پرسش :

فرزند آخر خانواده هستم و با پدر و مادرم زندگي مي كنم 3 خواهر و يك برادر دارم كه ازدواج كرده اند. من سال چهارم هستم و در روستا زندگي مي كنم و با تمام شرايط سختي كه برايم بوده درس خوانده ام اما راستش را بخواهيد از دوران راهنمايي به اين طرف به ياد ندارم كه من براي امتحان و درس آنقدر تلاش كرده باشم كه بايد تلاش مي كرده ام.و هميشه سطح نمراتم پايين بوده است و با وجود هوش و استعدادي كه از خودم سراغ دارم نمي دانم چطور بايد عمل كنم تا علاقه ا م نسبت به درس ها بيشتر شود. گرچه ترم 8 هستم اما بايد دو ترم ديگر بگذرانم تا فارغ التحصيل شوم با وجود سطح نمراتم و اين درس خواندنم قصد دارم ادامه هم بدهم با وجودي كه بسيار نگران زندگي اينده ام هستم هيچ تلاشي نمي كنم لطفا مرا در اين زمينه راهنمايي بفرماييد.


پاسخ :
موفقيت در تحصيل بر آينده عوامل چندي به شرح زير است:
1. ميزان تلاش و كوشش، به گونه‏اي كه بر اساس برنامه‏اي منظم صورت گيرد و نتيجه چنين تلاشي، متناسب، با ميزان صرف وقت باشد. به طور مسلم كوشش‏هاي منظم و پيگير در تسلط به موضوع درس، نقش مؤثري ايفا مي‏نمايد.
2. انگيزه و علاقه، كه عاملي دروني است و با روشن شدن هدف درس، بستگي و ارتباط مستقيم دارد.
3. تجربيات قبلي، كه مفهوم دقيق آن، برخورداري از پيش مطالعه فردي در زمينه درس جديد مي‏باشد.
4. تمركز و دقت به گونه‏اي كه ذهن با تمام توانايي و قدرت جذب اطلاعات علمي در حوزه درس مورد نظر فعال باشد.
5. برقراري ارتباط منطقي و معنادار بين بخش‏هاي مختلف درس مورد نظر به گونه‏اي كه «اصل پيوستگي» به عنوان يكي از اصول مهم يادگيري حفظ شود، چنان‏چه سعي نمائيد مطالب درسي را به صورتي مرتبط با يكديگر در نظر گرفته و تأثير حذف يا اضافه مطلبي را در آنها بررسي كنيد، يادگيري پايدار و پابرجايي را احراز كرده‏ايد.
6. بهره‏گيري از تلقين مثبت، چنان‏چه تحت تأثير افكار منفي قرار گيريد و در مقطعي از دوران تحصيل، باور كنيد كه فردي ناموفق و بيهوده هستيد، عملاً رفتار و كردار شما متأثر از چنين وضعي خواهد شد و نتيجه مطلوبي به بار نخواهد آمد. ليكن با تلقين جنبه‏هاي مثبت و سازنده به افكار اميدبخش و متعالي دست خواهيد يافت و تداوم چنين افكار و حالاتي در نتيجه كارتان چشمگير خواهد بود.
7. توكل به خداي متعال را در هيچ لحظه‏اي از زندگيتان از دست ندهيد، بلكه در مواقع حساس و دشواري كه برايتان پيش مي‏آيد، بيشتر از هميشه به نيروي ايمان به خدا، تكيه كنيد و او را در همه حال ناظر بر خود و پشتيبان واقعي‏تان بدانيد. در چنين صورتي به ياري حق، موفقيت در انتظار شما خواهد بود.
8. راهكار اساسي در تحصيل موفق، كسب انگيزه و تقويت نشاط و شادابي درسي نهفته است. بنابراين براي افزايش سطح انگيزه راهكارهاي زير را عملي سازيد:
- ليستي از توانمنديهاي خود تهيه كرده و روزي دو يا سه بار با صداي بلند آن را بخوانيد مثلا" بگويند من شخص با استعدادي هستم و من ... هستم .
- ليستي از فوائد مادي , معنوي , موقعيتي درس خواندن و كسب موفقيت تحصيلي تهيه نموده و آن را هر روز مرور كنيد و هر روز نيم ساعت بر روي يكي از آن فوائد فكر كرده و 10 سطر درباره آن مطلب بنويسيد و اين عمل را براي يكايك فوائد انجام دهيد و بعد هر كدام كه براي شما خوشايندتر بود را گاه گاهي مطالعه و به آن بيافزائيد.
- ليستي از پيامدهاي منفي درس نخواندن , مانند اخراج از دانشگاه و يا مشروط شدن و... را تهيه و با تأمل در مورد يكايك آنها اين پيامدهاي منفي را براي خود جدي , بزرگ و معضل آفرين معرفي كنيد.
