پرسش :

آيا پيامبر(ص) از مهر استفاده مى‏كردند يا دست بسته نماز مى‏خواندند؟


پاسخ :
الف) در مورد سجده روايت گرديده است كه در زمان پيامبر(ص) همه بر خاك كف مسجد النبى سجده مى‏كردند و براى عدم تأذى از خشونت سنگريزه‏ها و نيز براى تسطيح آن ماسه نرم ريخته بودند نيز براى جلوگيرى از سوزش در تابستان‏ها در محل سجده حصير مى‏گذاشتند. اين مطلب با مبانى فقهى اماميه نيز كاملا سازگار است. زيرا مهر از نظر فقهى موضوعيت ندارد. بلكه تسهيل كننده دسترسى به خاك است. در روايت صحيحه هشام بن حكم كه همه فقها طبق آن فتوا داده‏اند آمده است:
انه قال لابى عبدالله - عليه السلام - : اخبرنى عما يجوز السجود عليه و عما لايجوز قال: السجود لايجوز الا على الارض او على ما انبتت الارض الا ما اكل او لبس. فقال له: جعلت فداك ما العله فى ذلك؟ قال: لان السجود خضوع لله عزوجل فلا ينبغى ان يكون على ما يوكل و يلبس. لان ابنا الدنيا عبيد ما ياكلون و يلبسون. و الساجد فى سجوده فى عباده الله عزوجل فلا ينبغى ان يضع جبهته فى سجوده على معبود ابنا الدنيا الذين اغتروا بغرورها؛ هشام از حضرت اباعبدالله- امام صادق(ع) پرسيد: مرا آگاه ساز بر چه سجده رواست و بر چه ناروا؟ فرمودند: سجده تنها بر زمين و آنچه مى‏رويد جايز است جز آنچه كه پوشيدنى و خوردنى است. باز پرسيد: فدايت شوم فلسفه آن چيست؟ فرمودند: زيرا سجده خضوع در پيشگاه خداوند عزوجل است. پس نشايد كه بر پوشيدنى و خوردنى انجام گيرد. زيرا دنيا گرايان بنده خوردنى‏ها و پوشيدنى‏هايند و سجده‏گر در سجده‏اش خداى را پرستشگر است. لاجرم نشايد كه پيشانى خود بر معبود دنياگرايان - كه فريفته فريبايى آنند - بسايند، (وسائل‏الشيعه، ج 3، باب 1 از ابواب مايسجد عليه) ب ) در مورد دست‏ها مدارك تاريخى نشان مى‏دهند كه تا زمان خليفه دوم دست بسته خواندن نماز معمول نبوده است و در زمان وى هنگامى كه اسيران فارس را به حضورش بردند وآنها را در اين حالت ديد پرسيد چرا اين گونه ايستاده‏ايد؟ پاسخ دادند كه آنان در برابر پادشاهان به نشانه احترام چنين مى‏ايستند. او از اين هيأت خوشش آمد و دستور داد در نماز چنين بايستند. زيرا خدا به تعظيم اولى است. (مستند العروه الوثقى كتاب الصلاه ج 4 ص 446 علامه خويى) 1) در مورد مهر هم - چنان كه قبلا گفته شد - خود مهر موضوعيت ندارد. بلكه براساس روايات معصومين(ع) - كه جميع علماى شيعه طبق آن فتوا داده‏اند - سجده بايد برزمين و روييدنى‏هاى زمين غير از خوردنى‏ها و پوشيدنى‏ها باشد. بنابراين آن حضرت نيز پيشانى برزمين مى‏ساييد و از نظر علماى شيعه نيز سر برخاك زمين يا سنگ و امثال آن نهادن كافى است. 2) اولا چنانكه گذشت همه اهل تسنن اين مساله را نپذيرفته‏اند. ثانيا: به فرض كه همه آنها پذيرفته باشند اين يك مسأله مبنايى است كه آيا اجتهاد در برابر نص جايز است يا نه؟ در مكتب اهل بيت (ع) اين مسأله به هيچ وجه جايز نيست ودايره اجتهاد تنها در حوزه كشف و استنباط امورى است كه از شارع صادر گرديده نه آوردن رأيى در برابر آن كه اصطلاحا اجتهاد رأى مى‏گويند. طبيعى است كسانى كه اجتهاد در برابر نص را جايز بدانند به سادگى همه اين امور را مى‏پذيرند با آن كه ممكن است قبول داشته باشند كه پيامبر(ص) به گونه ديگرى نماز مى‏خواندند. اين مسأله موارد متعدد ديگرى نيز دارد. علامه سيد شرف‏الدين عاملى هفتاد مورد از مسائلى كه خليفه دوم در برابر نص اجتهاد كرده را مورد بررسى قرار داده است. راى آگاهى بيشتر ر . ك : « اجتهاد در مقابل نص » علامه سيد شرف‏الدين.
منبع: www.payambarazam.ir
نسخه چاپی