پرسش :
آيا امام زمان (عج) زن و فرزند دارند؟
پاسخ :
شرح پرسش:
آيا امام زمان (عج) زن و فرزند دارند؟ اگر دارند، كجا اقامت دارند و آيا شناخته شدهاند و يا به طور ناشناس زندگى مىكنند؟
پاسخ:
آيت الله صافى گلپايگانى در اين زمينه مىفرمايد:
بايد متذكر بود كه خفاء امر امام زمان (عج)، در پاسخ اين سؤال نيز تأثير مىگذارد و لذا به طور يقين نمىتوان به آن پاسخ داد؛ زيرا در اين زمينه، احاديث و روايات اطمينان بخشى در دست نداريم. بعضى از رواياتى هم كه در دسترس است، با چشم پوشى از وضع سند و متون آنها، يا از جهت اختلاف نسخه يا غرابت متن، ضعف دارند. از حيث اختلاف نسخه، مثلا روايتى را شيخ طوسى (ره) به اين صورت از امام صادق (ع) نقل كرده است: «لا يطلع على موضعه احد من ولده و لا غيره؛(1) از مكان ايشان هيچ كس اطلاعى ندارد؛ حتى احدى از فرزندانش» كه ظاهر آن بر وجود فرزندانى براى ايشان دلالت مىكند. اما اين روايت در كتاب «الغيبة» نعمانى چنين آمده است: «لا يطلع على موضعه احد من ولى و لا غيرهم؛ و با وجود اين اختلاف، استناد به جملهى اول براى اثبات فرزند داشتن امام زمان (عج)، استناد صحيحى نيست؛ به ويژه كه جملهى دوم از برخى جهات - مانند علو سند و لفظ حديث - معتبرتر به نظر مىرسد. از حيث غرابت متن، مىتوان به خبر كمال الدين انبازى و خبر زين الدين مازندرانى اشاره كرد كه به خاطر ضعف ظاهرى كه در متن آنهاست، قابل استناد نمىباشند.
برخى ديگر، همچون فقرات برخى از ادعيه و زيارات نيز صراحت ندارند و قابل حمل بر عصر ظهور مىباشند. علاوه بر اين، با فرض اين كه دلالتى هم در اين زمينه داشته باشند، حداكثر اصل متزوج بودن و فرزند داشتن ايشان را بيان مىكنند و متعرض خصوصيات و تفصيلات نمىباشند.
خلاصه اين كه، اگر چه همسر و فرزند داشتن ايشان محتمل است، اما در بررسى اخبار و احاديث به حديث معتبرى كه موجب اطمينان و به ويژه متضمن تفاصيل اين موضوع باشد، نرسيديم و دنبال كردن اين موضوع، ضرورتى هم ندارد. چنان كه وضع حضرت خضر (ع) نيز كه به اتفاق شيعه و سنى در حيات است، از اين جهات بر ما نامعلوم است. همچنين وضع حضرت عيسى (ع) با اين كه زنده است، در اين امور عادى از جهات متعدد نامعلوم مىباشد.
پی نوشت:
1. الغيبة، ص 102.
منبع: پاسخ به ده پرسش،آيت الله صافى گلپايگانى، صص 53 - 55؛ با اندكى تلخيص
شرح پرسش:
آيا امام زمان (عج) زن و فرزند دارند؟ اگر دارند، كجا اقامت دارند و آيا شناخته شدهاند و يا به طور ناشناس زندگى مىكنند؟
پاسخ:
آيت الله صافى گلپايگانى در اين زمينه مىفرمايد:
بايد متذكر بود كه خفاء امر امام زمان (عج)، در پاسخ اين سؤال نيز تأثير مىگذارد و لذا به طور يقين نمىتوان به آن پاسخ داد؛ زيرا در اين زمينه، احاديث و روايات اطمينان بخشى در دست نداريم. بعضى از رواياتى هم كه در دسترس است، با چشم پوشى از وضع سند و متون آنها، يا از جهت اختلاف نسخه يا غرابت متن، ضعف دارند. از حيث اختلاف نسخه، مثلا روايتى را شيخ طوسى (ره) به اين صورت از امام صادق (ع) نقل كرده است: «لا يطلع على موضعه احد من ولده و لا غيره؛(1) از مكان ايشان هيچ كس اطلاعى ندارد؛ حتى احدى از فرزندانش» كه ظاهر آن بر وجود فرزندانى براى ايشان دلالت مىكند. اما اين روايت در كتاب «الغيبة» نعمانى چنين آمده است: «لا يطلع على موضعه احد من ولى و لا غيرهم؛ و با وجود اين اختلاف، استناد به جملهى اول براى اثبات فرزند داشتن امام زمان (عج)، استناد صحيحى نيست؛ به ويژه كه جملهى دوم از برخى جهات - مانند علو سند و لفظ حديث - معتبرتر به نظر مىرسد. از حيث غرابت متن، مىتوان به خبر كمال الدين انبازى و خبر زين الدين مازندرانى اشاره كرد كه به خاطر ضعف ظاهرى كه در متن آنهاست، قابل استناد نمىباشند.
برخى ديگر، همچون فقرات برخى از ادعيه و زيارات نيز صراحت ندارند و قابل حمل بر عصر ظهور مىباشند. علاوه بر اين، با فرض اين كه دلالتى هم در اين زمينه داشته باشند، حداكثر اصل متزوج بودن و فرزند داشتن ايشان را بيان مىكنند و متعرض خصوصيات و تفصيلات نمىباشند.
خلاصه اين كه، اگر چه همسر و فرزند داشتن ايشان محتمل است، اما در بررسى اخبار و احاديث به حديث معتبرى كه موجب اطمينان و به ويژه متضمن تفاصيل اين موضوع باشد، نرسيديم و دنبال كردن اين موضوع، ضرورتى هم ندارد. چنان كه وضع حضرت خضر (ع) نيز كه به اتفاق شيعه و سنى در حيات است، از اين جهات بر ما نامعلوم است. همچنين وضع حضرت عيسى (ع) با اين كه زنده است، در اين امور عادى از جهات متعدد نامعلوم مىباشد.
پی نوشت:
1. الغيبة، ص 102.
منبع: پاسخ به ده پرسش،آيت الله صافى گلپايگانى، صص 53 - 55؛ با اندكى تلخيص