پرسش :
فلسفه وضو چیست؟ کسی که تازه استحمام کرده است و می داند که بدنش پاک است، و می خواهد بلافاصله بعد از آن نماز را بخواند چرا مجدد باید وضو بگیرد؟ می گویید اگر آب نیست تیمم کنید، چطور آب می تواند چرکی و کثیفی و نجاست را از بین ببرد؟
پاسخ :
یکی از شرایط صحت نماز، طهارت ظاهری بدن از هر نوع آلودگی و نجاست ظاهری است و آنچه با استحمام حاصل می شود طهارت ظاهری از این آلودگی ها است، اما علاوه بر طهارت ظاهری، یکی دیگر از شرایط نماز، تحصیل طهارت معنوی است که تنها از راه وضوء و غسل بدست می آید و اگر استفاده از آب امکان پذیر نباشد،این طهارت معنوی و باطنی بوسیلۀ تیممی که خدای متعال آن را به جای وضوء یا غسل قرار داده است، بدست می آید .
البته باید توجه داشت که نکتۀ بیان شده به معنای آن نیست که تیمم نقشی در پاکیزگی و آثار ظاهری ندارد. امروزه ثابت شده است که خاک اثر پاک کنندگی دارد و از این نکته سرّ این حکم الهی دانسته می شود که چرا در بعضی موارد باید ظرف نجس را سه یا هفت مرتبه خاک مالی کرد.
خداوند متعال پس از آنکه بعضی از اسباب پدید آمدن آلودگی های روحی و باطنی را بیان فرموده است، راه از بین بردن این آلودگی ها را بیان کرده، که اگر از عواملی است که با وضوء مشکل برطرف می گردد مانند آنچه که در رساله ها آمده مثل : خوابیدن، دستشویی کردن و غیره باید وضوء بگیرید و اگر از عواملی است که با غسل برطرف می گردد باید غسل کنید. سپس می فرماید که اگر استفاده از آب برای شما مقدور نبود به وسیلۀ خاک پاک تیممّ کنید. آنگاه به حکمت آن می پردازد که « ولیطهّرکم ..... » تا پاکیزه گردید.[1]
با نگاه به ظاهر آیه می توان متوجه شد که مراد خداوند از طهارت، اعم از پاکی ظاهری و معنوی است؛ زيرا پاكيزگي طبي و بهداشتي (پاکی ظاهری) گرچه شستشوي با آب را شامل مي‌شود، اما شاید نتوان اثر پاکیزگی بهداشتی خاك مال كردن دست و صورت را اثبات کرد اما در این که از آثار او طهارت معنوی است، شکی نیست و این طهارت معنوی از آثار تیمم نیست بلکه در حالات دیگر نیز وجود دارد مخصوصا آنجا که بر خاک سجده کند و از این روست که سجده را بهترين حالت نماز شمرده اند، و برترين اذكار را نيز مختص به آن دانسته اند؛ زيرا سجده حالتي است كه انسان به خاك مي‌افتد، آدمي هر چه پايين تر رود عظمت خداوند را بهتر ادراك مي‌كند، انسان در حالت ركوع به همان اندازه كه خود را مي‌شكند خداوند را ادراك مي‌نمايد، و ذكر مناسب با اين حالت همان تسبيح و ستايش خداوند به بزرگي و عظمت است كه عبارت از ذكر شريف «سبحان ربي العظيم و بحمده» است.
به هر حال باید توجه داشت که برطرف شدن آلودگی های روحی و تحصیل طهارت معنوی امری است که خداوند متعال رسیدن به آن را از راههای خاصی معین کرده است و آگاه ترین کس به این امور خداوند است، در نتیجه او می داند که آیا آلودگی های روحی با آب فراوان برطرف می شود یا با آب کم ، و یا اینکه با آب حاصل می گردد یا با خاک.
