سه‌شنبه، 14 تير 1401
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما

کیفیت انجام دادن حج در اسلام و جاهلیت‌

پرسش :

کیفیت انجام دادن حج در زمان جاهلیت چگونه بوده است و چه تغییراتی در حج ابراهیمی ایجاد شده بود؟


پاسخ :
در قرآن کریم، به برخی از سنت‌ها و کارهای ناصوابی که مشرکان هنگام حج انجام می‌دادند اشاره شده، اعمالی مانند وارد شدن به خانه‌ها از پشت خانه (بقره: 189) کف زدن و سوت کشیدن کنار کعبه (انفال، 35) به هنگام طواف و ... در عین حال از کیفیت حج قبل از اسلام و تغییراتی که از زمان حضرت ابراهیم علیه السلام تا زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله رخ داده است اطلاع دقیقی نداریم، اما احترام خانه خدا و انجام مناسک حج در موسم خاص و زیارت و طواف خانه در تمام ایام سال رایج بوده است؛ چنان که آلوسی آورده است که حج و عمره از جمله عبادات مردم در جاهلیت بود، آنان بعد از بستن احرام (1) هفت بار دور خانه خدا طواف می‌کردند و بعد از لمس حجرالاسود بین صفا و مروه سعی انجام می‌دادند.

اما در تلبیه برای خداوند متعال یکتا شریک آورده و چنین می‌گفتند: لبیک اللهم لبیک، لبیک لاشریک لک لبیک الّا شریک هو لک، تملکه و ما ملک. (2) در حالی که خداوند متعال می‌فرماید: «وَ إِذْ بَوَّأْنا لِإِبْراهِیمَ مَکانَ الْبَیْتِ أَنْ لا تُشْرِکْ بِی شَیْئاً» (3). و از مسلمات حج ابراهیمی شریک نگرفتن برای خداوند متعال است. بر پایه برخی روایات تاریخی اهل جاهلیت در حج قلاده‌ای از مو بر گردن خود یا شتر انداخته و بعد از انجام حج آن را بیرون می‌آوردند. (4)

نیز از ابن عباس نقل شده است که در جاهلیت مردان در روز و زنان در شب خانه خدا را برهنه طواف می‌کردند و چون به منا می‌رفتند عریان شده و برهنه داخل مسجد می‌شدند و در توجیه این عمل خود می‌گفتند که ما با لباس‌های که در آن گناه کرده‌ایم طواف نمی‌کنیم. برخی نیز این عمل را تفأل به پاکی از گناه می‌گرفتند.(5)

طبق نوشته کلبی (6) اعراب جاهلی، مکه و کعبه را بزرگ می‌شمردند، و بنا بر عادت موروثی ای که از ابراهیم و اسماعیل به آنان رسیده بود، حج و عمره به جای می‌آوردند. سپس رفته رفته این عمل، آنان را به پرستش آنچه دوست داشتند و می‌پرستیدند کشاند و فراموش کردند آنچه را که بر آن بودند و دین ابراهیم و اسماعیل را دیگر گونه ساختند، و بت‌ها را پرستیدند و به آنچه امت‌های پیش از ایشان بر آن بودند بازگشتند.

با این وجود، در میان ایشان چیزهایی از رسوم دوره ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام باقی مانده بود که از آن پیروی می‌کردند از قبیل: تعظیم، طواف کعبه، حج، عمره، وقوف بر عرفات و مزدلفه، قربانی کردن شتران و تهلیل گفتن به هنگام حج و عمره با افزودن چیزهایی که در دین ابراهیم نبود. چنان که قبیله «نزار» هنگام تلبیه این گونه رجز می‌خواند:
لبیک اللهم لبیک! لبیک لا شریک لک، الّا شریک هو لک، تملکه و ما ملک و خدای را در ضمن تلبیه یگانه می‌شمردند، ولی بت‌های خود را با خدای تعالی شریک می‌کردند، و بت‌های خویش را ملک خدای یگانه قرار می‌دادند. (7)

