پرسش :
در مورد آفرينش و عصمت حضرت زهراء آيا يك مساءله اجباري نيست ؟ توضيح دهيد.
پاسخ :
منشائ عصمت , اختيار آدمي است و يك مسائله جبري نيست . اما منشائ اين اختيار علم و اراده اهل بيت (علیهم السلام) است يعني معصومان از نظر شناخت و علم چنان قوي اند كه زشتي و پليدي هر كار بدي را مي بينند و از نظر اراده نيز چنان قدرتي دارند كه محكوم جاذبه هاي شيطاني و خلاف حق واقع نمي شوند. اين علم و اراده موهبتي است الهي يعني از آن جا كه خداوند مي دانست عده اي از بندگانش به اختيار خود هر چند با استعدادي در سطح ساير افراد بشر بيش از ديگران و بالاتر از حد ممكن از استعداد خود استفاده مي كنند تفضلا" اين پاداش و موهبت ويژه را به آنان عطا فرمود و آنان را از علم و اراده اي برخوردار كرد كه به واسطه آن به مصونيت كامل و مطلق برسند و در پرتو آن راهنماياني موثق و مطمئن براي همه افراد بشر كردند بنابراين بايد توجه داشت كه اعطاي اين موهبت معلول شايستگي هاي خود آنان است , نه محصول استعداد جبري ايشان حكمت اعطاي چنين موهبتي نيز علاوه بر پاداش خود آنها فراهم كردن وسايل هدايت براي ساير انسان ها است . در دعاي ندبه آمده است : ((اللهم لك الحمد علي ماجري ... لنفسك و دينك ... بعدان شرطت عليهم الزهد في درجات هذه الدنيا الدينه و زخرفها و زبرجها فشرطوا لك ذلك و علمت منهم الوفائ به فقبلتهم و قربتهم و قدمت لهم الذكر العلي و الثنائ الجلي و اهبطت عليهم ملائكتك و كرمتهم بوحيك و رفدتهم بعلمك و جعلتهم الذريعه اليك ...; خدايا براي توست حمد... تو با آنهاشرط كردي كه نسبت به زينت ها منزلت هاي دنيوي بي اعتنا باشند (و جز به مقام قرب تو نينديشند) و آنان نيز اين شرط را بپذيرفتند و چون مي دانستي به اين شرط عمل خواهند كرد آنان را پذيرفتي و مقرب خويش ساختي و به جهت همين شايستگي فرشتگان را ايشان نازل فرمودي و با وحي خود آنان را گرامي داشتي و از خوان علم بي كران خويش بهره ها دادي )) (در اين باب نگا: پژوهشي در عصمت معصومان , حسن يوسفيان و احمد حسين شريفي , تهران پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي چاپ اول 1377 ش فصل سوم , صص 72 - 43) به همين جهت گفته شده است كه هر انسان صاحب اراده , مي تواند با رياضت هاي شرعي و تهذيب نفس به مقام عصمت دست يابد همچون حضرت مريم (سلام الله علیها). (ر.ك تفسير موضوعي قران كريم آيه الله عبدالله جوادي آملي قم , اسرائ چاپ اول 1376 ش , ج 9, صص 20 - 22 الميزان علامه طباطبايي موسسه الاعلي بيروت , ج 3, ص 205, ولايت نامه , علامه طباطبايي ترجمه همايون همتي تهران امير كبير, چاپ اول , صص 58 - 48) بر اين اساس حضرت زهرا(سلام الله علیها) مانند ديگر انسان ها زن آفريده شده است , اما به واسطه اختيار خويش راه هدايت را انتخاب كرده و با تهذيب نفس به مقام شامخ عصمت نايل گشته است آن حضرت همچون معصومان ديگر, انسان برتر است , نه برتر از انسان , ازاين رو مي تواند به عنوان يك الگو براي ديگر انسان ها مطرح و كردار و گفتارش ره توشه كساني باشد كه مي خواهند انسان هاي متعالي و كاملي گردند. آري خداوند مي خواسته الگوهايي براي هدايت آدمي و از آن جمله حضرت زهرا(سلام الله علیها) نيز براي اسوه بودن آفريده شده است . ضرورت وحي نبوت و امامت نيز در همين راستا است ولي فرق است ميان اين كه خداوند الگوهاي آفريده باشد كه بدون اختيار و علم و اراده اسوه گشته اند و الگوهايي كه با اختيار و بر اساس علم و اراده مقام اسوه بودن را احراز كرده اند. ارزش خلق چنين نمونه هايي آن است كه آدمي را متحول ساخته بيدار كرده و به او مي فهماند كه تو نيز به عنوان يك انسان مختار, با كنار زدن تعلقات غيرخدايي و زدودن گناهان , مي تواني به مقام كمال و سعادت راستين باريابي , اگر ما مدعي شويم كه عصمت معصومان امري جبري بوده و اختيار ايشان در اين ميان هيچ نقشي ندارد, يكي از اساسي ترين ويژگي هاي ضرورت نبوت و امامت (تعليم و تربيت و اسوه بودن ) را خدشه دار ساخته ايم حال آن كه بر اساس آيات قرآن , يكي از اهداف اساسي نبوت و امامت كه حضرت زهرا(سلام الله علیها) پيوند دهنده آن است تزكيه نفوس است . (نگا, بقره , 129, 151, و الميزان ج 19, ص 265)
