پرسش :
آيا امام حسين (علیه السلام) ابتدا با صلح امام حسن (علیه السلام) مخالف بود و بعد راضي شد؟
پاسخ :
برخي از مورخان و محدثان كوشيده اند تا دو شخصيت متفاوت از اين دو برادر نشان دهند.تبلور اين گرايش نادرست،درباره عقيده آنها درباره صلح بدين گونه است كه گويي امام حسين(علیه السلام) به صلح اعتقادي نداشته است و دراين باره به برادر خود اعتراض كرده است. بعنوان مثال از امام حسين(علیه السلام) نقل شده است كه در اعتراض به برادر گفت:«به خدا پناه مي برم از اين كه علي(علیه السلام) را در قبر تكذيب كرده و معاويه را تصديق كني!(1)همچنين از مدائني نيزنقل شده است كه حسين(علیه السلام) از پذيرفتن صلح امتناع كرد؛ تا اينكه برادرش با وي سخن گفت.(2)
در برابر اين ادعاها، شواهد و نقلهايي وجود دارد كه نشان مي دهد امام حسين(علیه السلام) نيز راهي بهتر از صلح نمي شناخته و مردم را به اطاعت از برادرش دعوت كرده است. كه ما در اينجا به اين شواهد و نقلها اشاره مي كنيم:
الف: سيره عملي امام حسين(علیه السلام) عدم اعتنا و بي توجهي به سخنان و اقداماتي بوده كه ضمن آنها كوشيده شده تا وي را درباره موضع برادرش به مخالفت كشانده و او را بعنوان رهبر شيعيان عراق معرفي كند.او تا پايان زندگي امام حسن(علیه السلام) در كنار برادرش بوده و همانند او در مدينه زيست.حتي پس از شهادت برادر نيز، طي يازده سال همان موضع را داشت. اين سيره نشان مي دهد كه او هيچ گونه مخالفتي با مسأله صلح نداشته است.
ب: زماني كه شيعيان افراطي از موضع صلح ناراحت شدند،به سراغ امام حسين(علیه السلام) آمده و از او خواستند تا رهبري آنان را در دست گيرد. علي بن محمد بن بشير همداني مي گويد:«همراه سفيان بن ابي ليلي به مدينه آمديم وبر حسن بن علي(علیه السلام) وارد شديم در حالي كه مسيب بن نجبه و عده اي ديگر نزد او بودند. من به او گفتم:السلام عليك يا مذل المومنين.امام حسن(علیه السلام) فرمود:سلام بر تو:بنشين من مذل المومنين نيستم؛بلكه معزالمومنين ام.من از صلح چيزي جز حفظ جان شما را نمي خواستم...».او مي افزايد:ما به سراغ برادرش امام حسين(علیه السلام) رفتيم و او را از آنچه امام حسن(علیه السلام) گفته بود آگاه كرديم.امام حسين(علیه السلام) فرمود:«برادرم راست مي گويد؛ هر يك از شما تا وقتي اين شخص(معاويه)زنده است در پلاس خانه خود باشد(تا ببينم چه مي شود).اگر او مرد و شما زنده بوديد اميدوارم كه خداوند آن را براي ما پيش آورد كه رشد ما در آن باشد و ما را به خود وانگذارد.(3)
امام در برابر شخص ديگري كه از وي خواسته بود تا دست به قيام بزند، فرمود:«اكنون عقيده من چنين نيست. خداي شما را رحمت كند، تا هنگامي كه معاويه زنده است در خانه هايتان بمانيد و از كاري كه به شما ظنين شوند پرهيز كنيد.(4)
اشاره امام به زنده بودن معاويه؛ نشانگر آن است كه امام نيز به شرايطي كه منجر به مسأله صلح شده واقف بوده است. معاويه در اين تحليل نقش محوري داشت. به هر روي، پس از آنكه ماجراي صلح به پايان رسيد؛ دو برادر هردو كوفه را ترك كرده و به مدينه بازگشتند.
پی نوشتها:
1- ترجمة الامام الحسن(علیه السلام)،ابن عساكر،ص178.
2- البداية النهاية،ابن كثير،ج8ص26؛اسدالغابة،ابن اثير؛ج2ص20
3- انساب الاشراف،بلاذري،ج1ص150؛اخبارالطوال،ابوحنيفه دينوري،ص221؛الامامة و السياسة؛ابن قتيبه دينوري،ج1ص187.
