پرسش :
چرا طرح فيزيكي و لفظي نماز به اين صورت درآمده، چه كسي اين طرح را داده، آيا از طرف خدا بوده يا اين كه پيامبر اين طرح را داده است؟ آيا مي شود براي نماز فرادا سبك نماز را عوض كرد؟
پاسخ :
عبوديت و پرستش يكي از نيازهاي انسان است. تمامي انسان ها از ابتدا تا كنون به شكلي پرستش داشته اند. روح انسان نياز به عبادت و پرستش دارد. هيچ چيزي جاي آن را پر نمي كند، امّا سخن در نحوة پرستش است.
آيا پرستش به اين شكل كه در اسلام به عنوان نماز است، زيباترين شكل پرستش است يا شكل ديگري بهتر است؟
بايد ببينيم چه شكلي از پرستش و عبادت بهترين است، تا آن را انتخاب كنيم و انجام بدهيم؟
هر كدام از مكتب ها و آيين ها اَشكالي براي عبادت دارند امّا همه به دنبال پرستش و عبادت‌اند، حتي موجودات ديگر نيز به عبادت و پرستش مشغولند. قرآن مي‌فرمايد: "كلّ قد علم صلوته و تسبيحه؛(1)تمامي موجودات نماز و تسبيح خدا را مي دانند". در جاي ديگر مي‌فرمايد: "إنْ مِن شيء إلاّ يسبّح بحمده و لكن لا تفقهون تسبيحهم؛(2) هر موجودي با حمد، خدا را تسبيح مي‌گويد، ليكن شما تسبيح آنان را نمي فهميد".
از منابع و مآخذ اسلامي به دست مي آيد كه براي رسيدن به حق و شاداب كردن روح عرفاني انسان، هيچ راهي بهتر از نماز يافت نمي شود. براي روح انسان شيفته، هيچ غذايي سازگارتر و سرشارتر از نماز وجود ندارد، زيرا چه كسي بهتر از خداوند (كه براي رسيدن به هر هدفي، تركيب راه خاصي را مشخص فرموده است) مي‌تواند مَرْكب و معجوني براي رشد و ارتقاي انسان ها پديد آورد؟
با مروري بر آيات و روايات در مي يابيم كه اين معجون شفا بخش نماز است كه اسلام آن را وسيلة تقرّب به خدا مي‌داند (الصلوة قربان كل تقيّ).(3)
در فرهنگ اسلامي تعيين كردن و مشخص نمودن شكل عبادت، با شارع مقدس است و كسي نمي تواند عبادتي اختراع كند. پيامبر (ص) فرمود: "صلّوا كما رأيتموني اصلّي؛(4) همان طور كه نماز مي خوانم شما هم نماز بخوانيد". شكل نماز را پيامبر در شب معراج توسط پروردگار آموخته و به مسلمانان دستور داده، از اين رو شكل نماز به دستور خدا و خواستة او است و اختراع پيامبر يا ديگري نيست. ابن عباس مي گويد: خدمت پيامبر (ص) بودم، فردي به نام عمرو بن حارث به حضرت عرض كرد: تو ما را به نماز و زكات امر كردي، آيا اين دستورها از طرف خودت بود يا از طرف پروردگارت؟ حضرت جواب داد: همة اين دستورها از طرف پروردگارم است. من فقط پيام الهي را به شما مي رسانم.(5)
اگر كسي وِرْد و دعايي را به عنوان عبادت پديد آورد، از مصاديق روشن بدعت و تشريع است كه كار حرامي است، زيرا امور عبادي را همان گونه كه از طرف شارع مقدّس بيان شده است، بايد انجام داد، نه كمتر و نه بيشتر.
آنچه زيبايي و حُسن و خير است، در سفرة نماز است كه خداوند آن را در پنج نوبت در شبانه روز براي بندگانش باز مي‌كند و بر سر اين سفره انواع و اقسام غذاهاي لذيذ وجود دارد و هر كس مطابق ذوق و سليقة خود از آن بهره مند مي‌شود.
هشام بن حكم از امام صادق(ع) پرسيد: چرا نماز واجب شد، در حالي كه هم وقت مي گيرد و هم انسان را به زحمت مي اندازد؟ امام فرمود: "پيامبراني آمدند و مردم را به آيين خود دعوت نمودند. عده اي هم دين آنان را پذيرفتند، امّا با مرگ آن پيامبران، نام و دين و ياد آن‌ها از ميان رفت. خداوند اراده فرمود كه اسلام و نام پيامبر اسلام(ص) زنده بماند و اين از طريق نماز امكان پذير است"،(6)يعني علاوه بر آن كه نماز عبادت پروردگار است، موجب طراوت مكتب و احياي دين هم هست.
