نفى غلو در عقاید شیعه
پرسش :
آیا ویژگى‌هایى که شیعه براى ائمه قائل است غلو در حق آنان محسوب مى شود؟
پاسخ :
پاسخ اجمالی:
وصف امام به این که داراى عصمت، اعلمیت و افضلیت است، معنایى جز این ندارد که آنان بندگان مخلص خدایند که عنایت الهى شامل آنان شده و او چون افراد را بهتر مى شناسد، آنان را پیشوایانى قرار داده است که به امر خدا هدایت مى کنند، در همان حال بندگان مکرّم الهى اند، او را نافرمانى نمى کنند و به فرمان او عمل مى کنند. و هر کس در حق آنان افراط و تفریط و غلوّ کند، گمراه است. خود ائمه(ع) نیز پیروان خود را از تفریط و غلوّ برحذر داشته اند.
پاسخ تفصیلی:
وصف امام به این که داراى عصمت، اعلمیت و افضلیت است، معنایى جز این ندارد که آنان بندگان مخلص خدایند که عنایت الهى شامل آنان شده و او چون افراد را بهتر مى شناسد، آنان را پیشوایانى قرار داده است که به امر خدا هدایت مى کنند، در همان حال بندگان مکرّم الهى اند، او را نافرمانى نمى کنند و به فرمان او عمل مى کنند. پس هر کس در حق آنان افراط و تفریط و غلوّ کند، گمراه است.
پس فرقه هاى غلوّ کننده در حق آنان شیعه نیستند، هر چند خود را به شیعه نسبت دهند. ائمه از اهل بیت(علیهم السلام) نیز پیروان خود را از تفریط و غلوّ برحذر داشته اند. پس فرقه هاى منقرض شده اى همچون خطابیه، مغیریه و غیر این ها که از غُلات بودند، در حقیقت شیعه نیستند. سخن امیرالمؤمنین(علیه السلام) در شناساندن ائمه اهل بیت(علیهم السلام) در این مورد کافى است:
«هیچ کس از این امت، با آل محمد(صلى الله علیه وآله) قیاس نمى شود و هرگز آنان که از نعمت وجود آنان پیوسته برخوردار بوده اند، با آنان برابر نیستند، آنان پایه دین و ستون یقین اند. غلوّ کننده به آنان بر مى گردد و از پى در آینده به آنان مى پیوندد وویژگى هاى حق ولایت براى آنان است و وصایت و وراثت در این خاندان است».(1)
افزون بر این، امام على بن موسى الرضا(علیه السلام) دعایى دارد که جایگاه و موضع ائمه اهل بیت را نسبت به غُلات روشن مى کند، حضرت در دعایش چنین دارد:
«خداوندا، من از حول و قوه، برى هستم. هیچ قدرت و نیرویى جز از تو نیست، خداوندا به تو پناه مى برم و به آستانت بیزارى مى جویم از کسانى که براى ما آن چه حقّ ما نیست ادعا مى کنند. خدایا من به درگاهت بیزارى مى جویم از آنان که در باره ما چیزى مى گویند که خودمان در باره خویش نگفته ایم. خداوندا، آفرینش براى تو و روزى از سوى توست، تنها تو را مى پرستیم و تنها از تو یارى مى طلبیم. خداوندا، تو آفریدگار ما و آفریدگار پدران پیشین و نیاکان دیگر مایى. خدایا، پروردگارى جز براى تو سزاوار نیست و الوهیت و خدایى جز شایسته تو نیست. پس مسیحیانى را که عظمت تو را کوچک شمردند لعنت کن، همچنین مردمى را که همانند سخن آنان را گفته اند و باور دارند لعنت کن. خداوندا، ما بندگان تو و فرزندان بندگان توییم، براى خودمان مالک سود و زیان و مرگ و حیات و نشور نیستیم. خدایا، هر که ما را پروردگار پندارد، از او بیزاریم. هر کس خیال کند خلقت و روزى به دست ماست، ما از او بیزاریم، آن گونه که حضرت عیسى(علیه السلام) از مسیحیان بیزار است. خداوندا، ما آنان را به آن چه ادعا مى کنند نخوانده ایم. پس ما را به آن چه مى گویند مؤاخذه مکن. آن چه را ادعا مى کنند بر ما ببخشاى و هیچ یک از آنان را روى زمین زنده نگذار. همانا اگر آنان را واگذارى، بندگانت را گمراه مى کنند و جز فاجر و کافر به دنیا نمى آورند».(2)
پی نوشت:
(1). نهج البلاغه، خطبه 2؛ «لا یقاس بآل محمد(صلى الله علیه وآله) من هذه الأمة احد...».
(2). بحارالانوار، ج 25، ص 343.
منبع: سیماى عقاید شیعه، آیت الله جعفر سبحانی، مترجم: جواد محدثی، نشر مشعر، چاپ: دارالحدیث، بهار 1386، ص 213.
