پرسش :
درباره عوارض ناخواسته دارويي و نکاتی که باید رعایت کنیم توضیحات کاملی بدهید.
پاسخ :
فرآورده‌هاي دارويي- بهداشتي را براساس تجويز پزشك و با توجه به مراقبتهاي دارويي، در سبد مصرفي روزانه خود قرار دهيد.
داروها با توجه به تأثير جانبي آنها و احتمال تداخل عوارض دارويي بر يكديگر توصيه مي‌شود. بيماران چنانچه علاوه بر تجويز دارو توسط پزشك، داروهاي ديگري مصرف مي‌كنند براي جلوگيري از اختلالات دارويي، لازم است اطلاعات لازم رادر اختيار پزشك معالج خود قرار دهند. مهمترين قوانين مندرج در اين بخش عبارتند از:
قانون نخست: لزوم مراقبتهاي دارويي و مصرف هوشمندانه دارو
داروهاي تجويز شده شبيه چاقو هستند، در عين حال كه در صورت مصرف صحيح و منطقي مفيد هستند، استفاده نابجا از آنها مي‌تواند عارضه آفرين باشد. زيرا داروهاي جديد به پزشك شما كمك مي‌كند تا عوامل بيماري‌زا را نابود و بيماري شما را درمان كند و در نهايت ايمني و سلامتي بيش از پيش را به شما بازگرداند. ولي استفاده بدون دقت و بدون توجه مراقبتهاي پزشكي، به جاي حل مشكل شما، مسايل و مشكلات متعددي را مي‌تواند در پي داشته باشد. داروهاي تجويز شده هميشه عوارض ناخواسته‌اي رابه دنبال دارند و يا ممكن است با ساير داروها و يا حتي غذا تداخل پيدا كنند. بعضي از آنها مي‌توانند سبب خواب‌آلودگي موقت شوند و ياواكنش‌هاي مشخصي ايجاد كنند:
پس بدين جهت در موارد زير با احتياط عمل كنيد:
1- در هنگام رانندگي اتومبيل و يا كار با ماشينهاي خطرناك نظير پرس، فرز.
2- زماني كه همزمان بيش از يك دارو مصرف مي‌كنيد.
3- زماني كه به آلرژي يا بيماري قند مبتلا هستيد.
4- در طول دوران حاملگي و يا شيردهي.
5- در صورت سوابق بروز عوارض دارويي.
6- در صورت مشاهده علايم عوارض دارويي.
7- خودداري از نوشاندن مايعات و يا تحريك به استفراغ در افراد غيرهوشيار يا در حالت تشنج.
8- خودداري از ايجاد حالت تهوع در زمان مسموميت با مواد نفتي، اسيدي يا قليايي.
9- خودداري از جويدن قرص‌هاي روكش‌دار يا خرد كردن آنها.
10- توجه به آثار جانبي داروهاي نيروزا و محرك نظير تغييرات خلقي و رفتاري همچون عصبانيت، خشونت و تغييرات جنسي نظير عقيمي.
11- توجه به آثار جانبي داروهاي نيروزا و محرك در ايجاد آكنه پوست و موي چرب.
12- توجه به آثار جانبي داروهاي نيروزا پس از قطع مصرف و مشاهده علايمي مانند افسردگي، بيقراري، بي‌اشتهايي، از دست دادن ميل جنسي و بيخوابي.
13- بلوغ زودرس، توقف رشد استخوان‌ها و كوتاهي قد به دنبال استفاده از داروهاي محرك و نيروزا حادث مي شود.
14- تأثير مصرف داروهاي محرك و نيروزا در مردان سبب بروز طاسي، كاهش توليد اسپرم، تحليل رفتن اعضاي تناسلي و بزرگي پستانها مي‌شود.
15- مصرف داروهاي لاغري عوارض جانبي متعددي نظير تخريب دريچه‌هاي قلب، تحريك‌پذيري، اختلال رفتاري و بيخوابي را به دنبال دارد.
نكته آخر اين كه چنانچه با دقت عمل نماييد داروهاي تجويزي براي سلامت شما كار مي‌كنند نه برعليه سلامت شما.