9. گمان مي رود يكي ديگر از عوامل شيوه ي درس خواندن مي باشد لذا خوب است در روش تحصيل خود تجديد نظر كنيد و با مطالعه بيشتر به يك شيوه علمي و كارآمد برسيد ما در اين مكاتبه توجه شما را به چند توصيه مهم درباره شيوه تحصيل جلب مي كنيم :
- سعي كنيد براي حفظ و جلب انگيزه لازم , به اتفاق يكي از دوستان خود مطالعه كنيد و يا مباحثه كنيد حال چه به همراه دوستان و چه تنها مطالعه مي كنيد به مراحل زير نيز دقت كنيد.
- دانشجوي گرامي شكل درس خواندن بر اساس ماده درسي , مقطع تحصيلي , زمان و فرصت تحصيلي و توانمنديهاي فراگير و موقعيت فراگير تفاوت پيدا مي كند.
بي ترديد شكل تحصيل در دبستان با شكل تحصيل در دانشگاه يكسان نيست و شما نمي توانيد همان گونه كه در دبيرستان درس مي خوانيد در دانشگاه نيز به همان شيوه موفق باشيد و يا شكل ارائه درس رياضي و ياد گرفتن آن با درس فارسي متفاوت است بر همين اساس در دروس دانشگاه بيشتر حجم كار بر دوش فراگير است و استاد تنها به ارائه مطالبي كه دانشجو با تلاش فردي به آنها نمي رسد مي پردازد و لذا دانشجو بايد به تمام مطالب به شكلي پوشش دهد كه هم مطالب سهل را خود فراگير بگيرد و هم مطالب دشوار را به كمك استاد بياموزد از اين رو توصيه مي شود;
- قبل از شركت در كلاس درس پيش مطالعه (مطالعه قبلي ) داشته باشيد.
- با بر شمردن ثمرات و فوائد درس و مجموعه دروس و اجراي دقيق موارد قبلي سطح انگيزه ي خود را افزايش دهيد.
- به هنگام پيش مطالعه برخي نكات مهم درس را يادداشت كنيد.
- رأس ساعت مقرر در كلاس درس حاضر شويد و بدانيد تأخير و غيبت (هر چند مجاز) آفت تحصيلي مفيد است .
- در كلاس درس به سخنان استاد و ارائه او به صورت دقيق گوش دهيد با تمرين ميزان تمركز حواس خود را بالا ببريد از 5 دقيقه شروع و لحظه به لحظه آن را زيادتر كنيد.
- مطالب دشوار درس را يادداشت كنيد.
- اگر بين مطالبي كه در پيش مطالعه ياد گرفتيد و آنچه استاد مي گويد ناسازگاري احساس نموديد سؤال كنيد و هر جا كه ابهام رخ نمود نيز بپرسيد.
- از استاد درخواست كنيد كه كتابهاي ديگري را غير از متن درسي به شما معرفي كند اين كتاب ها بايد يكي در سطح برتر از متن درسي و يكي در سطحي پائين تر از متن درسي باشد تا اگر مطلب را متوجه نشديد به كتاب ساده تر مراجعه كنيد و اگر مطالب درس را متوجه شديد براي گسترش و تعميق ياد گرفته ها به مطالعه آن بپردازيد.
- بعد از فراگير درس مدتي بر روي آن و مطالب ياد گرفته قبلي فكر كنيد. يعني فضائي مناسب و آرام برگزيده و حدود 30 تا 60 دقيقه به ميزان ضرورت بر روي مطلب آموخته شده بينديشيد.
- بعد از يادگيري و تفكر حال مطالب را به زبان خود در دفتر اصلي درس يادداشت كنيد كه اگر به صورت مستمر و منظم تمام مطالب را اين گونه بررسي و يادداشت نمايند در پايان ترم جزوه شما خود يك كتاب مفيد خواهد بود. انشاء الله به نكات زير در مورد شيوه مطالعه دقت كنيد:
1. از مطالعه شتاب زده و تند جدا" پرهيز كنيد.
2. كتاب يا بخش مورد نظر از كتاب را به قسمت هاي كوچكتر تقسيم كنيد و هر قسمتي را مطالعه كرده و بفهميد و بعد به سراغ قسمت بعدي برويد.
3. فضا و مكان مطالعه را براي خود مكاني جذاب و نشاط آفرين بسازيد حتي با تغيير دكور و بكارگيري وسائل نشاط آور.
4. نور كافي , حرارت متناسب , وضعيت نشستن و... مناسب براي درس بكارگيري ابزار كمك آموزشي خوب در تحصيل و مطالعه بسيار مؤثر است .
5. ورزش صبحگاهي را فراموش نكنيد و در روز در سه الي چهار نوبت و در هر نوبت 5 تا 6 بار تنفس عميق را فراموش نكنيد.
6. متن درسي و مورد مطالعه را هماهنگ و هم طراز با فهم خود برگزينيد.
