پرسش :
فلسفه گذاشتن پيشاني روي مُهر چيست؟ آيا روايتي در اين مورد است؟
پاسخ :
1.گروهي از محدثان اسلامي در كتب خود اين سخن پيامبر( را بازگو كرده اند كه آن حضرت زمين را به عنوان سجده‌گاه خود معرفي نموده است، آنجا كه مي فرمايد : "جعلت لي الارض مسجداً و طهوراً"(1) يعني زمين براي من سجده‌گاه و مايه پاكيزگي قرار داده شده است.
2. دسته اي از روايات بر اين نكته دلالت دارند كه پيامبر گرامي( مسلمانان را به پيشاني نهادن بر خاك به هنگام سجده فرمان مي داد. چنانكه ام سلمه از آن حضرت روايت مي كند كه فرمود : تَرَبُّ وجهك لِله، يعني رخسار خود را براي خدا بر خاك بگذار.
3. رفتار پيامبر( در اين مورد گواه روشن ديگر و روشنگر راه مسلمانان است، وائل بن حجر مي گويد : وآنگاه كه پيامبر( سجده مي نمود، پيشاني و بيني خود را بر زمين مي نهاد.(3)
و حضرت امام خميني( فلسفه سجده بر خاك را اين طور بيان مي كند : "سر سجده بر خاك، اشاره به زيبايي هاي حضرت دوست است در باطن قلب خاك و اصل عالم طبيعت."(4) و مي توان معناي سخن امام راحل( را از اين روايت امام علي( بدست‌آورد كه حضرت علي( فرمود : "حكمت دوبار سجده بر خاك گذاشتن اينست كه سجده اول يعني آنكه در ابتدا خاك بوده و چون سر از سجده برمي داري يعني از خاك به دنيا آمدم، سجده دوم يعني دوباره به خاك باز مي گردم و سر برداشتن از آن يعني در قيامت از قبر برمي خيزم و محشور مي شوم."(5)
و درجاي ديگر امام علي( مي فرمايد : "ظاهر سجده صورت گذاردن بر خاك از روي اخلاص و خشوع است، اما باطن آن دل كندن از همه امور فاني و دل بستن به سراي باقي و رهايي از تكبر و تعصب و تمام وابستگي هاي دنيوي است.(6) و امام صادق( مي فرمايد : "چون سجده براي خدا است نبايد برخوردنيها و پوشيدنيها كه مورد توجه اهل دنياست سجده كرد. سجده بايد انسان را متوجه خدا سازد (نه شكم و لباس و ماديات)(7)
اما در مورد سجده كردن بر مُهر، جناب محمد بن عبدا... حميري "ره" كه از نواب اربعه بود در نامه اي به حضرتش عجل‌ا...تعالي فرجه‌الشريف، سؤالاتي كرد من جمله در مورد سجده كردن بر مُهر تربت امام حسين( حضرت در پاسخ فرمودند : "يَجُوزُ ذلكَ و فيهِ فضلٌ" اين عمل جايز است و در آن ثواب و فضيلت است. پس سجده كردن بر مهري كه از تربت امام حسين( باشد جايز است و فقهاي بزرگوار در صحت سجده بر هر مهري اختلاف نظر ندارند.
منابع و مآخذ :
1. سنن بيهقي، ص212
2. كنزالعمال، ج7،ص465
3. احكام القرآن، ج3،ص209
4. آداب الصلوة، ص356
5. بحارالانوار، ج85،ص139
6. قدرك الوسائل، ج6، ص286
7. من لايحضره الفقيه، ج1، ص272
www.eporsesh.com
1.گروهي از محدثان اسلامي در كتب خود اين سخن پيامبر( را بازگو كرده اند كه آن حضرت زمين را به عنوان سجده‌گاه خود معرفي نموده است، آنجا كه مي فرمايد : "جعلت لي الارض مسجداً و طهوراً"(1) يعني زمين براي من سجده‌گاه و مايه پاكيزگي قرار داده شده است.
2. دسته اي از روايات بر اين نكته دلالت دارند كه پيامبر گرامي( مسلمانان را به پيشاني نهادن بر خاك به هنگام سجده فرمان مي داد. چنانكه ام سلمه از آن حضرت روايت مي كند كه فرمود : تَرَبُّ وجهك لِله، يعني رخسار خود را براي خدا بر خاك بگذار.
3. رفتار پيامبر( در اين مورد گواه روشن ديگر و روشنگر راه مسلمانان است، وائل بن حجر مي گويد : وآنگاه كه پيامبر( سجده مي نمود، پيشاني و بيني خود را بر زمين مي نهاد.(3)
و حضرت امام خميني( فلسفه سجده بر خاك را اين طور بيان مي كند : "سر سجده بر خاك، اشاره به زيبايي هاي حضرت دوست است در باطن قلب خاك و اصل عالم طبيعت."(4) و مي توان معناي سخن امام راحل( را از اين روايت امام علي( بدست‌آورد كه حضرت علي( فرمود : "حكمت دوبار سجده بر خاك گذاشتن اينست كه سجده اول يعني آنكه در ابتدا خاك بوده و چون سر از سجده برمي داري يعني از خاك به دنيا آمدم، سجده دوم يعني دوباره به خاك باز مي گردم و سر برداشتن از آن يعني در قيامت از قبر برمي خيزم و محشور مي شوم."(5)
و درجاي ديگر امام علي( مي فرمايد : "ظاهر سجده صورت گذاردن بر خاك از روي اخلاص و خشوع است، اما باطن آن دل كندن از همه امور فاني و دل بستن به سراي باقي و رهايي از تكبر و تعصب و تمام وابستگي هاي دنيوي است.(6) و امام صادق( مي فرمايد : "چون سجده براي خدا است نبايد برخوردنيها و پوشيدنيها كه مورد توجه اهل دنياست سجده كرد. سجده بايد انسان را متوجه خدا سازد (نه شكم و لباس و ماديات)(7)
اما در مورد سجده كردن بر مُهر، جناب محمد بن عبدا... حميري "ره" كه از نواب اربعه بود در نامه اي به حضرتش عجل‌ا...تعالي فرجه‌الشريف، سؤالاتي كرد من جمله در مورد سجده كردن بر مُهر تربت امام حسين( حضرت در پاسخ فرمودند : "يَجُوزُ ذلكَ و فيهِ فضلٌ" اين عمل جايز است و در آن ثواب و فضيلت است. پس سجده كردن بر مهري كه از تربت امام حسين( باشد جايز است و فقهاي بزرگوار در صحت سجده بر هر مهري اختلاف نظر ندارند.
منابع و مآخذ :
1. سنن بيهقي، ص212
2. كنزالعمال، ج7،ص465
3. احكام القرآن، ج3،ص209
4. آداب الصلوة، ص356
5. بحارالانوار، ج85،ص139
6. قدرك الوسائل، ج6، ص286
7. من لايحضره الفقيه، ج1، ص272
www.eporsesh.com