پرسش :
فوايد ورزش را براي ديابتي‌ها توضيح مي‌دهيد؟
پاسخ :
• کنترل بيماري ديابت: در ورزش‌هاي طولاني‌مدت مشاهده شده است که حساسيت سلول‌ها به انسولين افزايش مي‌يابد. اين امر در بهبود وضعيت ديابت، به خصوص در افراد غيروابسته به انسولين بسيار با اهميت است. ورزش اگر در شرايط مناسب صورت گيرد يعني بيمار قندخون به نسبت کنترل شده داشته باشد، غلظت گلوکز پلاسما را ثابت نگه مي‌دارد. علت اين پديده توازن ميان برداشت گلوکز به وسيله عضلات و توليد متقابل گلوکز در کبد است.
• کنترل وزن و کاهش وزن: برنامه صحيح کنترل قندخون در افراد ديابتي غيروابسته به انسولين، به کاهش وزن آنها کمک مي‌کند. کاهش وزن ناشي از ورزش موجب کاهش بافت چربي مي‌شود بنابراين مقاومت به انسولين در سلول‌ها کاهش مي‌يابد و به اين ترتيب مصرف داروهاي خوراکي پايين آورنده قندخون کم مي‌شود. با ورزش‌هاي برنامه‌ريزي شده، بافت چربي کاهش مي‌يابد و توده عضلاني افزايش پيدا مي‌کند.
• آمادگي عضلاني: ورزش مناسب، تناسب عضلات را بالا مي‌برد. تحقيقات نشان مي‌دهد که انقباضات عضلاني و عمل انسولين هر دو با هم برداشت گلوکز در طول ورزش را افزايش مي‌دهند.
• کاهش نياز به داروهاي خوراکي و انسولين: همراه با کنترل مطلوب قندخون و تمرين‌هاي ورزشي مرتب، مصرف قرص‌هاي خوراکي در برخي افراد ديابتي غيروابسته به انسولين کم مي‌شود و در بيماران ديابتي دريافت‌کننده انسولين نيز به علت وضعيت مطلوب متابوليک، ميزان انسولين تزريقي کاهش مي‌يابد. مطالعات نشان داده است که در ماه‌‌هاي نخست برنامه‌هاي ورزشي، انسولين تزريقي گاهي تا 20 درصد يا حتي بيشتر کاهش مي‌يابد.
• اعتماد به نفس بيشتر: به نظر مي‌رسد احساسات افراد ديابتي تا حدي نيز به حفظ قندخون در سطح طبيعي وابسته باشد. بيشتر افراد ديابتي احتمالا ناراحتي و از دست دادن کنترل احساسات را هم‌زمان با سطح قندخون بسيار بالا يا بسيار پايين تجربه کرده‌اند. هنگامي که غلظت قندخون در حد طبيعي است، احساسات در اين افراد تا حد زيادي بهبود مي‌يابد. احساس بهبود با فعاليت‌هاي ورزش مداوم و ورود اين برنامه در زندگي افراد پديد خواهد آمد.
• تحمل تنش‌هاي عصبي: ورزش راه موثري براي مبارزه با تنش‌هاي عصبي است. هنگام ورزش موادي به نام اندورفين در خون ترشح مي‌شود که موجب تسکين درد و آرامش رواني مي‌شود.
• آثار ورزش در افراد ديابتي وابسته به انسولين: ورزش‌هاي منظم براي افراد ديابتي وابسته به انسولين بسيار سودمند است. پژوهشگران کانادايي طي 12 تا 16 هفته ورزش دادن به بيماران ديابتي وابسته به انسولين، بهبود مطلوبي در غلظت قندخون ناشتا و هموگلوبين گليکوزيکه آنها مشاهده کردند. در افراد ديابتي وابسته به انسولين، تغييرات غلظت قندخون در طول ورزش بستگي زيادي به سطح انسولين خون دارد. سطح انسولين خون نيز به ميزان انسولين تجويز شده و مقدار جذب انسولين در هر اندام وابسته است.
بهترين زمان پيشنهاد شده براي ورزش در ديابتي‌هاي وابسته به انسولين، پس از ميان وعده‌هاي بعدازظهر و پيش از شام است.