هم چنين نماز رابطه بنده با خداست و طبيعي است كه بنده بايد آن را به جا آورد كه خواسته خداوند و معبود اوست . اصولاهدف اصلي از خلقت انسان بندگي است. نماز بهترين شيوه اظهار بندگي است و اگر قرار باشد كه هر انساني طبق خواسته خود عمل نمايد (نه آن چيزي كه خداوند از او خواسته) اين ديگر بندگي خداوند نمي شود، بلكه بندگي خود و عمل طبق خواسته خود است.
شكل نماز هم قشنگ است، هم معارف بلند اسلامي در آن وجود دارد، هم تسبيح و تقديس لفظي است و هم تقديس عملي مي‌باشد. ركوع و سجود و تسبيح و تحميد و دعا و تكبير و سلام و خلاصه همة زيبايي ها در نماز است. با اين همه اگر نماز به طور صحيح و كامل با حفظ شرايط و آداب خوانده شود، جلوي بسياري از مفاسد اجتماعي را مي گيرد: "إنّ الصلاة تنهي عن الفحشاء والمنكر و لذكرالله اكبر".(7) نماز اگر با مقدمات و تعقيبات همراه باشد، انسان را به اوج معنويت مي‌رساند. اذان با آن محتواي زيبا دل را مي نوازد. نماز جماعت مخصوصاً در مساجد بزرگ مانند مسجد الحرام و مسجد النّبي(ص) زيباترين جلوة عبادت و همدلي و يكرنگي و صفا و صميميت است. پيامبر(ص) فرمود: "نماز نور چشم من است".(8)
پي نوشت ها :
1 . نور (24) آيه 41.
2 . اسراء (17) آية 44.
3 . بحارالانوار، ج 78، ص 203.
4 . همان ، ج 82، ص 279.
5 . همان، ج37، ص 174؛ جعفر سبحاني ، فروغ ابديت، ج1، ص 384.
6 . غلامعلي نعيم آبادي، نماز زيباترين الگويپرستش، ص 35، به نقل از علل الشرايع، ج 2، ص 10.
7 . عنكبوت (29) آية 45.
8 . بحارالانوار، ج 73، ص 141.
www.eporsesh.com
عبوديت و پرستش يكي از نيازهاي انسان است. تمامي انسان ها از ابتدا تا كنون به شكلي پرستش داشته اند. روح انسان نياز به عبادت و پرستش دارد. هيچ چيزي جاي آن را پر نمي كند، امّا سخن در نحوة پرستش است.
آيا پرستش به اين شكل كه در اسلام به عنوان نماز است، زيباترين شكل پرستش است يا شكل ديگري بهتر است؟
بايد ببينيم چه شكلي از پرستش و عبادت بهترين است، تا آن را انتخاب كنيم و انجام بدهيم؟
هر كدام از مكتب ها و آيين ها اَشكالي براي عبادت دارند امّا همه به دنبال پرستش و عبادت‌اند، حتي موجودات ديگر نيز به عبادت و پرستش مشغولند. قرآن مي‌فرمايد: "كلّ قد علم صلوته و تسبيحه؛(1)تمامي موجودات نماز و تسبيح خدا را مي دانند". در جاي ديگر مي‌فرمايد: "إنْ مِن شيء إلاّ يسبّح بحمده و لكن لا تفقهون تسبيحهم؛(2) هر موجودي با حمد، خدا را تسبيح مي‌گويد، ليكن شما تسبيح آنان را نمي فهميد".