قانون دوم: احترام به نظر پزشك و داروساز
داروهاي شما براساس دانش و آگاهي افراد متخصص تجويز شده است. اين داروها تنها بايد از طريق پزشك تجويز و توسط داروساز دراختيار شما قرار گيرند. براي جلوگيري از تداخلات ناخواسته دارويي، پزشك خود را از ديگر داروهايي كه مصرف مي‌كنيد آگاه سازيد. اگر به بيش از يك پزشك مراجعه مي‌كنيد مطمئن باشيد كه هريك از آنان از تمام داروهاي مصرفي شما مطلع هستند.
بي‌مناسبت نيست بدانيد بعضي از كسالت‌هاي خفيف توسط داروهاي بدون نسخه تسكين مي‌يابند. با داروساز خود در مورد استفاده از داروهاي بدون نسخه مشورت نماييد و در صورت عدم بهبود ياعود ناراحتي حتماً به پزشك مراجعه كنيد و قبل از تهيه دارو در مورد تداخل احتمالي آن با غذا و يا داروهاي ديگر از داروساز راهنمايي بگيريد.
برخي از نكات قابل توجه در اين خصوص عبارتند از:
1- شير و آنتي اسيدها با بعضي از آنتي بيوتيك‌ها تداخل پيدا مي‌كنند و اثر آنها را از بين مي‌برند.
2- آسپرين اثر داروهاي ضد انعقاد را شدت مي‌بخشد و باعث خونريزي مي‌گردد.
3- بعضي از داروهاي خواب‌آور را نبايد با ساير داروهاي آرام بخش و يا مسكن‌ها استفاده كرد.
4- در صورت واضح نبودن دستورات داروهاي تجويزي، مجدداً از پزشك سؤال كنيد و اگر دستورات نسخه شما با هم اشتباه مي‌شود از داروساز مشورت بخواهيد.
5- خود درماني خطرناك است و درنگ در تشخيص صحيح بيماري، درمان شما را پيچيده‌تر و طولاني‌تر مي‌نمايد.
6- مصرف طولاني مدت بسياري از فرآورده‌هاي آرايشي براي سلامتي زيان‌آور مي‌باشد.
7- بقاياي آنتي‌بيوتيك‌ها در گوشت مرغ و دام، عامل كم شدن تأثير آنتي‌بيوتيك‌ها در انسان است.
8- بسياري از داروها نبايد با هم مصرف شوند. براي پرهيز از اين مشكل قبلاً با پزشك ياداروساز و يا مراكز اطلاعات دارويي و سموم تماس بگيريد.
9- مصرف خودسرانه داروهاي هورموني، عوارض غيرقابل جبراني به بار مي‌آورد.
10- مصرف بي‌رويه قرص‌هاي جوشان مانند ويتامين ث مي‌تواند زيان‌آور باشد.
قانون سوم: سهم اندك دارو در تامين سلامتي
داروهاي تجويز شده، سهم اندكي در زندگي روزمره به خود اختصاص مي‌دهند. سبك زندگي روزانه شما شامل غذاهايي كه مي‌خوريد، خوابي كه داريد، فعاليتي كه انجام مي‌دهيد استفاده از كمربند ايمني در هنگام رانندگي، تمرينات ورزشي براي تناسب اندام و موارد مشابه است. داروهاي تجويزي مي‌توانند بيماري‌هاي حاصل از زندگي مدرن مانند فشار خون بالا، زخم معده و عصبانيت را تحت كنترل درآورند. اما هميشه پيشگيري بهتر از درمان است. با انتخاب روشهاي صحيح زندگي، سلامتي شما به خطر نمي‌افتد و احتياج به داروها كمتر مي‌شود.
چنانچه توصيه‌هاي زير را امتحان كنيد، حتماً احساس بهتري خواهيد يافت:
1- تجويز اقلام زياد در يك نسخه چاره قطعي درمان نيست.
2- به منظور كاهش احتمال بروز عوارض دارويي، پزشكان وداروسازان خود راازتمام داروهاي مصرفي (اعم از شيميايي، گياهي و يا بدون نسخه) مطلع كنيد.
3- مشكل شما بعد از مصرف يك دارو مي‌تواند مشكل افراد ديگر هم باشد. براي پيشگيري از بروز آتي داروهاي فوق در ديگران، حتماً داروساز و پزشك خود را مطلع فرماييد.
