پرسش :
معصومین (ع) چند ساعت در شبانه روز می خوابیدند؟ بطور کلی برای یک مومن واقعی بهترین موقع خواب و زمان آن چقدر است؟
پاسخ :
خوابیدن و خواب دیدن یکی از آیات الهی و نشانه وجود قدرتی شاعر و با اراده در تدبیر و ارادۀ جهان بوده و به عنوان یکی از نیازهای ضروری انسان به حساب می آید، چنانکه قرآن کریم می فرماید: وجعلنا نومکم سباتا[1]، تعبیر به سبات اشارۀ لطیف به تعطیلی قسمت های قابل توجهی از فعالیت های جسمی و روحی انسان در حال خواب است و همین تعطیل موقت، سبب استراحت و بازسازی اعضای فرسوده و تقویت روح و جسم و تجدید نشاط انسان و رفع هرگونه خستگی و ناراحتی و بالاخره آمادگی برای تجدید فعالیت می شود.
خواب نقش مهمی در سلامت انسان دارد و به همین دلیل، پزشکان روان شناس تلاش می کنند که خواب بیماران خود را به صورت عادی تنظیم کنند چرا که بدون آن، تعادل روانی آنان ممکن نیست، افرادی که به صورت طبیعی نمی خوابند افرادی پژمرده، عصبانی، افسرده، غمگین و ناراحتند و به عکس کسانی که از خواب معتدلی بهره مندند به هنگامی که بیدار می شوند نشاط و توان فوق العاده ای در خود احساس می کنند.[2]
البته باید توجه داشت که پر خوابی، سبب تضییع عمر می شود و چنان که در بعضی از روایات آمده خشم پروردگار متعال را به همراه دارد، در کتاب من لایحضره الفقیه از امام کاظم (ع) روایت شده است که خدای متعال، بنده ای را که زیاد اهل خواب است را دشمن می دارد.[3] و در روایتی نیز حضرت موسی (ع) از خدای متعال درباره بدترین بندگان سؤال نموده که خطاب شد آن بنده ای که در شب مانند مرداری به خواب رفته و روز خود را به بطالت بگذارند بدترین بندگان است.[4]
اما نسبت به این که خواب معصومین (ع) در شبانه روز چند ساعت بوده، روایت و اطلاع دقیقی در دست نبوده و نسبت به مقدار خواب طبیعی یک انسان نیز نمی توان جواب مسلمی ارائه داد چرا که مقدار خواب طبیعی برای انسان ها یکسان نبوده و هیچگونه حد معینی برای آن نمی توان در نظر گرفت، بلکه هر کس باید با تجربه و توجه به میزان فعالیت های جسمی و روحی، میزان نیاز خویش به خواب را دریابد[5] و تحقیقات علمی نشان داده است که احتیاج آدمی به جواب مسئلۀ پیچیده ای است مثلاً پاره ای از مردم به 5، 7، 8 ساعت خواب و قریب 14% مردم به 10 ساعت خواب نیاز دارند.[6]
در روایات اسلامی اولاً خواب متعادل را برای انسان مؤمن بین 6-8 ساعت معرفی شده است، چرا که در بعضی از روایاتی که برنامه های شبانه روز را برای مؤمن معرفی می کنند. یک چهارم شبانه روز را برای استراحت و بعضی روایات دیگر یک سوم شبانه روز را برای استراحت انسان[7] قرار داده اند که مقدار آن بین 6-8 ساعت در شبانه روز است، البته خواب بر حسب سن آدمی نیز، تفاوت داشته و هر چه انسان پیرتر می شود و یا به کمالات معنوی بیشتری دست پیدا می کند خواب او کمتر می شود.
ثانیاً زمان های مختلفی مثل زمان خواب قیلوله (یک ساعت قبل از اذان ظهر) و خواب اول شب[8] به عنوان بهترین زمان های خواب معرفی شده و زمان های دیگری مثل بین الطلوعین[9]، آخر شب[10] (سحرگاه) و آخرین ساعات روز به عنوان بدترین زمان های خواب در شبانه روز معرفی شده اند.
پی نوشتها:
[1] بنأ، 9.
[2] مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 26، ص 19، دارالکتب الاسلامیة، پاییز 1369.
[3] شیخ صدوق (ره)، من لایحضره الفقیه، ج 3، ص 103، بی جا، بی تا.
[4] مصطفوی، سید جواد، بهشت زندگی، ج 3، ص 99، برهان، بی تا، به نقل از سفینة البحار، ماده نوم.
[5] مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 26، ص 20، دارالکتب الاسلامیة، پاییز 1369.
[6] پاک نژاد، سید رضا، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر (ص)، ج 8، ص 183، کتابفروشی اسلامیه، 1351.
[7] نهج البلاغه، کلمات قصار، حکمت 390.
[8] مجلسی، محمدباقر، حلیة المتقین، ص 126، دفتر نشر برگزیده، بهار 1375.
[9] همان.
