پرسش :
مدتی است که آرامش کامل ندارم و نمی توانم برای خودم زندگی کنم و تحت تأثیر فکر و نگاه دیگران قرار می گیرم. می خواهم آزاد باشم و برای خودم زندگی کنم. خواهش می کنم یک راهکار عملی به من بدهید.
پاسخ :
آنچه در این سؤال مطرح شد، برخی از نشانه های بلوغ و ابتدای جوانی است. شخص در این سن بسیار تحت تاثیر کلام و حتی نگاه دیگران است. این خصیصه تا حدی طبیعی است؛ زیرا جوان نمی خواهد کمترین نقطه ضعفی از خود نشان دهد. می خواهد در دید همه، شخصیتی محبوب و ستوده باشد. تا این حد، امر خوب و مطلوبی است؛ زیرا انسان می تواند با در نظر گرفتن معیارهای نیک و نگاه به خود، از دید انسان های صالح، در صدد رسیدن به این ارزش های والا برآید. و البته می تواند برای جوان خطرناک هم باشد، وقتی که در میان عده ای از افراد و دوستان ناشایست قرار گیرد و برای نشان ندادن نقطه ضعف، معیار های آنان را برای خود باز سازی کند، در این صورت است که خیلی زود به انحراف کشیده می شود. در برخی از اشخاص، این حس آرمان گرایی به علل مختلفی از جمله، تربیت های خانوادگی و ... در حد افراط گونه ای رشد پیدا می کند. در این صورت است که آرامش انسان از بین می رود، هر لحظه احساس می کند که برای دیگران زندگی می کند، نظرات دیگران از نظر خودش مهم تر می شود، احساس تنگی و سنگینی می کند، زیرا می خواهد همه را از خود راضی نگاه دارد.
در هر صورت برای حل این مشکل به امور ذیل اهتمام بورزید:
1.اعتماد به نفس و آرامش:
اعتماد به نفس یعنی خود را باور داشتن؛ و به نیروی خویشتن تکیه و اعتماد کردن و باور به توانایی خود در عمل داشتن.[1]
اسلام با معارف غنی خود و معرفی الگوها و تأکید بر خودشناسی و کرامت نفس، بزرگ ترین درس خودباوری را برای انسان ها به ارمغان آورده است. مثلاً یکی از مصادیق اعتماد به نفس، در اسلام استقلال طلبی و بی نیازی از دیگران است، که از ژرفای احساسات بشری و تمایلات فطری سرچشمه می گیرد.
قرآن کریم سعادت هر انسانی را بسته به عمل و تلاش و مجاهدت خودش می داند و برای او جز حاصل کوشش و فعالیتش پاداشی در نظر نمی گیرد و چنین چیزی با خودباوری تحقق پیدا می کند: « هر انسانی در گرو عملی است که انجام داده است».[2]
2. خود ارزشمندی: یعنی احترام به خود و نگرش مثبت به خویشتن. اسلام در تمام برنامه های عبادی، اجتماعی، اخلاقی و اقتصادی خود، عزت نفس را لحاظ کرده و نادیده گرفتن آن را در هیچ شرایطی نمی پذیرد.
حضرت امام صادق (ع) می فرماید: « خداوند تمام کارهای مسلمان را به خود واگذار کرده، ولی به او اختیار نداده که خود را خوار کند ».[3]
«آبراهام مازلو» می گوید: « تمام افراد در جامعه میل یا نیازی به عزت نفس یا احترام به خود یا احترام به دیگران دارند. آنان نیازمند آن اند که خویشتن را ارزشمند بیابند ».[4]
3. خودشناسی: خودباوری تا حد زیادی متوقف بر شناخت جنبه های مثبت شخصیتی و آگاهی از استعدادها، توانایی ها و قابلیت ها است.[5] نگرش منفی نسبت به خویش و کم انگاشتن توانایی های خود موجب سلب آرامش و عدم آزادی درونی می شود؛ و موجب می شود که انسان تعادل روحی نداشته باشد و از زندگی و مسئولیت های آن گریزان و فراری باشد. [6]
4- سعی کنید معیار تان در قبول و رد نظریات دیگرن، حق و حقیقت باشد. به این کلام گوهر بار امام معصوم دقت کنید: امام موسی بن جعفر (ع) به هشام می فرمایند:« ای هشام اگر در دست تو گردویی است و همه مردم می گویند گوهر است برای تو فایده ای ندارد (باورنکن) و اگر در دست تو گوهری بود و همه مردم گفتند گردو است برای تو ضرری ندارد( غمگین مباش).[7]
5- مطمئن باشید که دیگران نیز مانند شما و همه افراد دیگر، نقص های مختلفی دارند. بدانید که جز انسان معصوم، کسی کامل و ایده آل نیست.