منبع: www.behdasht.gov.ir
فرآورده‌هاي دارويي- بهداشتي را براساس تجويز پزشك و با توجه به مراقبتهاي دارويي، در سبد مصرفي روزانه خود قرار دهيد.
داروها با توجه به تأثير جانبي آنها و احتمال تداخل عوارض دارويي بر يكديگر توصيه مي‌شود. بيماران چنانچه علاوه بر تجويز دارو توسط پزشك، داروهاي ديگري مصرف مي‌كنند براي جلوگيري از اختلالات دارويي، لازم است اطلاعات لازم رادر اختيار پزشك معالج خود قرار دهند. مهمترين قوانين مندرج در اين بخش عبارتند از:
قانون نخست: لزوم مراقبتهاي دارويي و مصرف هوشمندانه دارو
داروهاي تجويز شده شبيه چاقو هستند، در عين حال كه در صورت مصرف صحيح و منطقي مفيد هستند، استفاده نابجا از آنها مي‌تواند عارضه آفرين باشد. زيرا داروهاي جديد به پزشك شما كمك مي‌كند تا عوامل بيماري‌زا را نابود و بيماري شما را درمان كند و در نهايت ايمني و سلامتي بيش از پيش را به شما بازگرداند. ولي استفاده بدون دقت و بدون توجه مراقبتهاي پزشكي، به جاي حل مشكل شما، مسايل و مشكلات متعددي را مي‌تواند در پي داشته باشد. داروهاي تجويز شده هميشه عوارض ناخواسته‌اي رابه دنبال دارند و يا ممكن است با ساير داروها و يا حتي غذا تداخل پيدا كنند. بعضي از آنها مي‌توانند سبب خواب‌آلودگي موقت شوند و ياواكنش‌هاي مشخصي ايجاد كنند:
پس بدين جهت در موارد زير با احتياط عمل كنيد:
1- در هنگام رانندگي اتومبيل و يا كار با ماشينهاي خطرناك نظير پرس، فرز.
2- زماني كه همزمان بيش از يك دارو مصرف مي‌كنيد.
3- زماني كه به آلرژي يا بيماري قند مبتلا هستيد.
4- در طول دوران حاملگي و يا شيردهي.
5- در صورت سوابق بروز عوارض دارويي.
6- در صورت مشاهده علايم عوارض دارويي.
7- خودداري از نوشاندن مايعات و يا تحريك به استفراغ در افراد غيرهوشيار يا در حالت تشنج.
8- خودداري از ايجاد حالت تهوع در زمان مسموميت با مواد نفتي، اسيدي يا قليايي.
9- خودداري از جويدن قرص‌هاي روكش‌دار يا خرد كردن آنها.
10- توجه به آثار جانبي داروهاي نيروزا و محرك نظير تغييرات خلقي و رفتاري همچون عصبانيت، خشونت و تغييرات جنسي نظير عقيمي.
11- توجه به آثار جانبي داروهاي نيروزا و محرك در ايجاد آكنه پوست و موي چرب.
12- توجه به آثار جانبي داروهاي نيروزا پس از قطع مصرف و مشاهده علايمي مانند افسردگي، بيقراري، بي‌اشتهايي، از دست دادن ميل جنسي و بيخوابي.
13- بلوغ زودرس، توقف رشد استخوان‌ها و كوتاهي قد به دنبال استفاده از داروهاي محرك و نيروزا حادث مي شود.
14- تأثير مصرف داروهاي محرك و نيروزا در مردان سبب بروز طاسي، كاهش توليد اسپرم، تحليل رفتن اعضاي تناسلي و بزرگي پستانها مي‌شود.
15- مصرف داروهاي لاغري عوارض جانبي متعددي نظير تخريب دريچه‌هاي قلب، تحريك‌پذيري، اختلال رفتاري و بيخوابي را به دنبال دارد.
نكته آخر اين كه چنانچه با دقت عمل نماييد داروهاي تجويزي براي سلامت شما كار مي‌كنند نه برعليه سلامت شما.
