چرا نماز عید قربان و فطر در عصر غبیت واجب نیست؟

پرسش :

چرا نماز جمعه و نماز عیدین (عید قربان و فطر)، در زمان غیبت واجب شمرده نشده است؟

پاسخ :
نماز عید سعید قربان و عید سعید فطر از جمله عبادت‌های مهم در اسلام هستند که در جوامع مسلمان برگزار می‌شود. اما در مورد واجب نبودن این نمازها در عصر غیبت، چند دلیل و استدلال مطرح می‌شود از جمله دلایل ذیل:
 

جلوگیری از سوءاستفاده حاکمان جور

برای این که حاکمان جور، در زمان‌های مختلف، کمتر بتوانند از نماز جمعه و عید، برای اهداف و مقاصد خود بهره ببرند و با تظاهر به اسلام و استفاده از احساسات مذهبی مردم، منافع خود را تامین کنند، این نمازهای پرجمعیت در زمان غیبت واجب نشده است.
 
اگر به تاریخ مراجعه کنیم، می‌بینیم که بنی امیه و بنی عباس چگونه به نام اسلام، حتی از اعیاد به نفع حکومت‌های خود بهره می‌بردند. از این رو در روایات رسیده از اهل بیت (علیهم السلام)، وجوب نماز جمعه و عید مقید به زمان حضور معصوم شده است.1
 

عدم وجود امام معصوم

در زمان غیبت، امام معصوم علیه‌ السلام که به عنوان پیشوای واقعی و معتبر جامعه اسلامی شناخته می‌شود، حضور ندارد. نماز اعیاد به‌ویژه در عصر پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و ائمه معصومین علیهم السلام با امامت آنان برگزار می‌شد و غیبت امام معصوم سبب می‌شود که نماز عید در عصر غیبت وجوب نداشه باشد.
 

نظرات فقها

بسیاری از فقهای شیعه به این نتیجه رسیده‌اند که در زمان غیبت امام معصوم، نماز عید به عنوان یک واجب مستقل تلقی نمی‌شود، در حالی که دیگر نمازهای واجب (مثل نمازهای واجب روزانه) بر قوت خود باقی است.

در نتیجه، باید به این نکته توجه داشت که اگر چه نماز عید قربان و فطر از عبادات با ارزش و مهم در اسلام هستند، اما در زمان غیبت امام معصوم، وجوب آنها به دلیل شرایط خاص تغییر می‌کند. البته در کشور عزیز ما با وجود حاکمیت ولی فقیه و برای تحکیم وحدت بین آحاد مردم، بجاست که مومنین در نمازهای عیدین شرکت نمایند و از خطبه‌های قبل از این نمازها نیز بهره‌مند گردند. 
 

پی‌نوشت:

1. این بخش پاسخ برگرفته از کتاب یکصد و ده پرسش و پاسخ درباره نماز، مجتبی کلباسی، تهران: انتشارات ستاد اقامه نماز است.
 

منبع: راسخون