پرسش :
در بسياري از اخبار آمده كه امامان ما، از جمله امام حسن و امام حسين (عليهم السّلام) ، با پاي پياده به حج مي رفتند، در حالي كه مركب ايشان نيز با ايشان بوده. از آن جايي كه اين اولياء، الگوي ما هستند، آيا براي ما و زمان ما نيز چنين عملي نيك است؟ در اين صورت، با توجّه به اين كه پياده رفتن خيلي بيشتر از سواره (يا با هواپيما) طول مي كشد، آيا بهتر نيست كه سريع تر رفت و در عوض آن وقتِ اضافي را در عبادت و اعمال ديگر (مثل كسب علم) صرف كرد؟ اگر اوّلي بهتر است، چرا اكثر بزرگان و علماي روز ما اين كار را انجام نمي دهند، و اگر دومي بهتر است، چرا امامان كه وقتشان پر ارزش ترين و عبادتشان كامل ترين بوده، چنين نمي كردند؟
پاسخ :
حج بيت الله الحرام ، يكي از مهم ترين عبادات اسلامي ، و يكي از اركان اسلام است .در روايات زيادي آمده است كه اسلام بر پنج پايه بنا نهاده شده است ( نماز – روزه – زكات – حج – ولايت )[1] يعني بايد همان اندازه كه به نماز اهميت داده مي شود به حج نيز اهميت داده شود .
همچنين روايات زيادي داريم كه مي فرمايد: اگر كسي بدون هيچ گونه عذري حج خانه خدا را ترك كند ( حج واجب ) بي ايمان ( يهودي يا نصراني ) از دنيا مي رود.[2]
حج به اين ميزان اهميت داشته است ولي اين عمل با اين اهميت ، ممكن بود بعلت دوري راه و مشكلات زياد و سختي شرايط آب و هوايي مكه ، از طرف مسلمانان ، اهميت داده نشود و يا حداكثر هركس وقتي حج واجب خود را كه انجام داد ، ديگر در سالهاي بعد ، براي انجام حج استحبابي اقدام ننمايد .
در اين شرائط ائمه عليهم السلام كه چراغ هدايت جامعه هستند ، وظيفه مهمي بر دوش دارند.
اينكه ائمه (ع) پياده به حج مي رفتند حكمت هاي زيادي دارد كه ما در اينجا به بعضي از آنها اشاره مي كنيم :
1- يك دليل و حكمت براي انجام حج بصورت پياده و گاهي با پاي برهنه ، بيان اهميت حج و حتي حج مكرر در سالهاي بعد است .آيا اگر ائمه عليهم السلام تنها به تبليغ زباني درباره اهميت حج مي پرداختند و عملي در اين راستا انجام نمي دادند جاي اين سؤال نبود كه اگر حج ، ( با پاي پياده ) اين همه ثواب داشته است چرا خود آنان اقدام نكردند ؟
پس مسافرتهاي متعدد ائمه عليهم السلام در طول ساليان متمادي براي انجام مراسم حج و آنهم بصورت پياده يك تبليغ عملي مؤثر است كه هنوز بعد از قرن ها اثر آن را مي بينيم .
مخصوصا كه امام ( ع) با اينكه مركب سواري مناسبي همراه داشتند ، سوار نمي شد و خودشان پياده و مركب هم بدون سوار همراه قافله حركت مي كرد نشانگر اين است كه اگر امام پياده به حج مي رود ، نه از اين جهت است كه امكانات ندارد و مجبور است كه پياده راه را طي كند ، بلكه بخاطر ثواب و پاداش و اهميتي است كه در اين عمل وجود دارد .
2- حكمت دوم اين است كه ائمه عليهم السلام مرد عمل بودند، به آنچه كه از جانب خدا و پيغمبر به آنان رسيده بود اعتقاد و يقين داشتند و اگر چيزي را به مردم مي فرمودند قبل از همه خود بدان عمل مي كردند و بهتر از همه خود به جا مي آوردند .