7. خود را به رعايت نظم در مطالعه عادت دهيد مانند شروع در ساعت معين - اتمام در ساعت معين , عدم اخلال به روند مطالعه و قطع كردن آن , از انحراف فكر و حواس با تمرين اجتناب ورزيد.
چند تذكر:
1. تحول جديد و ترك سابقه و روش قبلي به سرعت و سهولت انجام نمي پذيرد. لذا صبر و حوصله و مقاومت شرط موفقيت است .
2. نظارت بر اجرا و اينكه برنامه درسي خود را به دست خودتان ارزيابي كنيد لازمه ي پيشرفت است چرا كه نواقص را مرتفع و برنامه را رو به رشد پيش مي برد بنابراين عملكرد تحصيلي خود را ارزيابي و نقاط ضعف آن را مرتفع سازيد.
3. هرگاه در اجراي برنامه تحصيلي خود موفقيت داشتيد خود را تشويق كنيد و پشتكار خود را افزايش دهيد.
4. براي هر روز (هر 24 ساعت ) خود برنامه داشته باشيد و بر اساس آن حركت كنيد و شب ميزان هماهنگي خود را با برنامه ارزيابي نماييد.

نظم و برنامه‏ريزي در زندگي، براي استفاده مناسب از فرصت‏ها و رسيدن به اهداف است. براي منظم شدن، بايستي اهداف را در دو گروه بلند مدت و كوتاه مدت تنظيم كرد و سپس برنامه‏اي زمان بندي شده براي وصول به آن طراحي و عمل نمود. بدون تعيين اهداف، برنامه‏ريزي غيرممكن و بدون برنامه‏ريزي، نظم ناميسر است.
اشخاص منظم، حتي براي كوچك‏ترين كارهاي زندگي خود داراي برنامه هستند؛ مثلاً چگونه خوابيدن، چگونه لباس پوشيدن، چگونه نماز خواندن، چگونه ناخن گرفتن، چگونه موها را شانه كردن و...
موفقيت در هر كاري مرهون سه امر است: 1- شناخت هدف، 2- برنامه‏ريزي، 3- همت و تلاش.
با توكل بر خداوند و اجراي سه ركن فوق يقينا به هدف خواهيد رسيد.
پا فشاري و استقامت ميخ سزد ار عبرت بشر گردد بر سرش هر چه بيشتر كوبي پافشاريش بيشتر گردد
يكي از دانشمندان بزرگ مشهور به «ابو جعرانه» موفقيت خود را در درس آموزي از حشره‏اي به نام «جعرانه» مي‏داند. وي مي‏گويد: در مسجد جامع دمشق كنار ستوني صاف نشسته بودم. جعرانه (حيواني شبيه سوسك) را ديدم كه مي‏خواهد از ستون بالا برود و كنار شعله‏ايكه بالاي ستون مي‏سوخت بنشيند. من از اول شب تا صبح كنار آن ستون بودم. حشره هفتصد بار سعي نمود بالا برود ولي هر بار به پايين سقوط مي‏كرد. زيرا ستون صاف و لغزنده بود، از تلاش و همت آن حشره تعجب كردم. برخاستم وضو ساختم و باز گشتم ديدم حشره به بالايستون رفته و كنار شعله چراغ پي‏سوز آرميده است. بلي برادر عزيز!
زكوشش به هر چيز خواهي رسيد به هر چيز خواهي كما هي رسيد
شما قصد داريد درس بخوانيد و پيشرفت كرده و به آرزوهاي خود برسيد. بنابراين از مشكلات نهراسيد. تلاش كنيد بالاخره موفقيت را در آغوش خواهيد گرفت. «سكاكي» از دانشمندان بزرگ نيز در سن چهل سالگي به درس خواندن روي آورد. وي چنان كم استعداد بود كه راه حجره‏اش را گم مي‏كرد. اما با تلاش توانست به يكي از دانشمندان بزرگ تبديل گردد كه نگارش‏هاي وي پس از 12 يا 13 قرن هنوز به عنوان متن درسي پا برجاست. اكنون شما بايد:
اولا؛ عزم و همت خود را محكم كنيد.
ثانيا؛ با مشورت با افراد خبره نحوه درس خواندن خود را اصلاح كنيد. براي اوقات شبانه روز خود برنامه‏ريزي نماييد. ساعات اوليه صبح را نخوابيد و سعي كنيد در آن ساعات درس بخوانيد. براي خود هم مباحثه انتخاب كنيد و تمامي دروس را بدون استثنا با او مباحثه وگفت و گو كنيد.
ثالثا؛ براي پاي بند بودن و عمل كردن به برنامه هاي طراحي شده خود از يك برنامه تنبيه و پاداش كمك بگيريد و در پايان هر روز يا هر هفته به ميزان موفقيت ها و عملي كردن برنامه هاي طراحي شده خود را تشويق كنيد و به ميزان تنبلي ها و عمل نكردن به آن برنامه خود را تنبيه كنيد.
منبع: www.eporsesh.com
نسخه چاپی