6- دیگران نیز ( به خصوص دوستان جوانتان) به نظر شما دربارۀ خودشان بسیار اهمیت می دهند.
7- دل خود را به خداوند بسپارید تا آرام شوید. خداوند می فرماید:« آگاه باشید که با ذکر خداوند دلها آرامش پیدا می کند».[8]
برای اطلاع بیشتر به پاسخ های 2380 (سایت: 3300) (پرورش و استقلال عقل و فکر) و 525 (سایت: 572) (راه های تقویت اراده) و 3717 (سایت: 4386) (عوامل تمدد اعصاب) مراجعه کنید.
پی نوشتها:
[1] . معین، محمد، فرهنگ فارسی، ج2، ص2406؛ مصباح یزدی، محمدتقی، راهیان کوی دوست، ص15، مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ سوم، 1376.
[2] . مدثر، 38.
[3] . کلینی، محمد بن یعقوب، فروع کافی، ج5، ص63، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ دوم، 1362.
[4] . آبراهام مازلو، روان شناس شخصیت سالم، با ترجمه: رویگردان، شیوا، ص154، بی جا.
[5] . سبحانی نیا، محمد، جوان و اعتماد به نفس، ص64، مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1387.
[6] . منوچهریان، پرویز، عقده حقارت، ص5، انتشارات گوتنبرگ، بی تا.
[7] . بحارالانوار، ج1، ص 136
[8]. رعد، 28.
http://farsi.islamquest.net
آنچه در این سؤال مطرح شد، برخی از نشانه های بلوغ و ابتدای جوانی است. شخص در این سن بسیار تحت تاثیر کلام و حتی نگاه دیگران است. این خصیصه تا حدی طبیعی است؛ زیرا جوان نمی خواهد کمترین نقطه ضعفی از خود نشان دهد. می خواهد در دید همه، شخصیتی محبوب و ستوده باشد. تا این حد، امر خوب و مطلوبی است؛ زیرا انسان می تواند با در نظر گرفتن معیارهای نیک و نگاه به خود، از دید انسان های صالح، در صدد رسیدن به این ارزش های والا برآید. و البته می تواند برای جوان خطرناک هم باشد، وقتی که در میان عده ای از افراد و دوستان ناشایست قرار گیرد و برای نشان ندادن نقطه ضعف، معیار های آنان را برای خود باز سازی کند، در این صورت است که خیلی زود به انحراف کشیده می شود. در برخی از اشخاص، این حس آرمان گرایی به علل مختلفی از جمله، تربیت های خانوادگی و ... در حد افراط گونه ای رشد پیدا می کند. در این صورت است که آرامش انسان از بین می رود، هر لحظه احساس می کند که برای دیگران زندگی می کند، نظرات دیگران از نظر خودش مهم تر می شود، احساس تنگی و سنگینی می کند، زیرا می خواهد همه را از خود راضی نگاه دارد.
در هر صورت برای حل این مشکل به امور ذیل اهتمام بورزید:
1.اعتماد به نفس و آرامش:
اعتماد به نفس یعنی خود را باور داشتن؛ و به نیروی خویشتن تکیه و اعتماد کردن و باور به توانایی خود در عمل داشتن.[1]
اسلام با معارف غنی خود و معرفی الگوها و تأکید بر خودشناسی و کرامت نفس، بزرگ ترین درس خودباوری را برای انسان ها به ارمغان آورده است. مثلاً یکی از مصادیق اعتماد به نفس، در اسلام استقلال طلبی و بی نیازی از دیگران است، که از ژرفای احساسات بشری و تمایلات فطری سرچشمه می گیرد.
