پرسش :
خواص و كاربرد سنبل ختايي چیست؟
پاسخ :
در كتب طب سنتي با نامهاي »سنبل ختايي» و «حشيشه الملائك» آمده است.به فرانسوي Angelique و به انگليسيAngelica گفته مي شود. گياهي است از خانوادهUmbelliferae نام علمي آن L. archangelica Angelicaو مترادف آنArchangelica officinalis Hoffmمي باشد.
مشخصات:
آنژليك گياهي است علفي دو ساله بلند ،ارتفاع آن متجاوز از يك متر است.معطر با برگهاي بزرگ داراي بريدگي و تقسيم بندي شده ،هر يك از تفسيمات برگ نوك تيز دندانه دار مي باشد. ساقه آن شيار دار استوانه اي به رنگ سبز مايل به قرمز . گلهاي آن سفيد به صورت چتر در انتهاي شاخه گل دهنده ظاهر مي شود.از برگ و ساقه و ريشه آن در طب استفاده مي شود.
اين گياه در مناطق شمالي اروپا ،شبه جزيره اسكانديناوي و كوهستانهاي مركزي اروپا تاروسيه ميانه انتشار دارد. در هندوستان در كشمير مي رويد.در شمال اروپا به عنوان گياه سبزي خوراكي مورد استفاده و توجه است و كاشته مي شود و ريشه هاي آن را به صورت خام يا پخته مي خورند .در ساير مناطق اروپا علاوه بر خوراكي بودن از خاصيت خوشبو بودن آن نيز در قنادي استفاده مي شود و از ميوه آن براي تهيه يك نوع نوشابه به نامRatafia d,Angelique استفاده مي شود.به علاوه خواص طبي آن در سطح وسيعي مورد توجه است و كاربرددارد.
تكثير آنژليك از طريق كشت بذر آن صورت مي گيردبه اين ترتيب كه بذر آن را در بهار در هواي آزاد و يا در پاييز در پناه شاسي مي كارند و پس از آن نهال هاي جوان را به مزرعه منتقل كرده و مي كارند.معمولا چند ماه پس از كاشت نهالها آماده انتقال مي شوند بنابراين كشت بهاره در پاييز به مزرعه منتقل مي شود و كشت پاييزه در بهار منتقل مي گردد.
تركيبات شيميايي
از نظر تركيبات شيميايي و مواد عامله ،ريشه و قسمت زير زميني خشك آنژليك در حدود 35/0درصد اسانس روغني فرار دارد و در ميوه آن (3/1-2/1)درصد اسانس يافت مي شود. مواد عمده موجود در اسانس آنژليك عبارتند از بتا فلاندرن و به علاوه در اسانس ريشه آنژليك كه در هوا خشك شده باشد مواد د-الفا-فلاندرن،آلفا-پينن و هايدروكسي پنتادكانوئيك اسيد و آلفا-متيل بوتيريك اسيد يافت مي شود.
در ريشه ها و ثمر آنژليك چند فروكامارين نظير آنژليسين،برگاپتن،كزانتوتوكسين و...وجود دارد و به علاوه اومبلي پرنين و چند فنل نيز در آن مشخص شده است.(G.I.M.P).
بررسي هاي شيمايي جديدتري نشان مي دهد كه كيفيت اسانس آنژليك با شرايط اقليمي محل رويش طبيعي آن ارتباط داردهر چقدر ارتفاع از سطح درياي محل رويش طبيعي آن بيشتر باشد ،عطر بيشتر و با كيفيت بهتري مي دهد.
از گياه آنژليك 9 نوع ماده كومارين جداشده است از جمله يك كومارين جديد به نام آركي سين در آن مشخص شده است.(S.G.I.M.P).
خواص و كاربرد
آنژليك معمولا در سال اول گل مي دهد ولي چون ريشه آن رشد كافي نكرده برداشت ريشه در سال دوم انجام مي گيرد و در آغاز سال دوم ساقه هاي فرعي سال اول را قطع مي كنند و فقط ساقه اصلي باقي مي ماند كه رشد كافش بنمايد و از ساقه هاي قطع شده و برگهايي كه در خلال سال اول قطع شده نيز پس از خشك كردن استفاده مي شود. ميوه گياه وقتي كاملا رسيد كه معمولا در اوخر تابستان است ،آماده برداشت مي شود.
از نظرخواص ريشه آنژليك و ميوه آن محرك و نرم كننده سينه و معرق است و ريشه آن بخصوص مقوي ،ضد تشنج،بادشكن،خلط آور،قاعده آور و معرق مي باشد.
در فرانسه در مراجع طب سنتي آن ديار مرسوم بوده است كه از دم كرده ريشه آنژليك به نسبت10-2 گرم ريشه خشك در يك ليتر آب جوش و با از تنطور الكلي ريشه آنژليك10-2گرم به عنوان نيرو دهنده و. هاضم استفاده مي كنند و از دم كرده ميوه آن نيز به عنوان مفرح و نيرو دهنده خيلي استقبال مي شود.
گونهAngelica sylvestris L. را نيز در بعضي اسناد به نام سنيل ختايي مي نامند. گياهي است پايا به بلندي تا 150سانتي متر و معطر اين گياه در اروپا و از جنوب غربي چين تا نپال در آسيا مي رويد.
قسمت نرم ريشه اين گياه به عنوان دارو مصرف مي شود ،جوشانده ان براي رفع بي حسي اعصاب ،رفع گرفتگي در اعضاي بدن ،روماتيسم و [چيو] ،سردرد،سرگيجه ناشي از سرماخوردگي و تورم در پاها به كار مي رود.
