پرسش :

در مفاهیم كلمات آیۀ 40 سورۀ احزاب كه دلیل صریح خاتمیت است، شبهاتی مطرح است مثلا: 1. كلمۀ «خاتم» که به معنای زینت انگشت است. بنابراین، منظور از «خاتم النبیین» این است كه پیامبر (ص) از نظر كمالات به درجه‌ای رسیده كه زینت سایر پیامبران گردیده است؛ مانند انگشتری كه زینت انگشتان واقع می‌گردد. 2. خاتم برای تصدیق مضمون نامه‌ها به كار می‌رفته است؛ یعنی شخص پایانِ ‌نامه را با مُهر نمودن با خاتم تصدیق می‌‌کرد. ممكن است، «خاتم النبیین» هم به معنای تصدیق كنندۀ پیامبران باشد؛ مانند «خاتم» كه تصدیق كنندۀ مضمون نامه است. 3. آمدن «خاتم النبیین» در آیۀ «خاتم المرسلین» یعنی، بعد از این، نبی نخواهد آمد، ولی آمدن رسول منتفی نیست. بنابراین، خاتم النبیین در آیه (40 سوره احزاب دلالت) بر خاتمیت پیامبر اسلام ندارد.

پاسخ :
كلمۀ خاتم نه به معنای زینت و نه به معنای تصدیق است. اگر كلمه‌ای بخواهد در غیر معنای حقیقی خود استعمال شود، یا باید آن معنا برای آن كلمه متعارف و پسند ذوق و طبع و یا قرینه‌ای موجود باشد تا مخاطب، مراد گوینده را دریابد؛ در غیر این صورت نمی‌توان گفت مراد متكلم غیر از معنای حقیقی كلمه است. بنابراین، استعمال كلمه خاتم النبیین به معنای زینت یا تصدیق، مقبول عرف نبوده و قرینه‌ای هم وجود ندارد تا گفته شود، منظور از خاتم النبیین معنای مجازی آن است.[1]
اما در رد نكته سوم از شبهه، این چنین می‌توان گفت: نبی یعنی كسی كه از طرف خدا خبری داشته باشد و رسول و فرستادۀ خدا یعنی كسی كه خدا او را برای مأموریتی فرستاده باشد؛ خواه آن مأموریت چیزی كه آن رسول از طرف خدا آورده یا چیز دیگری باشد. بنابراین، رسول اعم از نبی است؛ یعنی رسول در قرآن هم درباره پیامبران آمده است و هم غیر پیامبران. با توجه به مطالب یاد شده، از كلمۀ «خاتم النبیین»، «خاتم الرسل» هم فهمیده می‌شود؛ چون رسول اعم از نبی و غیر نبی است، پس هرگاه نبوت خاتمه یافت، رسالت هم پایان می‌یابد و اشكالات یاد شده در آیه ناصواب و آیه در صراحت دلالت خود باقی است.[2]

پی نوشتها:

[1] . ر.ك. سبحاني، جعفر، مفاهيم القرآن، ج 3، ص 126- 125.

[2] . ر.ك. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 17، ص 338به بعد؛مطهري، مرتضی، خاتميت، ص 42 ؛ سبحاني، جعفر، مفاهيم القرآن، ج 3،ص 128- 127.

منبع: http://farsi.islamquest.net