[10] طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی (ص)، ص 141، ح 150، انتشارات اسلامیه، تابستان 1378.
http://farsi.islamquest.net
خوابیدن و خواب دیدن یکی از آیات الهی و نشانه وجود قدرتی شاعر و با اراده در تدبیر و ارادۀ جهان بوده و به عنوان یکی از نیازهای ضروری انسان به حساب می آید، چنانکه قرآن کریم می فرماید: وجعلنا نومکم سباتا[1]، تعبیر به سبات اشارۀ لطیف به تعطیلی قسمت های قابل توجهی از فعالیت های جسمی و روحی انسان در حال خواب است و همین تعطیل موقت، سبب استراحت و بازسازی اعضای فرسوده و تقویت روح و جسم و تجدید نشاط انسان و رفع هرگونه خستگی و ناراحتی و بالاخره آمادگی برای تجدید فعالیت می شود.
خواب نقش مهمی در سلامت انسان دارد و به همین دلیل، پزشکان روان شناس تلاش می کنند که خواب بیماران خود را به صورت عادی تنظیم کنند چرا که بدون آن، تعادل روانی آنان ممکن نیست، افرادی که به صورت طبیعی نمی خوابند افرادی پژمرده، عصبانی، افسرده، غمگین و ناراحتند و به عکس کسانی که از خواب معتدلی بهره مندند به هنگامی که بیدار می شوند نشاط و توان فوق العاده ای در خود احساس می کنند.[2]
البته باید توجه داشت که پر خوابی، سبب تضییع عمر می شود و چنان که در بعضی از روایات آمده خشم پروردگار متعال را به همراه دارد، در کتاب من لایحضره الفقیه از امام کاظم (ع) روایت شده است که خدای متعال، بنده ای را که زیاد اهل خواب است را دشمن می دارد.[3] و در روایتی نیز حضرت موسی (ع) از خدای متعال درباره بدترین بندگان سؤال نموده که خطاب شد آن بنده ای که در شب مانند مرداری به خواب رفته و روز خود را به بطالت بگذارند بدترین بندگان است.[4]
اما نسبت به این که خواب معصومین (ع) در شبانه روز چند ساعت بوده، روایت و اطلاع دقیقی در دست نبوده و نسبت به مقدار خواب طبیعی یک انسان نیز نمی توان جواب مسلمی ارائه داد چرا که مقدار خواب طبیعی برای انسان ها یکسان نبوده و هیچگونه حد معینی برای آن نمی توان در نظر گرفت، بلکه هر کس باید با تجربه و توجه به میزان فعالیت های جسمی و روحی، میزان نیاز خویش به خواب را دریابد[5] و تحقیقات علمی نشان داده است که احتیاج آدمی به جواب مسئلۀ پیچیده ای است مثلاً پاره ای از مردم به 5، 7، 8 ساعت خواب و قریب 14% مردم به 10 ساعت خواب نیاز دارند.[6]
در روایات اسلامی اولاً خواب متعادل را برای انسان مؤمن بین 6-8 ساعت معرفی شده است، چرا که در بعضی از روایاتی که برنامه های شبانه روز را برای مؤمن معرفی می کنند. یک چهارم شبانه روز را برای استراحت و بعضی روایات دیگر یک سوم شبانه روز را برای استراحت انسان[7] قرار داده اند که مقدار آن بین 6-8 ساعت در شبانه روز است، البته خواب بر حسب سن آدمی نیز، تفاوت داشته و هر چه انسان پیرتر می شود و یا به کمالات معنوی بیشتری دست پیدا می کند خواب او کمتر می شود.
ثانیاً زمان های مختلفی مثل زمان خواب قیلوله (یک ساعت قبل از اذان ظهر) و خواب اول شب[8] به عنوان بهترین زمان های خواب معرفی شده و زمان های دیگری مثل بین الطلوعین[9]، آخر شب[10] (سحرگاه) و آخرین ساعات روز به عنوان بدترین زمان های خواب در شبانه روز معرفی شده اند.
پی نوشتها:
[1] بنأ، 9.
[2] مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 26، ص 19، دارالکتب الاسلامیة، پاییز 1369.
[3] شیخ صدوق (ره)، من لایحضره الفقیه، ج 3، ص 103، بی جا، بی تا.
[4] مصطفوی، سید جواد، بهشت زندگی، ج 3، ص 99، برهان، بی تا، به نقل از سفینة البحار، ماده نوم.
[5] مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 26، ص 20، دارالکتب الاسلامیة، پاییز 1369.
[6] پاک نژاد، سید رضا، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر (ص)، ج 8، ص 183، کتابفروشی اسلامیه، 1351.
[7] نهج البلاغه، کلمات قصار، حکمت 390.
[8] مجلسی، محمدباقر، حلیة المتقین، ص 126، دفتر نشر برگزیده، بهار 1375.
[9] همان.
[10] طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی (ص)، ص 141، ح 150، انتشارات اسلامیه، تابستان 1378.
http://farsi.islamquest.net