از منابع و مآخذ اسلامي به دست مي آيد كه براي رسيدن به حق و شاداب كردن روح عرفاني انسان، هيچ راهي بهتر از نماز يافت نمي شود. براي روح انسان شيفته، هيچ غذايي سازگارتر و سرشارتر از نماز وجود ندارد، زيرا چه كسي بهتر از خداوند (كه براي رسيدن به هر هدفي، تركيب راه خاصي را مشخص فرموده است) مي‌تواند مَرْكب و معجوني براي رشد و ارتقاي انسان ها پديد آورد؟
با مروري بر آيات و روايات در مي يابيم كه اين معجون شفا بخش نماز است كه اسلام آن را وسيلة تقرّب به خدا مي‌داند (الصلوة قربان كل تقيّ).(3)
در فرهنگ اسلامي تعيين كردن و مشخص نمودن شكل عبادت، با شارع مقدس است و كسي نمي تواند عبادتي اختراع كند. پيامبر (ص) فرمود: "صلّوا كما رأيتموني اصلّي؛(4) همان طور كه نماز مي خوانم شما هم نماز بخوانيد". شكل نماز را پيامبر در شب معراج توسط پروردگار آموخته و به مسلمانان دستور داده، از اين رو شكل نماز به دستور خدا و خواستة او است و اختراع پيامبر يا ديگري نيست. ابن عباس مي گويد: خدمت پيامبر (ص) بودم، فردي به نام عمرو بن حارث به حضرت عرض كرد: تو ما را به نماز و زكات امر كردي، آيا اين دستورها از طرف خودت بود يا از طرف پروردگارت؟ حضرت جواب داد: همة اين دستورها از طرف پروردگارم است. من فقط پيام الهي را به شما مي رسانم.(5)
اگر كسي وِرْد و دعايي را به عنوان عبادت پديد آورد، از مصاديق روشن بدعت و تشريع است كه كار حرامي است، زيرا امور عبادي را همان گونه كه از طرف شارع مقدّس بيان شده است، بايد انجام داد، نه كمتر و نه بيشتر.
آنچه زيبايي و حُسن و خير است، در سفرة نماز است كه خداوند آن را در پنج نوبت در شبانه روز براي بندگانش باز مي‌كند و بر سر اين سفره انواع و اقسام غذاهاي لذيذ وجود دارد و هر كس مطابق ذوق و سليقة خود از آن بهره مند مي‌شود.
هشام بن حكم از امام صادق(ع) پرسيد: چرا نماز واجب شد، در حالي كه هم وقت مي گيرد و هم انسان را به زحمت مي اندازد؟ امام فرمود: "پيامبراني آمدند و مردم را به آيين خود دعوت نمودند. عده اي هم دين آنان را پذيرفتند، امّا با مرگ آن پيامبران، نام و دين و ياد آن‌ها از ميان رفت. خداوند اراده فرمود كه اسلام و نام پيامبر اسلام(ص) زنده بماند و اين از طريق نماز امكان پذير است"،(6)يعني علاوه بر آن كه نماز عبادت پروردگار است، موجب طراوت مكتب و احياي دين هم هست.
هم چنين نماز رابطه بنده با خداست و طبيعي است كه بنده بايد آن را به جا آورد كه خواسته خداوند و معبود اوست . اصولاهدف اصلي از خلقت انسان بندگي است. نماز بهترين شيوه اظهار بندگي است و اگر قرار باشد كه هر انساني طبق خواسته خود عمل نمايد (نه آن چيزي كه خداوند از او خواسته) اين ديگر بندگي خداوند نمي شود، بلكه بندگي خود و عمل طبق خواسته خود است.
شكل نماز هم قشنگ است، هم معارف بلند اسلامي در آن وجود دارد، هم تسبيح و تقديس لفظي است و هم تقديس عملي مي‌باشد. ركوع و سجود و تسبيح و تحميد و دعا و تكبير و سلام و خلاصه همة زيبايي ها در نماز است. با اين همه اگر نماز به طور صحيح و كامل با حفظ شرايط و آداب خوانده شود، جلوي بسياري از مفاسد اجتماعي را مي گيرد: "إنّ الصلاة تنهي عن الفحشاء والمنكر و لذكرالله اكبر".(7) نماز اگر با مقدمات و تعقيبات همراه باشد، انسان را به اوج معنويت مي‌رساند. اذان با آن محتواي زيبا دل را مي نوازد. نماز جماعت مخصوصاً در مساجد بزرگ مانند مسجد الحرام و مسجد النّبي(ص) زيباترين جلوة عبادت و همدلي و يكرنگي و صفا و صميميت است. پيامبر(ص) فرمود: "نماز نور چشم من است".(8)
پي نوشت ها :
1 . نور (24) آيه 41.
2 . اسراء (17) آية 44.
3 . بحارالانوار، ج 78، ص 203.
4 . همان ، ج 82، ص 279.
5 . همان، ج37، ص 174؛ جعفر سبحاني ، فروغ ابديت، ج1، ص 384.
6 . غلامعلي نعيم آبادي، نماز زيباترين الگويپرستش، ص 35، به نقل از علل الشرايع، ج 2، ص 10.
7 . عنكبوت (29) آية 45.
8 . بحارالانوار، ج 73، ص 141.
www.eporsesh.com