پرسش :
خواهشمندم مرجعی (کتاب و سایت) برای موضوع محبت در قرآن معرفی کنید.
پاسخ :
محبت به معنی دوست داشتن و علاقۀ قلبى است. در قرآن مجید گاهی با واژۀ مودت از آن تعبیر شده است که در مقابل آن عداوت و دشمنی قرار دارد.
محبت دارای درجات و مراتبی بوده و آثار عملى به دنبال دارد. محبتی كه شعاع آن، از قلب به بيرون سرایت نکند ضعيف ترین درجۀ محبت است و مرتبه ای که آثار آن در عمل انسان منعكس باشد مراتب بالاتر آن است تا جایی که دارنده آن را با محبوب پيوند مىدهد، و در مسير خواست هاى او به تلاش پرثمر وا مىدارد.[1]
در روايات متعددى از پيشوايان اسلام نقل شده كه دين چيزى جز محبت نيست، از جمله در كتاب" خصال" و" كافى" از امام صادق ع نقل شده كه در جواب سؤال از رابطۀ حب و بغض با دین فرمودند: " آيا دين جز محبت است، و سپس این آيه را تلاوت فرمودند: خدا ايمان را محبوب شما ساخت و آن را در دلتان بياراست و كفر و فسق و عصيان را در نظرتان مكروه گردانيد... "[2].
منظور از اين روايات اين است كه روح و حقيقت دين همان ايمان و عشق به خدا است ايمان و عشقى كه شعاع آن، تمام وجود انسان را روشن مىكند و همۀ اعضاء و دستگاههاى تن تحت تاثير آن قرار مىگيرند، و اثر بارز و روشن آن پيروى از فرمان خدا است.[3]
محبت به دو نوع ممدوح و مذموم تقسیم می شود. محبت ممدوح آن است که برای خدا و هدف نهایی از آن رسیدن به خدا باشد. و محبت مذموم آن است که هدف نهایی آن رسیدن به دشمنان خدا و رضایت آنان باشد.[4]
بحث از محبت یک بحث اخلاقی است و به تفصیل در کتابهای علم اخلاق و تفسیر آمده است .به عنوان نمونه در کتابهای:
1. معراج السعادة نوشته ملااحمد نراقی
2. جامع السعادات نوشته ملااحمد نراقی
3. محجةالبیضاء نوشته علامه فیض کاشانی
4- آئین دوستی از دیدگاه قرآن و حدیث، تألیف سید مهدی علوی. (بی جا: بی نا) 1413 ق – 1372 (قم، چاپخانه علمیه).
5- دوستی در قرآن و حدیث، نوشته آیت الله محمد محمدی ری شهری، چاپ مؤسسه دارالحدیث.
6- تفسیر نمونه ذیل آیات سوره یوسف
پی نوشتها:
[1] با اقتباس از تفسير نمونه، ج2، ص: 513 .
[2]الكافي ج : 2 ص : 125عَنْ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْحُبِّ وَ الْبُغْض أَ مِنَ الْإِيمَانِ هُوَ فَقَالَ وَ هَلِ الْإِيمَانُ إِلَّا الْحُبُّ وَ الْبُغْضُ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمانَ وَ زَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَ كَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْيانَ أُولئِكَ هُمُ الرَّاشِدُونَ(حجرات،7)
[3] تفسير نمونه، ج2، ص: 516.
[4] برای مذموم بودن دوست غیر خدا به آیه «قل اغیر الله ولیا...» (انعام، 14) می توان استفاده کرد. در صورتی که ترجمه آقایان قمشه ای، آیتی، معزی را بپذیریم، و برای مذموم بودن می توان به «ولاتحبوا – الله الها آخر» (ذاریات، 51) استفاده کرد، با این مقدمه که کسی را اله قرار دادن علاقه و محبت را به همراه دارد. و برای مذمومیت دوستی چیزی را بیشتر از دوست داشتن خدا به آیه «قل ان کان آبادکم و ... احب الیکم من الله و رسوله و جهاد فی سبیله...» (توبه، 24) استناد کرد.
http://farsi.islamquest.net
محبت به معنی دوست داشتن و علاقۀ قلبى است. در قرآن مجید گاهی با واژۀ مودت از آن تعبیر شده است که در مقابل آن عداوت و دشمنی قرار دارد.