پرسش‌های مرتبط:
آیا عقیده شیعه درباره «اهل بیت»، غلو آمیز است؟
امام صادق(علیه السّلام) در جهت مبارزه با «غُلات» چه اقداماتی انجام دادند؟
امام هادی(علیه السلام) در زمینه مبارزه و مقابله با «غُلات» چه اقداماتی انجام دادند؟
بنی عباس برای مقابله با نفوذ علویان در بین مردم دست به چه تبلیغاتی می زدند؟
آیا عقاید شیعه امامیه با عقاید غلات نسبتى دارد؟
وصف امام به این که داراى عصمت، اعلمیت و افضلیت است، معنایى جز این ندارد که آنان بندگان مخلص خدایند که عنایت الهى شامل آنان شده و او چون افراد را بهتر مى شناسد، آنان را پیشوایانى قرار داده است که به امر خدا هدایت مى کنند، در همان حال بندگان مکرّم الهى اند، او را نافرمانى نمى کنند و به فرمان او عمل مى کنند. و هر کس در حق آنان افراط و تفریط و غلوّ کند، گمراه است. خود ائمه(ع) نیز پیروان خود را از تفریط و غلوّ برحذر داشته اند.
پاسخ تفصیلی:
وصف امام به این که داراى عصمت، اعلمیت و افضلیت است، معنایى جز این ندارد که آنان بندگان مخلص خدایند که عنایت الهى شامل آنان شده و او چون افراد را بهتر مى شناسد، آنان را پیشوایانى قرار داده است که به امر خدا هدایت مى کنند، در همان حال بندگان مکرّم الهى اند، او را نافرمانى نمى کنند و به فرمان او عمل مى کنند. پس هر کس در حق آنان افراط و تفریط و غلوّ کند، گمراه است.
پس فرقه هاى غلوّ کننده در حق آنان شیعه نیستند، هر چند خود را به شیعه نسبت دهند. ائمه از اهل بیت(علیهم السلام) نیز پیروان خود را از تفریط و غلوّ برحذر داشته اند. پس فرقه هاى منقرض شده اى همچون خطابیه، مغیریه و غیر این ها که از غُلات بودند، در حقیقت شیعه نیستند. سخن امیرالمؤمنین(علیه السلام) در شناساندن ائمه اهل بیت(علیهم السلام) در این مورد کافى است:
«هیچ کس از این امت، با آل محمد(صلى الله علیه وآله) قیاس نمى شود و هرگز آنان که از نعمت وجود آنان پیوسته برخوردار بوده اند، با آنان برابر نیستند، آنان پایه دین و ستون یقین اند. غلوّ کننده به آنان بر مى گردد و از پى در آینده به آنان مى پیوندد وویژگى هاى حق ولایت براى آنان است و وصایت و وراثت در این خاندان است».(1)
افزون بر این، امام على بن موسى الرضا(علیه السلام) دعایى دارد که جایگاه و موضع ائمه اهل بیت را نسبت به غُلات روشن مى کند، حضرت در دعایش چنین دارد:
«خداوندا، من از حول و قوه، برى هستم. هیچ قدرت و نیرویى جز از تو نیست، خداوندا به تو پناه مى برم و به آستانت بیزارى مى جویم از کسانى که براى ما آن چه حقّ ما نیست ادعا مى کنند. خدایا من به درگاهت بیزارى مى جویم از آنان که در باره ما چیزى مى گویند که خودمان در باره خویش نگفته ایم. خداوندا، آفرینش براى تو و روزى از سوى توست، تنها تو را مى پرستیم و تنها از تو یارى مى طلبیم. خداوندا، تو آفریدگار ما و آفریدگار پدران پیشین و نیاکان دیگر مایى. خدایا، پروردگارى جز براى تو سزاوار نیست و الوهیت و خدایى جز شایسته تو نیست. پس مسیحیانى را که عظمت تو را کوچک شمردند لعنت کن، همچنین مردمى را که همانند سخن آنان را گفته اند و باور دارند لعنت کن. خداوندا، ما بندگان تو و فرزندان بندگان توییم، براى خودمان مالک سود و زیان و مرگ و حیات و نشور نیستیم. خدایا، هر که ما را پروردگار پندارد، از او بیزاریم. هر کس خیال کند خلقت و روزى به دست ماست، ما از او بیزاریم، آن گونه که حضرت عیسى(علیه السلام) از مسیحیان بیزار است. خداوندا، ما آنان را به آن چه ادعا مى کنند نخوانده ایم. پس ما را به آن چه مى گویند مؤاخذه مکن. آن چه را ادعا مى کنند بر ما ببخشاى و هیچ یک از آنان را روى زمین زنده نگذار. همانا اگر آنان را واگذارى، بندگانت را گمراه مى کنند و جز فاجر و کافر به دنیا نمى آورند».(2)
پی نوشت:
(1). نهج البلاغه، خطبه 2؛ «لا یقاس بآل محمد(صلى الله علیه وآله) من هذه الأمة احد...».
(2). بحارالانوار، ج 25، ص 343.
منبع: سیماى عقاید شیعه، آیت الله جعفر سبحانی، مترجم: جواد محدثی، نشر مشعر، چاپ: دارالحدیث، بهار 1386، ص 213.
پرسش‌های مرتبط:
آیا عقیده شیعه درباره «اهل بیت»، غلو آمیز است؟
امام صادق(علیه السّلام) در جهت مبارزه با «غُلات» چه اقداماتی انجام دادند؟
امام هادی(علیه السلام) در زمینه مبارزه و مقابله با «غُلات» چه اقداماتی انجام دادند؟
بنی عباس برای مقابله با نفوذ علویان در بین مردم دست به چه تبلیغاتی می زدند؟
آیا عقاید شیعه امامیه با عقاید غلات نسبتى دارد؟
