مستندات پیاده روی اربعین
پرسش :
پیاده روی اربعین به سمت کربلا براساس چه مستنداتی انجام می‌گیرد و چرا عده‌ای با تکلف و رنج و زحمت گزینه پیاده روی را برای زیارت امام حسین(ع) در این روز انتخاب می‌کنند؟
پاسخ :
پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌فرماید: «ان لقتل الحسین(ع) حرارهًْ فی قلوب المومنین لا تبرد ابدا» همانا شهادت امام حسین(ع) در دل‌های مومنین و عاشقان و محبان او چنان آتش و سوزش و حرارت عشقی ایجاد می‌کند که هرگز سرد و خاموش نخواهد شد. (1)
آری حرارت و عشق به امام حسین(ع) در طول تاریخ در میان دلباختگان و شیفتگان آن حضرت به اشکال گوناگونی جلوه‌گر شده است که یکی از تجلیات آن پیاده‌روی زائران امام حسین(ع) در روز اربعین می‌باشد. این سنت حسنه در سال‌های حضور ائمه معصومین(ع) با وجود حکومت‌های سفاک و خونریز اموی و عباسی انجام شده است. بنابراین از منظر روایات و سیره ائمه(ع) پیاده رفتن به زیارت امام حسین(ع) خودش موضوعیت دارد، چرا که امام صادق(ع) به یکی از دوستان خود می‌فرماید: قبر حسین(ع) را زیارت کن و ترک مکن. پرسیدم: ثواب کسى که آن حضرت را زیارت کند چیست؟ حضرت فرمود: کسى که با پای پیاده به زیارت امام حسین(ع) برود خداوند به هر قدمى که برمىدارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو مىفرماید و یک درجه مرتبهاش را بالا مىبرد. (2)
ایشان در جای دیگری می‌فرمایند: کسی که به قصد زیارت امام حسین(ع) از منزلش خارج شود اگر پیاده باشد، خداوند بابت هر قدمی که برای زیارت اباعبدالله برمی‌دارد، یک حسنه می‌نویسد و یک سیئه از او محو می‌کند. وقتی که به حرم می‌رسد، خداوند او را جزء صالحین برگزیده می‌نویسد. وقتی مناسک او تمام شد، خداوند نام او را جزء فائزین می‌نویسد. وقتی می‌خواهد بازگردد یک فرشتۀ الهی در مقابل او قرار می‌گیرد و می‌گوید: رسول خدا(ص) به شما سلام می‌رساند، و پیغام می‌دهد (مژده می‌دهد): عملت را از سر بگیر که تمام گناهان گذشته‌ات بخشیده شده است. (3)
آمدن خاندان اهل بیت پیامبر در روز اربعین به کربلا، آمدن جابر بن عبدالله انصاری به همراه یکی از بزرگان تابعین به نام عطیه در روز اربعین سرآغاز حرکت پر برکتی بود که در طول قرن‌ها تا امروز، پیوسته و پی در پی این حرکت را پرشکوه‌تر، پر‌جاذبه‌تر و پرشورتر کرده و نام و یاد عاشورا را روز به روز در دنیا زنده‌تر کرده است.
اهمیت پیاده‌روی اربعین از منظر آیت‌الله بهجت
بهجت العرفا آیت‌الله محمدتقی بهجت فومنی درباره نقش پیاده‌روی روز اربعین می‌گوید: روایت دارد که امام زمان(عج) که ظهور فرمود، پنج ندا می‌کند به اهل عالم، اَلا یا اَهلَ العالَم اِنَّ جَدِی الحُسَین قَتَلُوهُ عَطشاناً، اَلا یا اَهلَ العالَم اِنَّ جَدِی الحُسَین سحقوه عدوانا،... امام زمان خودش را به واسطه امام حسین(ع) به همه عالم معرفی می‌کنند... بنابراین در آن زمان باید همه مردم عالم، حسین(ع) را شناخته باشند... اما الان هنوز همه مردم عالم، حسین(ع) را نمی‌شناسند و این تقصیر ماست، چون ما برای سیدالشهدا(ع) طوری فریاد نزدیم که همه عالم صدای ما را بشنود، پیاده‌روی اربعین بهترین فرصت برای معرفی حسین(ع) به عالم است.
با اینکه زیارت سیدالشهدا(ع) در اکثر برهه‌های تاریخی به سختی انجام می‌شد و جان زائران در خطر بود، اما با این وجود عاشقانه خطرات را به جان می‌خریدند و به پابوسی امام حسین(ع) در روز اربعین نائل می‌شدند.
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد پیاده‌روی مراجع و علما تا زمان صدام ادامه داشته است، اما از زمانی که او در سال 1358 (1400 قمری) به ریاست جمهوری عراق رسید تا زمانی که در سال 1381 شمسی (1424) قمری سقوط کرد، وقفه‌ای در اجرای مراسم عزاداری باشکوه و پیاده‌روی‌های دسته‌جمعی ایجاد شد، هر چند که برخی اخبار حکایت از پیاده‌روی مخفی مردم در زمان صدام داشته است که گاهی منجر به شهادت این افراد توسط نیروی‌های بعث شده، اما مردم عراق با سقوط صدام، بار دیگر عشق و علاقه وصف‌ناپذیر خود به امام حسین(ع) را طی این 10 سال به جهانیان ثابت کرده‌اند که در کنار دیگر محبان و شیعیان اهل‌بیت از کشورهای ایران، لبنان، پاکستان، هند، لبنان، قطر، امارات، کویت، بحرین و... مراسم اربعین حسینی را باشکوه‌تر از سال قبل اجرا می‌کنند.
