پرسش :
فلسفه دو سلام آخر نماز چيست ؟
پاسخ :
آخرين مرحله نماز، سلام و درود فرستادن بر پيامبر اكرم (ص)، بندگان صالح و همة نماز گزاران است.
«تكبيرة الاحرام» اجازة ورود به نماز و «سلام» اجازة خروج از آن است.
در بارة حكمت و فلسفة «سلام» مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:
1. احساس يگانگي و همدلي مسلمانان نماز گزار وقتي در سلام نماز به همه مؤمنان و بندگان صالح و بر خودش سلام‌مي‌دهد، احساس مي‌كند كه تنها نيست و يكي از آحاد امت بزرگ اسلام است و با مردان خدا، در هر جاي زمين احساس‌همبستگي مي‌كند.
2. امان خواستن از خدا ؛ واژة سلام در ميان دو معنا مشترك است: 1 ـ درود و تحيت 2 ـ نام مقدس خداوند .
طبق معناي اول، معناي سلام‌هاي نماز روشن است ؛ ولي بر اساس معناي دوم ؛ اشاره و كنايه از اين است كه نماز گزار به اذن‌پروردگار، سلامتي و امن از عذاب را براي مؤمنان تفأل مي‌زند.
چنانكه امام صادق (ع) مي‌فرمايد: «معني السلام في دَبر كل‌ّ صلاة‌ٍ الامان ؛ معني سلام در آخر هر نمازي، امان است» يعني‌اگر نماز را در حالي كه قلبش خاضع است به جاي آورد از بلاهاي آخرت در امان خواهد بود». (مصباح الشيعة، ص 90،اسرار نماز، ص 162).
3. جلب رحمت الهي، امام علي (ع) مي‌فرمايد: در معناي «السلام عليكم و رحمة الله و بركاته» از خدا ترحّم خواستن براي‌خود و همه بندگان است، كه اين خود سبب ايمن شدن از عذاب قيامت است» (ميزان الحكمه، ج، 5، ص 395).
4. ياد آوري نام الهي ؛ امام صادق (ع) فرموده است: «سلام، يكي از اسم‌هاي خدا است و اگر مي‌خواهي سلام نماز را به‌خوبي انجام داده و معنايش را ادا كني، پس بايد از خدا بترسي و دين و قلب و عقلت را سالم نگه داري و آنها را به ظلمت‌گناه نيالايي». (آداب الصلاة، ص 399).
5. تلقين نيكي ها و شايستگي ها؛ يكي از درس‌ها و ثمرات نماز اين است كه هر نماز گزاري، در هر شبانه روز پنج بار به خودتلقين مي‌كند كه از بندگان نيكوكار و شايسته خداوند است (السلام علينا و علي عباد الله الصالحين). كسي كه نمازمي‌خواند، اگر به معناي اين جمله توجّه كند، وجدانش تحت تأثير قرار مي‌گيرد و سعي مي‌كند با پيام آن تلقين مخالفت نكندو اعمال خلاف مرتكب نشود و خود را هر چه بيشتر به نيكوكاران الگو نزديك سازد. (رموز نماز، ص 83).
6. ارتباط با فرشتگان؛
سلام، نوعي ارتباط با فرشتگان و اظهار دوستي با آنان است. در تعيين اين مطلب، روايتي نقل شده است:
از امام صادق (ع) پرسيدند، چرا در وقت سلام، نماز گزار رو به طرف راست بر مي‌گرداند، نه به چپ؟ فرمود: ملكي كه‌كارهاي بد را مي‌نويسد، در طرف چپ است. و چون نماز همه‌اش خوب است و بدي در او نيست، به طرف راست سلام‌داده مي‌شود، نه طرف چپ».
7. پيوند دوستي و محبت با ديگران ؛
سلام، خواستاري سلامتي، امنيت، خير و بركت و سعادت است. نماز گزار با سلام دادن، نشان ميدهد كه دوست دار و خيرخواه همة خوبان و نيكوكاران است و همواره آرزوي سلامتي آنان را دارد. اين مسأله باعث نزديكي قلب‌ها به هم ومستحكم‌تر شدن دوستي‌ها و برادري‌ها است.
www.eporsesh.com
آخرين مرحله نماز، سلام و درود فرستادن بر پيامبر اكرم (ص)، بندگان صالح و همة نماز گزاران است.
