پرسش :

با توجه به اين كه خداوند عالم على الاطلاق است، غرض از امتحانات الاهى چيست؟


پاسخ :
همان طوري كه در سؤال آمده است امتحان الاهى براى كشف مجهول نيست؛ چون خداوند به همه چيز عالِم است، ولى از آيات قرآن و روايات به دست مى‏آيد كه امتحان، يك سنت و قانون الاهى است و اين سنت الاهى بر مبناى سنت ديگرى است كه عبارت است از: تربيت و هدايت عامۀ الاهى. خداوند از طريق شريعتى كه براى انسان‏ها تشريع ‏نمود و حوادثى كه پديد ‏آورد، اراده كرده است كه آنها را از قوه و استعداد، خارج كند و هر كسى با فعليت بخشيدن به استعدادهايش به كمال مورد نظر خود او رهنمون گردد.
از جمله تعبيراتى كه در متون اسلامى براى بيان آزمايش الاهى به كار رفته واژۀ "فتنه" است و فتنه به معناى پاك و خالص نمودن طلا است. در روايت آمده است كه مردم امتحان مى‏شوند همان گونه كه طلا امتحان مى‏گردد. گوهر وجود انسان طلايى است كه در كوران حوادث و امتحانات الاهى خالص مى‏گردد و پرورش مى‏يابد. از آثار ديگر امتحان الاهى اين است كه انسان را از خواب غفلت بيدار مى‏نمايد. خداوند در آياتى از قرآن كريم، هدف از ابتلاى انسان به حوادث ناگوار را آزمون و در نتيجه، بيدارى او معرفى مى‏فرمايد. در واقع مى‏توان گفت اين حوادث همچون پيچ‏هاى مصنوعى در جاده‏ها مى‏باشند كه بدين منظور در جاده‏ها ايجاد مى‏گردند تا راننده در اثر يك نواختى جاده به خواب نرود و در درّه سقوط ننمايد.
اين معنا از امتحان براى به فعليت رسيدن پليدى‏هايى كه كافران و فاسقان در ضمير خود مى‏پرورانند نيز لازم است. به عبارت ديگر، خداوند در امتحان دو خواست و اراده دارد. يكى خواست و ارادۀ تكوينى و ديگرى تشريعى. خواست تكوينى خدا از امتحان اين است كه مؤمن و كافر هر يك بتوانند قابليت‏هاى خوب يا بد خود را به فعليت برسانند؛ ولى خواست تشريعى خداوند از اين امتحانات اين است كه فقط ضمير پاك انسان خود را نشان دهد و استعدادهاى نيكوى او شكوفا شود.

منبع: http://farsi.islamquest.net
نسخه چاپی