محبت دارای درجات و مراتبی بوده و آثار عملى به دنبال دارد. محبتی كه شعاع آن، از قلب به بيرون سرایت نکند ضعيف ترین درجۀ محبت است و مرتبه ای که آثار آن در عمل انسان منعكس باشد مراتب بالاتر آن است تا جایی که دارنده آن را با محبوب پيوند مىدهد، و در مسير خواست هاى او به تلاش پرثمر وا مىدارد.[1]
در روايات متعددى از پيشوايان اسلام نقل شده كه دين چيزى جز محبت نيست، از جمله در كتاب" خصال" و" كافى" از امام صادق ع نقل شده كه در جواب سؤال از رابطۀ حب و بغض با دین فرمودند: " آيا دين جز محبت است، و سپس این آيه را تلاوت فرمودند: خدا ايمان را محبوب شما ساخت و آن را در دلتان بياراست و كفر و فسق و عصيان را در نظرتان مكروه گردانيد... "[2].
منظور از اين روايات اين است كه روح و حقيقت دين همان ايمان و عشق به خدا است ايمان و عشقى كه شعاع آن، تمام وجود انسان را روشن مىكند و همۀ اعضاء و دستگاههاى تن تحت تاثير آن قرار مىگيرند، و اثر بارز و روشن آن پيروى از فرمان خدا است.[3]
محبت به دو نوع ممدوح و مذموم تقسیم می شود. محبت ممدوح آن است که برای خدا و هدف نهایی از آن رسیدن به خدا باشد. و محبت مذموم آن است که هدف نهایی آن رسیدن به دشمنان خدا و رضایت آنان باشد.[4]
بحث از محبت یک بحث اخلاقی است و به تفصیل در کتابهای علم اخلاق و تفسیر آمده است .به عنوان نمونه در کتابهای:
1. معراج السعادة نوشته ملااحمد نراقی
2. جامع السعادات نوشته ملااحمد نراقی
3. محجةالبیضاء نوشته علامه فیض کاشانی
4- آئین دوستی از دیدگاه قرآن و حدیث، تألیف سید مهدی علوی. (بی جا: بی نا) 1413 ق – 1372 (قم، چاپخانه علمیه).
5- دوستی در قرآن و حدیث، نوشته آیت الله محمد محمدی ری شهری، چاپ مؤسسه دارالحدیث.
6- تفسیر نمونه ذیل آیات سوره یوسف
پی نوشتها:
[1] با اقتباس از تفسير نمونه، ج2، ص: 513 .
[2]الكافي ج : 2 ص : 125عَنْ فُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْحُبِّ وَ الْبُغْض أَ مِنَ الْإِيمَانِ هُوَ فَقَالَ وَ هَلِ الْإِيمَانُ إِلَّا الْحُبُّ وَ الْبُغْضُ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ حَبَّبَ إِلَيْكُمُ الْإِيمانَ وَ زَيَّنَهُ فِي قُلُوبِكُمْ وَ كَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْيانَ أُولئِكَ هُمُ الرَّاشِدُونَ(حجرات،7)
[3] تفسير نمونه، ج2، ص: 516.
[4] برای مذموم بودن دوست غیر خدا به آیه «قل اغیر الله ولیا...» (انعام، 14) می توان استفاده کرد. در صورتی که ترجمه آقایان قمشه ای، آیتی، معزی را بپذیریم، و برای مذموم بودن می توان به «ولاتحبوا – الله الها آخر» (ذاریات، 51) استفاده کرد، با این مقدمه که کسی را اله قرار دادن علاقه و محبت را به همراه دارد. و برای مذمومیت دوستی چیزی را بیشتر از دوست داشتن خدا به آیه «قل ان کان آبادکم و ... احب الیکم من الله و رسوله و جهاد فی سبیله...» (توبه، 24) استناد کرد.
http://farsi.islamquest.net