• کنترل بيماري ديابت: در ورزش‌هاي طولاني‌مدت مشاهده شده است که حساسيت سلول‌ها به انسولين افزايش مي‌يابد. اين امر در بهبود وضعيت ديابت، به خصوص در افراد غيروابسته به انسولين بسيار با اهميت است. ورزش اگر در شرايط مناسب صورت گيرد يعني بيمار قندخون به نسبت کنترل شده داشته باشد، غلظت گلوکز پلاسما را ثابت نگه مي‌دارد. علت اين پديده توازن ميان برداشت گلوکز به وسيله عضلات و توليد متقابل گلوکز در کبد است.
• کنترل وزن و کاهش وزن: برنامه صحيح کنترل قندخون در افراد ديابتي غيروابسته به انسولين، به کاهش وزن آنها کمک مي‌کند. کاهش وزن ناشي از ورزش موجب کاهش بافت چربي مي‌شود بنابراين مقاومت به انسولين در سلول‌ها کاهش مي‌يابد و به اين ترتيب مصرف داروهاي خوراکي پايين آورنده قندخون کم مي‌شود. با ورزش‌هاي برنامه‌ريزي شده، بافت چربي کاهش مي‌يابد و توده عضلاني افزايش پيدا مي‌کند.
• آمادگي عضلاني: ورزش مناسب، تناسب عضلات را بالا مي‌برد. تحقيقات نشان مي‌دهد که انقباضات عضلاني و عمل انسولين هر دو با هم برداشت گلوکز در طول ورزش را افزايش مي‌دهند.
• کاهش نياز به داروهاي خوراکي و انسولين: همراه با کنترل مطلوب قندخون و تمرين‌هاي ورزشي مرتب، مصرف قرص‌هاي خوراکي در برخي افراد ديابتي غيروابسته به انسولين کم مي‌شود و در بيماران ديابتي دريافت‌کننده انسولين نيز به علت وضعيت مطلوب متابوليک، ميزان انسولين تزريقي کاهش مي‌يابد. مطالعات نشان داده است که در ماه‌‌هاي نخست برنامه‌هاي ورزشي، انسولين تزريقي گاهي تا 20 درصد يا حتي بيشتر کاهش مي‌يابد.
• اعتماد به نفس بيشتر: به نظر مي‌رسد احساسات افراد ديابتي تا حدي نيز به حفظ قندخون در سطح طبيعي وابسته باشد. بيشتر افراد ديابتي احتمالا ناراحتي و از دست دادن کنترل احساسات را هم‌زمان با سطح قندخون بسيار بالا يا بسيار پايين تجربه کرده‌اند. هنگامي که غلظت قندخون در حد طبيعي است، احساسات در اين افراد تا حد زيادي بهبود مي‌يابد. احساس بهبود با فعاليت‌هاي ورزش مداوم و ورود اين برنامه در زندگي افراد پديد خواهد آمد.
• تحمل تنش‌هاي عصبي: ورزش راه موثري براي مبارزه با تنش‌هاي عصبي است. هنگام ورزش موادي به نام اندورفين در خون ترشح مي‌شود که موجب تسکين درد و آرامش رواني مي‌شود.
• آثار ورزش در افراد ديابتي وابسته به انسولين: ورزش‌هاي منظم براي افراد ديابتي وابسته به انسولين بسيار سودمند است. پژوهشگران کانادايي طي 12 تا 16 هفته ورزش دادن به بيماران ديابتي وابسته به انسولين، بهبود مطلوبي در غلظت قندخون ناشتا و هموگلوبين گليکوزيکه آنها مشاهده کردند. در افراد ديابتي وابسته به انسولين، تغييرات غلظت قندخون در طول ورزش بستگي زيادي به سطح انسولين خون دارد. سطح انسولين خون نيز به ميزان انسولين تجويز شده و مقدار جذب انسولين در هر اندام وابسته است.
بهترين زمان پيشنهاد شده براي ورزش در ديابتي‌هاي وابسته به انسولين، پس از ميان وعده‌هاي بعدازظهر و پيش از شام است.