قانون دوم: احترام به نظر پزشك و داروساز
داروهاي شما براساس دانش و آگاهي افراد متخصص تجويز شده است. اين داروها تنها بايد از طريق پزشك تجويز و توسط داروساز دراختيار شما قرار گيرند. براي جلوگيري از تداخلات ناخواسته دارويي، پزشك خود را از ديگر داروهايي كه مصرف مي‌كنيد آگاه سازيد. اگر به بيش از يك پزشك مراجعه مي‌كنيد مطمئن باشيد كه هريك از آنان از تمام داروهاي مصرفي شما مطلع هستند.
بي‌مناسبت نيست بدانيد بعضي از كسالت‌هاي خفيف توسط داروهاي بدون نسخه تسكين مي‌يابند. با داروساز خود در مورد استفاده از داروهاي بدون نسخه مشورت نماييد و در صورت عدم بهبود ياعود ناراحتي حتماً به پزشك مراجعه كنيد و قبل از تهيه دارو در مورد تداخل احتمالي آن با غذا و يا داروهاي ديگر از داروساز راهنمايي بگيريد.
برخي از نكات قابل توجه در اين خصوص عبارتند از:
1- شير و آنتي اسيدها با بعضي از آنتي بيوتيك‌ها تداخل پيدا مي‌كنند و اثر آنها را از بين مي‌برند.
2- آسپرين اثر داروهاي ضد انعقاد را شدت مي‌بخشد و باعث خونريزي مي‌گردد.
3- بعضي از داروهاي خواب‌آور را نبايد با ساير داروهاي آرام بخش و يا مسكن‌ها استفاده كرد.
4- در صورت واضح نبودن دستورات داروهاي تجويزي، مجدداً از پزشك سؤال كنيد و اگر دستورات نسخه شما با هم اشتباه مي‌شود از داروساز مشورت بخواهيد.
5- خود درماني خطرناك است و درنگ در تشخيص صحيح بيماري، درمان شما را پيچيده‌تر و طولاني‌تر مي‌نمايد.
6- مصرف طولاني مدت بسياري از فرآورده‌هاي آرايشي براي سلامتي زيان‌آور مي‌باشد.
7- بقاياي آنتي‌بيوتيك‌ها در گوشت مرغ و دام، عامل كم شدن تأثير آنتي‌بيوتيك‌ها در انسان است.
8- بسياري از داروها نبايد با هم مصرف شوند. براي پرهيز از اين مشكل قبلاً با پزشك ياداروساز و يا مراكز اطلاعات دارويي و سموم تماس بگيريد.
9- مصرف خودسرانه داروهاي هورموني، عوارض غيرقابل جبراني به بار مي‌آورد.
10- مصرف بي‌رويه قرص‌هاي جوشان مانند ويتامين ث مي‌تواند زيان‌آور باشد.
قانون سوم: سهم اندك دارو در تامين سلامتي
داروهاي تجويز شده، سهم اندكي در زندگي روزمره به خود اختصاص مي‌دهند. سبك زندگي روزانه شما شامل غذاهايي كه مي‌خوريد، خوابي كه داريد، فعاليتي كه انجام مي‌دهيد استفاده از كمربند ايمني در هنگام رانندگي، تمرينات ورزشي براي تناسب اندام و موارد مشابه است. داروهاي تجويزي مي‌توانند بيماري‌هاي حاصل از زندگي مدرن مانند فشار خون بالا، زخم معده و عصبانيت را تحت كنترل درآورند. اما هميشه پيشگيري بهتر از درمان است. با انتخاب روشهاي صحيح زندگي، سلامتي شما به خطر نمي‌افتد و احتياج به داروها كمتر مي‌شود.
چنانچه توصيه‌هاي زير را امتحان كنيد، حتماً احساس بهتري خواهيد يافت:
1- تجويز اقلام زياد در يك نسخه چاره قطعي درمان نيست.
2- به منظور كاهش احتمال بروز عوارض دارويي، پزشكان وداروسازان خود راازتمام داروهاي مصرفي (اعم از شيميايي، گياهي و يا بدون نسخه) مطلع كنيد.
3- مشكل شما بعد از مصرف يك دارو مي‌تواند مشكل افراد ديگر هم باشد. براي پيشگيري از بروز آتي داروهاي فوق در ديگران، حتماً داروساز و پزشك خود را مطلع فرماييد.
منبع: www.behdasht.gov.ir