پی‌نوشت‌ها:
1- البته در جاهلیت میقاتی مقرر نبوده است، چنان که محرمات احرام نیز وجود نداشته است و همه این‌ها از سوی‌رسول خدا صلی الله علیه و آله تشریع شده است.
2- کافی، کلینی، ج 4، ص 542؛ التبیان، طوسی، ج 6، ص 535.
3- حج: 26.
4- التبیان فی تفسیر القرآن، ج 3، ص 430.
5- برای آگاهی بیشتر از روش قریش در انجام مناسک حج ر. ک: تفسیر فخر رازی، ج 14، ص 60، ذیل آیه 31 سوره اعراف.
6- الاصنام، کلبی، هشام بن محمد، ترجمه محمد رضا جلالی، ص 18.
7- همان، ص 19.

منبع: پرسمان قرآنی حج، رمضان محمدی،  نشر مشعر، تهران، 1388 ه.ش.


ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
پرسش و پاسخ مرتبط
موارد بیشتر برای شما
فراتر از دوراهی: نگاه جامع اسلام به مسئله حق (دادنی و گرفتنی)
فراتر از دوراهی: نگاه جامع اسلام به مسئله حق (دادنی و گرفتنی)
آیا استفاده از تکنولوژی به مدیریت هوشمند رستوران ها کمک می کند؟
آیا استفاده از تکنولوژی به مدیریت هوشمند رستوران ها کمک می کند؟
دکتر ماکان آریا پارسا از اقتصاد داخلی تا تعامل جهانی
دکتر ماکان آریا پارسا از اقتصاد داخلی تا تعامل جهانی
کلاهبرداری اپلیکیشن صرافی بیت یونیکس bitunix و بررسی تخصصی رگوله و رتبه آن
کلاهبرداری اپلیکیشن صرافی بیت یونیکس bitunix و بررسی تخصصی رگوله و رتبه آن
وزیر خارجه آمریکا: هیچ سطحی از غنی‌سازی را برای ایران نمی‌پذیرم!
play_arrow
وزیر خارجه آمریکا: هیچ سطحی از غنی‌سازی را برای ایران نمی‌پذیرم!
بارزانی در مجمع گفت‌وگوی تهران، به فارسی سخنرانی کرد
play_arrow
بارزانی در مجمع گفت‌وگوی تهران، به فارسی سخنرانی کرد
نظر مهم تحلیلگر سیاسی دانشگاه کلمبیا درباره نتیجه جنگ با ایران!
play_arrow
نظر مهم تحلیلگر سیاسی دانشگاه کلمبیا درباره نتیجه جنگ با ایران!
فرار ۱۰ زندانی از طریق سوراخ زیر توالت در آمریکا
play_arrow
فرار ۱۰ زندانی از طریق سوراخ زیر توالت در آمریکا
تحلیف پاپ لئو چهاردهم؛ از اهدای انگشتر تا خوش‌وبس با زلنسکی
play_arrow
تحلیف پاپ لئو چهاردهم؛ از اهدای انگشتر تا خوش‌وبس با زلنسکی
بیشترین مرگ و میر در کشور ما به چه علتی است؟
play_arrow
بیشترین مرگ و میر در کشور ما به چه علتی است؟
روایت مادر علی انصاریان از زندگی بدون پسرش
play_arrow
روایت مادر علی انصاریان از زندگی بدون پسرش
عراقچی: روزی نیست که به شهید امیرعبداللهیان فکر نکنم
play_arrow
عراقچی: روزی نیست که به شهید امیرعبداللهیان فکر نکنم
دفاع از فلسطین در سخنرانی کم‌نظیر روشنفکر برجسته اروپایی
play_arrow
دفاع از فلسطین در سخنرانی کم‌نظیر روشنفکر برجسته اروپایی
استقبال مردم لبنان از خدام رضوی
play_arrow
استقبال مردم لبنان از خدام رضوی
آیا وزیر خارجه عمان حامل پیام از طرف آمریکاست؟
play_arrow
آیا وزیر خارجه عمان حامل پیام از طرف آمریکاست؟