پرسش :

1. با توجه به این که ملاک احتیاج معلول به علت هستی بخش، ضعف و فقر مرتبه وجودی است، آیا درکل در مورد ملاک احتیاج معلول به علت تامه که مشتمل بر علل هستی بخش نیز هستند چنین می توان گفت؟ 2. چرا مفاهیم فلسفی و معقولات ثانیه فلسفی دارای جنس و فصل نیستند؟ 3. آیا همان گونه که علت هستی بخش موجودات مادی، به مادیات علم حضوری دارد، آیا موجودات مادی نیز به علل هستی بخش خود علم حضوری دارند؟ 4. با توجه به این که روشن ترین خاصیت همه اجسام امتداد (طول-عرض-ارتفاع) است و از این امتداد حجم اجسام به دست می آید و وقتی حجم اجسام را با حجم کل جهان مقایسه می کنیم مکان اجسام از آن انتزاع می شود. این یعنی این که هر جسمی مکان دار است. حال با مبنا قرار دادن این مطالب چگونه می توان ثابت کرد که هر موجود جسمانی و مادی زمان مند است و دارای بعد زمانی است؟


پاسخ :
1. چون رجوع همه علل به علت فاعلی است، در این بحث فرقی بین علّت تامه و علّت فاعلی نیست.

2. زیرا مفاهیم فلسفی بر گرفته از وجودند و وجود ماهیّت ندارد. جنس و فصل اجزای ماهیّت است، چیزی که ماهیّت ندارد اجزای ماهیّت را هم ندارد.

3. معلول به علّت خود علم حضوری دارد، اما نه همان گونه که علّت به معلول خود علم حضوری دارد.

4. همان طور که امتداد از واضحات موجودات مادّی است، حرکت نیز از لوازم موجودات مادّی است، و زمان هم مقدار حرکت است؛ پس هر جا مادّه باشد، حرکت هست، و هر جا حرکت باشد، زمان وجود دارد.

منبع: http://farsi.islamquest.net
نسخه چاپی