پرسش :
اگر مىپذيريم كه واجب الوجود بسيط است و تركيبى در ذات او نيست و در كنار او هيچ موجود ديگرى را نمىتوان فرض كرد، چطور در كنار او مىتوان ممكن الوجود را تصور نمود؟
پاسخ :
سلسله ی طولى نظام وجود، در عين حالى كه همهى حقايق وجودى موجودند، اما داراى مراتب و طبقات مختلف اند كه اين مراتب، هم اشتراكشان در وجود است و هم اختلافشان. عالىترين مرتبه در اين سلسله، از آنِ حضرت حق است كه صرف وجود است و هيچ حَدّى براى هويتش نیست. لذا هيچ گونه تركيبى در ذات اقدس او راه ندارد و بقيهى موجودات به عنوان معلول، آيت، مظهر، سايه و مخلوق آن ذات اقدس مطرح مىگردند و چون وجودى محدود و ضعيف هستند، از اين رو جنبههاى عدمى و فقدان كمال در ذات آنها راه يافته، آنان را مركب مىسازد، ولى واجب الوجود به خاطر بساطت و عدم تناهى وجودش هيچ گونه شريكى ندارد، ممكنات در طول وجود حضرتش و معلول وى و عين ربط به ساحت اقدس بارى تعالى مىباشند، همچون وابستگى سايه به شاخص. نتيجه اين كه واجب الوجود بسيط محض است و ممكن الوجود مركب و محدود و موجود محدود و مركب ياراى در كنار موجود واجب قرار گرفتن را ندارد. بلكه در طول اوست و جلوه و شأنى از او. بساطت حضرتش به خاطر شدت وجود است و تركيب ممكنات به خاطر محدوديت وجود.
منبع: http://farsi.islamquest.net
سلسله ی طولى نظام وجود، در عين حالى كه همهى حقايق وجودى موجودند، اما داراى مراتب و طبقات مختلف اند كه اين مراتب، هم اشتراكشان در وجود است و هم اختلافشان. عالىترين مرتبه در اين سلسله، از آنِ حضرت حق است كه صرف وجود است و هيچ حَدّى براى هويتش نیست. لذا هيچ گونه تركيبى در ذات اقدس او راه ندارد و بقيهى موجودات به عنوان معلول، آيت، مظهر، سايه و مخلوق آن ذات اقدس مطرح مىگردند و چون وجودى محدود و ضعيف هستند، از اين رو جنبههاى عدمى و فقدان كمال در ذات آنها راه يافته، آنان را مركب مىسازد، ولى واجب الوجود به خاطر بساطت و عدم تناهى وجودش هيچ گونه شريكى ندارد، ممكنات در طول وجود حضرتش و معلول وى و عين ربط به ساحت اقدس بارى تعالى مىباشند، همچون وابستگى سايه به شاخص. نتيجه اين كه واجب الوجود بسيط محض است و ممكن الوجود مركب و محدود و موجود محدود و مركب ياراى در كنار موجود واجب قرار گرفتن را ندارد. بلكه در طول اوست و جلوه و شأنى از او. بساطت حضرتش به خاطر شدت وجود است و تركيب ممكنات به خاطر محدوديت وجود.
منبع: http://farsi.islamquest.net