از طرفی کسی که می خواهد به خداوند نزدیک شود باید هر عملی را با همان کیفیّتی که مورد پسند اوست به انجام برساند.
پی نوشت:
[1] مائده ،5 – 6.
منبع: http://farsi.islamquest.net
یکی از شرایط صحت نماز، طهارت ظاهری بدن از هر نوع آلودگی و نجاست ظاهری است و آنچه با استحمام حاصل می شود طهارت ظاهری از این آلودگی ها است، اما علاوه بر طهارت ظاهری، یکی دیگر از شرایط نماز، تحصیل طهارت معنوی است که تنها از راه وضوء و غسل بدست می آید و اگر استفاده از آب امکان پذیر نباشد،این طهارت معنوی و باطنی بوسیلۀ تیممی که خدای متعال آن را به جای وضوء یا غسل قرار داده است، بدست می آید .
البته باید توجه داشت که نکتۀ بیان شده به معنای آن نیست که تیمم نقشی در پاکیزگی و آثار ظاهری ندارد. امروزه ثابت شده است که خاک اثر پاک کنندگی دارد و از این نکته سرّ این حکم الهی دانسته می شود که چرا در بعضی موارد باید ظرف نجس را سه یا هفت مرتبه خاک مالی کرد.
خداوند متعال پس از آنکه بعضی از اسباب پدید آمدن آلودگی های روحی و باطنی را بیان فرموده است، راه از بین بردن این آلودگی ها را بیان کرده، که اگر از عواملی است که با وضوء مشکل برطرف می گردد مانند آنچه که در رساله ها آمده مثل : خوابیدن، دستشویی کردن و غیره باید وضوء بگیرید و اگر از عواملی است که با غسل برطرف می گردد باید غسل کنید. سپس می فرماید که اگر استفاده از آب برای شما مقدور نبود به وسیلۀ خاک پاک تیممّ کنید. آنگاه به حکمت آن می پردازد که « ولیطهّرکم ..... » تا پاکیزه گردید.[1]
با نگاه به ظاهر آیه می توان متوجه شد که مراد خداوند از طهارت، اعم از پاکی ظاهری و معنوی است؛ زيرا پاكيزگي طبي و بهداشتي (پاکی ظاهری) گرچه شستشوي با آب را شامل مي‌شود، اما شاید نتوان اثر پاکیزگی بهداشتی خاك مال كردن دست و صورت را اثبات کرد اما در این که از آثار او طهارت معنوی است، شکی نیست و این طهارت معنوی از آثار تیمم نیست بلکه در حالات دیگر نیز وجود دارد مخصوصا آنجا که بر خاک سجده کند و از این روست که سجده را بهترين حالت نماز شمرده اند، و برترين اذكار را نيز مختص به آن دانسته اند؛ زيرا سجده حالتي است كه انسان به خاك مي‌افتد، آدمي هر چه پايين تر رود عظمت خداوند را بهتر ادراك مي‌كند، انسان در حالت ركوع به همان اندازه كه خود را مي‌شكند خداوند را ادراك مي‌نمايد، و ذكر مناسب با اين حالت همان تسبيح و ستايش خداوند به بزرگي و عظمت است كه عبارت از ذكر شريف «سبحان ربي العظيم و بحمده» است.
به هر حال باید توجه داشت که برطرف شدن آلودگی های روحی و تحصیل طهارت معنوی امری است که خداوند متعال رسیدن به آن را از راههای خاصی معین کرده است و آگاه ترین کس به این امور خداوند است، در نتیجه او می داند که آیا آلودگی های روحی با آب فراوان برطرف می شود یا با آب کم ، و یا اینکه با آب حاصل می گردد یا با خاک.
از طرفی کسی که می خواهد به خداوند نزدیک شود باید هر عملی را با همان کیفیّتی که مورد پسند اوست به انجام برساند.
پی نوشت:
[1] مائده ،5 – 6.
منبع: http://farsi.islamquest.net