدت است كه اقدامات چندگانه و چند لايه و نيز كوشش‌هاي فراواني را در عدم بازگشت به مصرف مواد در بر مي‌گيرد.