در كتب طب سنتي با نامهاي »سنبل ختايي» و «حشيشه الملائك» آمده است.به فرانسوي Angelique و به انگليسيAngelica گفته مي شود. گياهي است از خانوادهUmbelliferae نام علمي آن L. archangelica Angelicaو مترادف آنArchangelica officinalis Hoffmمي باشد.
مشخصات:
آنژليك گياهي است علفي دو ساله بلند ،ارتفاع آن متجاوز از يك متر است.معطر با برگهاي بزرگ داراي بريدگي و تقسيم بندي شده ،هر يك از تفسيمات برگ نوك تيز دندانه دار مي باشد. ساقه آن شيار دار استوانه اي به رنگ سبز مايل به قرمز . گلهاي آن سفيد به صورت چتر در انتهاي شاخه گل دهنده ظاهر مي شود.از برگ و ساقه و ريشه آن در طب استفاده مي شود.
اين گياه در مناطق شمالي اروپا ،شبه جزيره اسكانديناوي و كوهستانهاي مركزي اروپا تاروسيه ميانه انتشار دارد. در هندوستان در كشمير مي رويد.در شمال اروپا به عنوان گياه سبزي خوراكي مورد استفاده و توجه است و كاشته مي شود و ريشه هاي آن را به صورت خام يا پخته مي خورند .در ساير مناطق اروپا علاوه بر خوراكي بودن از خاصيت خوشبو بودن آن نيز در قنادي استفاده مي شود و از ميوه آن براي تهيه يك نوع نوشابه به نامRatafia d,Angelique استفاده مي شود.به علاوه خواص طبي آن در سطح وسيعي مورد توجه است و كاربرددارد.
تكثير آنژليك از طريق كشت بذر آن صورت مي گيردبه اين ترتيب كه بذر آن را در بهار در هواي آزاد و يا در پاييز در پناه شاسي مي كارند و پس از آن نهال هاي جوان را به مزرعه منتقل كرده و مي كارند.معمولا چند ماه پس از كاشت نهالها آماده انتقال مي شوند بنابراين كشت بهاره در پاييز به مزرعه منتقل مي شود و كشت پاييزه در بهار منتقل مي گردد.
تركيبات شيميايي
از نظر تركيبات شيميايي و مواد عامله ،ريشه و قسمت زير زميني خشك آنژليك در حدود 35/0درصد اسانس روغني فرار دارد و در ميوه آن (3/1-2/1)درصد اسانس يافت مي شود. مواد عمده موجود در اسانس آنژليك عبارتند از بتا فلاندرن و به علاوه در اسانس ريشه آنژليك كه در هوا خشك شده باشد مواد د-الفا-فلاندرن،آلفا-پينن و هايدروكسي پنتادكانوئيك اسيد و آلفا-متيل بوتيريك اسيد يافت مي شود.
در ريشه ها و ثمر آنژليك چند فروكامارين نظير آنژليسين،برگاپتن،كزانتوتوكسين و...وجود دارد و به علاوه اومبلي پرنين و چند فنل نيز در آن مشخص شده است.(G.I.M.P).
بررسي هاي شيمايي جديدتري نشان مي دهد كه كيفيت اسانس آنژليك با شرايط اقليمي محل رويش طبيعي آن ارتباط داردهر چقدر ارتفاع از سطح درياي محل رويش طبيعي آن بيشتر باشد ،عطر بيشتر و با كيفيت بهتري مي دهد.
از گياه آنژليك 9 نوع ماده كومارين جداشده است از جمله يك كومارين جديد به نام آركي سين در آن مشخص شده است.(S.G.I.M.P).
خواص و كاربرد
آنژليك معمولا در سال اول گل مي دهد ولي چون ريشه آن رشد كافي نكرده برداشت ريشه در سال دوم انجام مي گيرد و در آغاز سال دوم ساقه هاي فرعي سال اول را قطع مي كنند و فقط ساقه اصلي باقي مي ماند كه رشد كافش بنمايد و از ساقه هاي قطع شده و برگهايي كه در خلال سال اول قطع شده نيز پس از خشك كردن استفاده مي شود. ميوه گياه وقتي كاملا رسيد كه معمولا در اوخر تابستان است ،آماده برداشت مي شود.
از نظرخواص ريشه آنژليك و ميوه آن محرك و نرم كننده سينه و معرق است و ريشه آن بخصوص مقوي ،ضد تشنج،بادشكن،خلط آور،قاعده آور و معرق مي باشد.
در فرانسه در مراجع طب سنتي آن ديار مرسوم بوده است كه از دم كرده ريشه آنژليك به نسبت10-2 گرم ريشه خشك در يك ليتر آب جوش و با از تنطور الكلي ريشه آنژليك10-2گرم به عنوان نيرو دهنده و. هاضم استفاده مي كنند و از دم كرده ميوه آن نيز به عنوان مفرح و نيرو دهنده خيلي استقبال مي شود.
گونهAngelica sylvestris L. را نيز در بعضي اسناد به نام سنيل ختايي مي نامند. گياهي است پايا به بلندي تا 150سانتي متر و معطر اين گياه در اروپا و از جنوب غربي چين تا نپال در آسيا مي رويد.
قسمت نرم ريشه اين گياه به عنوان دارو مصرف مي شود ،جوشانده ان براي رفع بي حسي اعصاب ،رفع گرفتگي در اعضاي بدن ،روماتيسم و [چيو] ،سردرد،سرگيجه ناشي از سرماخوردگي و تورم در پاها به كار مي رود.