3- از نظر اجر و پاداش روايات زيادي داريم كه مي فرمايد: « افضل الاعمال احمزها »[3] يعني بهترين اعمال آن كارهايي است كه سخت تر است و با دشواري بيشتري انجام مي شود .آن حجّي كه انسان با پاي پياده و در هواي گرم و سوزان انجام مي دهد و خود را به زحمت مي اندازد و تنها عشق به معبود است كه او را به اين كار وا مي دارد ، مسلما در پيشگاه معشوق و معبود ارزش و پاداش بيشتري دارد از آن حجي كه انسان سوار هواپيما شود و در طول چند ساعت از دورترين نقاط كره زمين خود را به مكه برساند و در بهترين هتل ها و منزل ها با بهترين امكانات رفاهي مسكن گزيند و بهترين غذاها در اختيارش باشد .اين كجا و آن كجا؟
4- همراهي با اقشار ضعيف جامعه: مسلما در بين مسلمانان افراد زيادي علاقمند به حج بوده و هستند كه از امكانات كمي برخوردارند و ممكن است وقتي خود را با اغنياي جامعه مقايسه مي كنند كه با چه امكانات و وسائلي حج به جا مي آورند ، احساس حقارت كنند و به اين عمل اقدام نكنند اين روش ائمه عليهم السلام كه در مواردي بصورت پياده به حج مي آمدند ،و در مواردي بصورت خدمتگزار كاروان هاي حجاج ، به حج مشرف مي شدند ، يك جواب عملي به اين اقشار كم در آمد و علاقمند به حج است كه مبادا به خاطر اينكه پول نداريد احساس حقارت كنيد و از حج دست برداريد ! بلكه حج را هر چقدر با شرايط سخت تري انجام دهيد ثواب بيشتري مي بريد !
البتّه با توّجه به تمام اين حكمت ها بايد توّجه داشته باشيم ، انجام حج ائمه عليهم السلام به اين صورت ، براي ديگران هم امري است مطلوب و سفارش هم شده است ولي اين بدان معني نيست كه بر همه و در همه زمانها لازم است كه اينگونه حج بجا بياورند ، خير هركس به اندازه توان و طاقت خود مي تواند از امكانات و وسائل رفاهي در انجام حج كمك بگيرد .مخصوصا اگر در مواردي پياده حج به جا آوردن موجب خستگي زياد و از بين رفتن حال دعا و مناجات ، يا موجب كسالت و مريضي شود در اين صورت لازم است كه بصورت سواره حركت كند [4]
همينطور درباره كساني كه دارايي دارند ولي براي اينكه خرج شان كمتر شود پياده مي روند، در روايت آمده است كه بهتر است بصورت سواره حج انجام دهند و صرفه جويي نكنند [5]
پی نوشتها:
[1]كافي – ج 2/ص 18
[2]كافي ج 4/ ص 268 حديث 15-16-17و...
[3]بحار الانوار
[4]وسائل ج 11/ ص 83
[5]وسائل ج 11/ ص 83
منبع: پايگاه حوزه6121-16121-1
حج بيت الله الحرام ، يكي از مهم ترين عبادات اسلامي ، و يكي از اركان اسلام است .در روايات زيادي آمده است كه اسلام بر پنج پايه بنا نهاده شده است ( نماز – روزه – زكات – حج – ولايت )[1] يعني بايد همان اندازه كه به نماز اهميت داده مي شود به حج نيز اهميت داده شود .
همچنين روايات زيادي داريم كه مي فرمايد: اگر كسي بدون هيچ گونه عذري حج خانه خدا را ترك كند ( حج واجب ) بي ايمان ( يهودي يا نصراني ) از دنيا مي رود.[2]
حج به اين ميزان اهميت داشته است ولي اين عمل با اين اهميت ، ممكن بود بعلت دوري راه و مشكلات زياد و سختي شرايط آب و هوايي مكه ، از طرف مسلمانان ، اهميت داده نشود و يا حداكثر هركس وقتي حج واجب خود را كه انجام داد ، ديگر در سالهاي بعد ، براي انجام حج استحبابي اقدام ننمايد .
در اين شرائط ائمه عليهم السلام كه چراغ هدايت جامعه هستند ، وظيفه مهمي بر دوش دارند.
اينكه ائمه (ع) پياده به حج مي رفتند حكمت هاي زيادي دارد كه ما در اينجا به بعضي از آنها اشاره مي كنيم :
1- يك دليل و حكمت براي انجام حج بصورت پياده و گاهي با پاي برهنه ، بيان اهميت حج و حتي حج مكرر در سالهاي بعد است .آيا اگر ائمه عليهم السلام تنها به تبليغ زباني درباره اهميت حج مي پرداختند و عملي در اين راستا انجام نمي دادند جاي اين سؤال نبود كه اگر حج ، ( با پاي پياده ) اين همه ثواب داشته است چرا خود آنان اقدام نكردند ؟
پس مسافرتهاي متعدد ائمه عليهم السلام در طول ساليان متمادي براي انجام مراسم حج و آنهم بصورت پياده يك تبليغ عملي مؤثر است كه هنوز بعد از قرن ها اثر آن را مي بينيم .