قرآن کریم سعادت هر انسانی را بسته به عمل و تلاش و مجاهدت خودش می داند و برای او جز حاصل کوشش و فعالیتش پاداشی در نظر نمی گیرد و چنین چیزی با خودباوری تحقق پیدا می کند: « هر انسانی در گرو عملی است که انجام داده است».[2]
2. خود ارزشمندی: یعنی احترام به خود و نگرش مثبت به خویشتن. اسلام در تمام برنامه های عبادی، اجتماعی، اخلاقی و اقتصادی خود، عزت نفس را لحاظ کرده و نادیده گرفتن آن را در هیچ شرایطی نمی پذیرد.
حضرت امام صادق (ع) می فرماید: « خداوند تمام کارهای مسلمان را به خود واگذار کرده، ولی به او اختیار نداده که خود را خوار کند ».[3]
«آبراهام مازلو» می گوید: « تمام افراد در جامعه میل یا نیازی به عزت نفس یا احترام به خود یا احترام به دیگران دارند. آنان نیازمند آن اند که خویشتن را ارزشمند بیابند ».[4]
3. خودشناسی: خودباوری تا حد زیادی متوقف بر شناخت جنبه های مثبت شخصیتی و آگاهی از استعدادها، توانایی ها و قابلیت ها است.[5] نگرش منفی نسبت به خویش و کم انگاشتن توانایی های خود موجب سلب آرامش و عدم آزادی درونی می شود؛ و موجب می شود که انسان تعادل روحی نداشته باشد و از زندگی و مسئولیت های آن گریزان و فراری باشد. [6]
4- سعی کنید معیار تان در قبول و رد نظریات دیگرن، حق و حقیقت باشد. به این کلام گوهر بار امام معصوم دقت کنید: امام موسی بن جعفر (ع) به هشام می فرمایند:« ای هشام اگر در دست تو گردویی است و همه مردم می گویند گوهر است برای تو فایده ای ندارد (باورنکن) و اگر در دست تو گوهری بود و همه مردم گفتند گردو است برای تو ضرری ندارد( غمگین مباش).[7]
5- مطمئن باشید که دیگران نیز مانند شما و همه افراد دیگر، نقص های مختلفی دارند. بدانید که جز انسان معصوم، کسی کامل و ایده آل نیست.
6- دیگران نیز ( به خصوص دوستان جوانتان) به نظر شما دربارۀ خودشان بسیار اهمیت می دهند.
7- دل خود را به خداوند بسپارید تا آرام شوید. خداوند می فرماید:« آگاه باشید که با ذکر خداوند دلها آرامش پیدا می کند».[8]
برای اطلاع بیشتر به پاسخ های 2380 (سایت: 3300) (پرورش و استقلال عقل و فکر) و 525 (سایت: 572) (راه های تقویت اراده) و 3717 (سایت: 4386) (عوامل تمدد اعصاب) مراجعه کنید.
پی نوشتها:
[1] . معین، محمد، فرهنگ فارسی، ج2، ص2406؛ مصباح یزدی، محمدتقی، راهیان کوی دوست، ص15، مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ سوم، 1376.
[2] . مدثر، 38.
[3] . کلینی، محمد بن یعقوب، فروع کافی، ج5، ص63، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ دوم، 1362.
[4] . آبراهام مازلو، روان شناس شخصیت سالم، با ترجمه: رویگردان، شیوا، ص154، بی جا.
[5] . سبحانی نیا، محمد، جوان و اعتماد به نفس، ص64، مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1387.
[6] . منوچهریان، پرویز، عقده حقارت، ص5، انتشارات گوتنبرگ، بی تا.
[7] . بحارالانوار، ج1، ص 136
[8]. رعد، 28.
http://farsi.islamquest.net