«تكبيرة الاحرام» اجازة ورود به نماز و «سلام» اجازة خروج از آن است.
در بارة حكمت و فلسفة «سلام» مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:
1. احساس يگانگي و همدلي مسلمانان نماز گزار وقتي در سلام نماز به همه مؤمنان و بندگان صالح و بر خودش سلام‌مي‌دهد، احساس مي‌كند كه تنها نيست و يكي از آحاد امت بزرگ اسلام است و با مردان خدا، در هر جاي زمين احساس‌همبستگي مي‌كند.
2. امان خواستن از خدا ؛ واژة سلام در ميان دو معنا مشترك است: 1 ـ درود و تحيت 2 ـ نام مقدس خداوند .
طبق معناي اول، معناي سلام‌هاي نماز روشن است ؛ ولي بر اساس معناي دوم ؛ اشاره و كنايه از اين است كه نماز گزار به اذن‌پروردگار، سلامتي و امن از عذاب را براي مؤمنان تفأل مي‌زند.
چنانكه امام صادق (ع) مي‌فرمايد: «معني السلام في دَبر كل‌ّ صلاة‌ٍ الامان ؛ معني سلام در آخر هر نمازي، امان است» يعني‌اگر نماز را در حالي كه قلبش خاضع است به جاي آورد از بلاهاي آخرت در امان خواهد بود». (مصباح الشيعة، ص 90،اسرار نماز، ص 162).
3. جلب رحمت الهي، امام علي (ع) مي‌فرمايد: در معناي «السلام عليكم و رحمة الله و بركاته» از خدا ترحّم خواستن براي‌خود و همه بندگان است، كه اين خود سبب ايمن شدن از عذاب قيامت است» (ميزان الحكمه، ج، 5، ص 395).
4. ياد آوري نام الهي ؛ امام صادق (ع) فرموده است: «سلام، يكي از اسم‌هاي خدا است و اگر مي‌خواهي سلام نماز را به‌خوبي انجام داده و معنايش را ادا كني، پس بايد از خدا بترسي و دين و قلب و عقلت را سالم نگه داري و آنها را به ظلمت‌گناه نيالايي». (آداب الصلاة، ص 399).
5. تلقين نيكي ها و شايستگي ها؛ يكي از درس‌ها و ثمرات نماز اين است كه هر نماز گزاري، در هر شبانه روز پنج بار به خودتلقين مي‌كند كه از بندگان نيكوكار و شايسته خداوند است (السلام علينا و علي عباد الله الصالحين). كسي كه نمازمي‌خواند، اگر به معناي اين جمله توجّه كند، وجدانش تحت تأثير قرار مي‌گيرد و سعي مي‌كند با پيام آن تلقين مخالفت نكندو اعمال خلاف مرتكب نشود و خود را هر چه بيشتر به نيكوكاران الگو نزديك سازد. (رموز نماز، ص 83).
6. ارتباط با فرشتگان؛
سلام، نوعي ارتباط با فرشتگان و اظهار دوستي با آنان است. در تعيين اين مطلب، روايتي نقل شده است:
از امام صادق (ع) پرسيدند، چرا در وقت سلام، نماز گزار رو به طرف راست بر مي‌گرداند، نه به چپ؟ فرمود: ملكي كه‌كارهاي بد را مي‌نويسد، در طرف چپ است. و چون نماز همه‌اش خوب است و بدي در او نيست، به طرف راست سلام‌داده مي‌شود، نه طرف چپ».
7. پيوند دوستي و محبت با ديگران ؛
سلام، خواستاري سلامتي، امنيت، خير و بركت و سعادت است. نماز گزار با سلام دادن، نشان ميدهد كه دوست دار و خيرخواه همة خوبان و نيكوكاران است و همواره آرزوي سلامتي آنان را دارد. اين مسأله باعث نزديكي قلب‌ها به هم ومستحكم‌تر شدن دوستي‌ها و برادري‌ها است.
www.eporsesh.com