پی‌نوشت‌ها:
1. مستدرک الوسائل، ج 10، ص 318
2. کامل الزیارات، ص۱۳۴
3. همان، ص۱۳۲
پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌فرماید: «ان لقتل الحسین(ع) حرارهًْ فی قلوب المومنین لا تبرد ابدا» همانا شهادت امام حسین(ع) در دل‌های مومنین و عاشقان و محبان او چنان آتش و سوزش و حرارت عشقی ایجاد می‌کند که هرگز سرد و خاموش نخواهد شد. (1)
آری حرارت و عشق به امام حسین(ع) در طول تاریخ در میان دلباختگان و شیفتگان آن حضرت به اشکال گوناگونی جلوه‌گر شده است که یکی از تجلیات آن پیاده‌روی زائران امام حسین(ع) در روز اربعین می‌باشد. این سنت حسنه در سال‌های حضور ائمه معصومین(ع) با وجود حکومت‌های سفاک و خونریز اموی و عباسی انجام شده است. بنابراین از منظر روایات و سیره ائمه(ع) پیاده رفتن به زیارت امام حسین(ع) خودش موضوعیت دارد، چرا که امام صادق(ع) به یکی از دوستان خود می‌فرماید: قبر حسین(ع) را زیارت کن و ترک مکن. پرسیدم: ثواب کسى که آن حضرت را زیارت کند چیست؟ حضرت فرمود: کسى که با پای پیاده به زیارت امام حسین(ع) برود خداوند به هر قدمى که برمىدارد یک حسنه برایش نوشته و یک گناه از او محو مىفرماید و یک درجه مرتبهاش را بالا مىبرد. (2)
ایشان در جای دیگری می‌فرمایند: کسی که به قصد زیارت امام حسین(ع) از منزلش خارج شود اگر پیاده باشد، خداوند بابت هر قدمی که برای زیارت اباعبدالله برمی‌دارد، یک حسنه می‌نویسد و یک سیئه از او محو می‌کند. وقتی که به حرم می‌رسد، خداوند او را جزء صالحین برگزیده می‌نویسد. وقتی مناسک او تمام شد، خداوند نام او را جزء فائزین می‌نویسد. وقتی می‌خواهد بازگردد یک فرشتۀ الهی در مقابل او قرار می‌گیرد و می‌گوید: رسول خدا(ص) به شما سلام می‌رساند، و پیغام می‌دهد (مژده می‌دهد): عملت را از سر بگیر که تمام گناهان گذشته‌ات بخشیده شده است. (3)
آمدن خاندان اهل بیت پیامبر در روز اربعین به کربلا، آمدن جابر بن عبدالله انصاری به همراه یکی از بزرگان تابعین به نام عطیه در روز اربعین سرآغاز حرکت پر برکتی بود که در طول قرن‌ها تا امروز، پیوسته و پی در پی این حرکت را پرشکوه‌تر، پر‌جاذبه‌تر و پرشورتر کرده و نام و یاد عاشورا را روز به روز در دنیا زنده‌تر کرده است.
اهمیت پیاده‌روی اربعین از منظر آیت‌الله بهجت
بهجت العرفا آیت‌الله محمدتقی بهجت فومنی درباره نقش پیاده‌روی روز اربعین می‌گوید: روایت دارد که امام زمان(عج) که ظهور فرمود، پنج ندا می‌کند به اهل عالم، اَلا یا اَهلَ العالَم اِنَّ جَدِی الحُسَین قَتَلُوهُ عَطشاناً، اَلا یا اَهلَ العالَم اِنَّ جَدِی الحُسَین سحقوه عدوانا،... امام زمان خودش را به واسطه امام حسین(ع) به همه عالم معرفی می‌کنند... بنابراین در آن زمان باید همه مردم عالم، حسین(ع) را شناخته باشند... اما الان هنوز همه مردم عالم، حسین(ع) را نمی‌شناسند و این تقصیر ماست، چون ما برای سیدالشهدا(ع) طوری فریاد نزدیم که همه عالم صدای ما را بشنود، پیاده‌روی اربعین بهترین فرصت برای معرفی حسین(ع) به عالم است.
با اینکه زیارت سیدالشهدا(ع) در اکثر برهه‌های تاریخی به سختی انجام می‌شد و جان زائران در خطر بود، اما با این وجود عاشقانه خطرات را به جان می‌خریدند و به پابوسی امام حسین(ع) در روز اربعین نائل می‌شدند.
نتایج تحقیقات نشان می‌دهد پیاده‌روی مراجع و علما تا زمان صدام ادامه داشته است، اما از زمانی که او در سال 1358 (1400 قمری) به ریاست جمهوری عراق رسید تا زمانی که در سال 1381 شمسی (1424) قمری سقوط کرد، وقفه‌ای در اجرای مراسم عزاداری باشکوه و پیاده‌روی‌های دسته‌جمعی ایجاد شد، هر چند که برخی اخبار حکایت از پیاده‌روی مخفی مردم در زمان صدام داشته است که گاهی منجر به شهادت این افراد توسط نیروی‌های بعث شده، اما مردم عراق با سقوط صدام، بار دیگر عشق و علاقه وصف‌ناپذیر خود به امام حسین(ع) را طی این 10 سال به جهانیان ثابت کرده‌اند که در کنار دیگر محبان و شیعیان اهل‌بیت از کشورهای ایران، لبنان، پاکستان، هند، لبنان، قطر، امارات، کویت، بحرین و... مراسم اربعین حسینی را باشکوه‌تر از سال قبل اجرا می‌کنند.
پی‌نوشت‌ها:
1. مستدرک الوسائل، ج 10، ص 318
2. کامل الزیارات، ص۱۳۴
3. همان، ص۱۳۲