مخصوصا كه امام ( ع) با اينكه مركب سواري مناسبي همراه داشتند ، سوار نمي شد و خودشان پياده و مركب هم بدون سوار همراه قافله حركت مي كرد نشانگر اين است كه اگر امام پياده به حج مي رود ، نه از اين جهت است كه امكانات ندارد و مجبور است كه پياده راه را طي كند ، بلكه بخاطر ثواب و پاداش و اهميتي است كه در اين عمل وجود دارد .
2- حكمت دوم اين است كه ائمه عليهم السلام مرد عمل بودند، به آنچه كه از جانب خدا و پيغمبر به آنان رسيده بود اعتقاد و يقين داشتند و اگر چيزي را به مردم مي فرمودند قبل از همه خود بدان عمل مي كردند و بهتر از همه خود به جا مي آوردند .
3- از نظر اجر و پاداش روايات زيادي داريم كه مي فرمايد: « افضل الاعمال احمزها »[3] يعني بهترين اعمال آن كارهايي است كه سخت تر است و با دشواري بيشتري انجام مي شود .آن حجّي كه انسان با پاي پياده و در هواي گرم و سوزان انجام مي دهد و خود را به زحمت مي اندازد و تنها عشق به معبود است كه او را به اين كار وا مي دارد ، مسلما در پيشگاه معشوق و معبود ارزش و پاداش بيشتري دارد از آن حجي كه انسان سوار هواپيما شود و در طول چند ساعت از دورترين نقاط كره زمين خود را به مكه برساند و در بهترين هتل ها و منزل ها با بهترين امكانات رفاهي مسكن گزيند و بهترين غذاها در اختيارش باشد .اين كجا و آن كجا؟
4- همراهي با اقشار ضعيف جامعه: مسلما در بين مسلمانان افراد زيادي علاقمند به حج بوده و هستند كه از امكانات كمي برخوردارند و ممكن است وقتي خود را با اغنياي جامعه مقايسه مي كنند كه با چه امكانات و وسائلي حج به جا مي آورند ، احساس حقارت كنند و به اين عمل اقدام نكنند اين روش ائمه عليهم السلام كه در مواردي بصورت پياده به حج مي آمدند ،و در مواردي بصورت خدمتگزار كاروان هاي حجاج ، به حج مشرف مي شدند ، يك جواب عملي به اين اقشار كم در آمد و علاقمند به حج است كه مبادا به خاطر اينكه پول نداريد احساس حقارت كنيد و از حج دست برداريد ! بلكه حج را هر چقدر با شرايط سخت تري انجام دهيد ثواب بيشتري مي بريد !
البتّه با توّجه به تمام اين حكمت ها بايد توّجه داشته باشيم ، انجام حج ائمه عليهم السلام به اين صورت ، براي ديگران هم امري است مطلوب و سفارش هم شده است ولي اين بدان معني نيست كه بر همه و در همه زمانها لازم است كه اينگونه حج بجا بياورند ، خير هركس به اندازه توان و طاقت خود مي تواند از امكانات و وسائل رفاهي در انجام حج كمك بگيرد .مخصوصا اگر در مواردي پياده حج به جا آوردن موجب خستگي زياد و از بين رفتن حال دعا و مناجات ، يا موجب كسالت و مريضي شود در اين صورت لازم است كه بصورت سواره حركت كند [4]
همينطور درباره كساني كه دارايي دارند ولي براي اينكه خرج شان كمتر شود پياده مي روند، در روايت آمده است كه بهتر است بصورت سواره حج انجام دهند و صرفه جويي نكنند [5]
پی نوشتها:
[1]كافي – ج 2/ص 18
[2]كافي ج 4/ ص 268 حديث 15-16-17و...
[3]بحار الانوار
[4]وسائل ج 11/ ص 83
[5]وسائل ج 11/ ص 83
منبع: پايگاه حوزه6121-16121-1