4- اخبارالطوال،ص222.
منبع:سایت انوار طاها
برخي از مورخان و محدثان كوشيده اند تا دو شخصيت متفاوت از اين دو برادر نشان دهند.تبلور اين گرايش نادرست،درباره عقيده آنها درباره صلح بدين گونه است كه گويي امام حسين(علیه السلام) به صلح اعتقادي نداشته است و دراين باره به برادر خود اعتراض كرده است. بعنوان مثال از امام حسين(علیه السلام) نقل شده است كه در اعتراض به برادر گفت:«به خدا پناه مي برم از اين كه علي(علیه السلام) را در قبر تكذيب كرده و معاويه را تصديق كني!(1)همچنين از مدائني نيزنقل شده است كه حسين(علیه السلام) از پذيرفتن صلح امتناع كرد؛ تا اينكه برادرش با وي سخن گفت.(2)
در برابر اين ادعاها، شواهد و نقلهايي وجود دارد كه نشان مي دهد امام حسين(علیه السلام) نيز راهي بهتر از صلح نمي شناخته و مردم را به اطاعت از برادرش دعوت كرده است. كه ما در اينجا به اين شواهد و نقلها اشاره مي كنيم:
الف: سيره عملي امام حسين(علیه السلام) عدم اعتنا و بي توجهي به سخنان و اقداماتي بوده كه ضمن آنها كوشيده شده تا وي را درباره موضع برادرش به مخالفت كشانده و او را بعنوان رهبر شيعيان عراق معرفي كند.او تا پايان زندگي امام حسن(علیه السلام) در كنار برادرش بوده و همانند او در مدينه زيست.حتي پس از شهادت برادر نيز، طي يازده سال همان موضع را داشت. اين سيره نشان مي دهد كه او هيچ گونه مخالفتي با مسأله صلح نداشته است.
ب: زماني كه شيعيان افراطي از موضع صلح ناراحت شدند،به سراغ امام حسين(علیه السلام) آمده و از او خواستند تا رهبري آنان را در دست گيرد. علي بن محمد بن بشير همداني مي گويد:«همراه سفيان بن ابي ليلي به مدينه آمديم وبر حسن بن علي(علیه السلام) وارد شديم در حالي كه مسيب بن نجبه و عده اي ديگر نزد او بودند. من به او گفتم:السلام عليك يا مذل المومنين.امام حسن(علیه السلام) فرمود:سلام بر تو:بنشين من مذل المومنين نيستم؛بلكه معزالمومنين ام.من از صلح چيزي جز حفظ جان شما را نمي خواستم...».او مي افزايد:ما به سراغ برادرش امام حسين(علیه السلام) رفتيم و او را از آنچه امام حسن(علیه السلام) گفته بود آگاه كرديم.امام حسين(علیه السلام) فرمود:«برادرم راست مي گويد؛ هر يك از شما تا وقتي اين شخص(معاويه)زنده است در پلاس خانه خود باشد(تا ببينم چه مي شود).اگر او مرد و شما زنده بوديد اميدوارم كه خداوند آن را براي ما پيش آورد كه رشد ما در آن باشد و ما را به خود وانگذارد.(3)
امام در برابر شخص ديگري كه از وي خواسته بود تا دست به قيام بزند، فرمود:«اكنون عقيده من چنين نيست. خداي شما را رحمت كند، تا هنگامي كه معاويه زنده است در خانه هايتان بمانيد و از كاري كه به شما ظنين شوند پرهيز كنيد.(4)
اشاره امام به زنده بودن معاويه؛ نشانگر آن است كه امام نيز به شرايطي كه منجر به مسأله صلح شده واقف بوده است. معاويه در اين تحليل نقش محوري داشت. به هر روي، پس از آنكه ماجراي صلح به پايان رسيد؛ دو برادر هردو كوفه را ترك كرده و به مدينه بازگشتند.
پی نوشتها:
1- ترجمة الامام الحسن(علیه السلام)،ابن عساكر،ص178.
2- البداية النهاية،ابن كثير،ج8ص26؛اسدالغابة،ابن اثير؛ج2ص20
3- انساب الاشراف،بلاذري،ج1ص150؛اخبارالطوال،ابوحنيفه دينوري،ص221؛الامامة و السياسة؛ابن قتيبه دينوري،ج1ص187.
4- اخبارالطوال،ص222.
منبع:سایت انوار طاها