منبع: نرم افزار معمای هستی
منشائ عصمت , اختيار آدمي است و يك مسائله جبري نيست . اما منشائ اين اختيار علم و اراده اهل بيت (علیهم السلام) است يعني معصومان از نظر شناخت و علم چنان قوي اند كه زشتي و پليدي هر كار بدي را مي بينند و از نظر اراده نيز چنان قدرتي دارند كه محكوم جاذبه هاي شيطاني و خلاف حق واقع نمي شوند. اين علم و اراده موهبتي است الهي يعني از آن جا كه خداوند مي دانست عده اي از بندگانش به اختيار خود هر چند با استعدادي در سطح ساير افراد بشر بيش از ديگران و بالاتر از حد ممكن از استعداد خود استفاده مي كنند تفضلا" اين پاداش و موهبت ويژه را به آنان عطا فرمود و آنان را از علم و اراده اي برخوردار كرد كه به واسطه آن به مصونيت كامل و مطلق برسند و در پرتو آن راهنماياني موثق و مطمئن براي همه افراد بشر كردند بنابراين بايد توجه داشت كه اعطاي اين موهبت معلول شايستگي هاي خود آنان است , نه محصول استعداد جبري ايشان حكمت اعطاي چنين موهبتي نيز علاوه بر پاداش خود آنها فراهم كردن وسايل هدايت براي ساير انسان ها است . در دعاي ندبه آمده است : ((اللهم لك الحمد علي ماجري ... لنفسك و دينك ... بعدان شرطت عليهم الزهد في درجات هذه الدنيا الدينه و زخرفها و زبرجها فشرطوا لك ذلك و علمت منهم الوفائ به فقبلتهم و قربتهم و قدمت لهم الذكر العلي و الثنائ الجلي و اهبطت عليهم ملائكتك و كرمتهم بوحيك و رفدتهم بعلمك و جعلتهم الذريعه اليك ...; خدايا براي توست حمد... تو با آنهاشرط كردي كه نسبت به زينت ها منزلت هاي دنيوي بي اعتنا باشند (و جز به مقام قرب تو نينديشند) و آنان نيز اين شرط را بپذيرفتند و چون مي دانستي به اين شرط عمل خواهند كرد آنان را پذيرفتي و مقرب خويش ساختي و به جهت همين شايستگي فرشتگان را ايشان نازل فرمودي و با وحي خود آنان را گرامي داشتي و از خوان علم بي كران خويش بهره ها دادي )) (در اين باب نگا: پژوهشي در عصمت معصومان , حسن يوسفيان و احمد حسين شريفي , تهران پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي چاپ اول 1377 ش فصل سوم , صص 72 - 43) به همين جهت گفته شده است كه هر انسان صاحب اراده , مي تواند با رياضت هاي شرعي و تهذيب نفس به مقام عصمت دست يابد همچون حضرت مريم (سلام الله علیها). (ر.ك تفسير موضوعي قران كريم آيه الله عبدالله جوادي آملي قم , اسرائ چاپ اول 1376 ش , ج 9, صص 20 - 22 الميزان علامه طباطبايي موسسه الاعلي بيروت , ج 3, ص 205, ولايت نامه , علامه طباطبايي ترجمه همايون همتي تهران امير كبير, چاپ اول , صص 58 - 48) بر اين اساس حضرت زهرا(سلام الله علیها) مانند ديگر انسان ها زن آفريده شده است , اما به واسطه اختيار خويش راه هدايت را انتخاب كرده و با تهذيب نفس به مقام شامخ عصمت نايل گشته است آن حضرت همچون معصومان ديگر, انسان برتر است , نه برتر از انسان , ازاين رو مي تواند به عنوان يك الگو براي ديگر انسان ها مطرح و كردار و گفتارش ره توشه كساني باشد كه مي خواهند انسان هاي متعالي و كاملي گردند. آري خداوند مي خواسته الگوهايي براي هدايت آدمي و از آن جمله حضرت زهرا(سلام الله علیها) نيز براي اسوه بودن آفريده شده است . ضرورت وحي نبوت و امامت نيز در همين راستا است ولي فرق است ميان اين كه خداوند الگوهاي آفريده باشد كه بدون اختيار و علم و اراده اسوه گشته اند و الگوهايي كه با اختيار و بر اساس علم و اراده مقام اسوه بودن را احراز كرده اند. ارزش خلق چنين نمونه هايي آن است كه آدمي را متحول ساخته بيدار كرده و به او مي فهماند كه تو نيز به عنوان يك انسان مختار, با كنار زدن تعلقات غيرخدايي و زدودن گناهان , مي تواني به مقام كمال و سعادت راستين باريابي , اگر ما مدعي شويم كه عصمت معصومان امري جبري بوده و اختيار ايشان در اين ميان هيچ نقشي ندارد, يكي از اساسي ترين ويژگي هاي ضرورت نبوت و امامت (تعليم و تربيت و اسوه بودن ) را خدشه دار ساخته ايم حال آن كه بر اساس آيات قرآن , يكي از اهداف اساسي نبوت و امامت كه حضرت زهرا(سلام الله علیها) پيوند دهنده آن است تزكيه نفوس است . (نگا, بقره , 129, 151, و الميزان ج 19, ص 265)
منبع: نرم افزار معمای هستی