پرسش :
در مورد سیستم دفاعی در راههای تنفسی توضیحاتی بفرمایید.
پاسخ :
پاسخ از آقای دکتر حمید سهراب پور، فوق متخصص ریه:
سیستم های دفاعی در دستگاه تنفسی ما بسیار کارآمد و بسیار موثر عمل می کند و البته پیچیدگی های خاص خودش را دارد . اولین سیستم دفاعی در مجاری تنفسی ما از محوطه ی بینی و حلق و حنجره شروع می شود . ما در بینی ساختمانهایی داریم که به آن توربینت های بینی می گویند که این مثل شوفاژ عمل می کند یعنی هوای استنشاقی را کاملا گرم و مرطوب می کند و بعد آن هوا وارد سیستم تنفسی می شود . آماده سازی هوا برای استنشاق از لحاظ درجه ی حرارت و رطوبت کمک بسیار موثری در پیشگیری از بیماریها تنفسی می کند. اگر ما در هوای سرد و خشک تنفس کنیم ، وقتی این هوا به ریه ما می رسد گرمای متعادل با بدن و رطوبت صد در صد را خواهد داشت . بینی نقش آماده سازی هوا برای استنشاق را انجام می دهد . ما در سطح مخاط بینی مژه های ریزی داریم که مثل یک فیلتر عمل می کند و جلوی ذرات و غبارها را می گیرد . ذراتی که قطر آنها بیشتر از ده میکرون باشد در همین مخاط بینی جایگزین می شوند و نمی توانند وارد سیستم بشوند . به همین دلیل کسانی که تنفس دهانی دارند ، چون قسمت بیشتر آماده سازی هوا بای پس می شود ، دچار مشکلات بیشتری هستند . کسانی که دچار سرفه ی مزمن هستند درصد بالایی از اینها افرادی هستند که به دلایلی مجرای بینی شان دچار التهاب است و گرفتگی مجاری بینی دارند و طبیعتا آنها بیشتر از راه دهان نفس می کشند . پس بحث آماده سازی هوا و نقش فیلترینگ که خود مجاری بینی با وجود مژک های مخاطی انجام می دهند ، نقش مهمی است که باید به آن توجه بشود . بنابراین افراد باید توجه داشته باشند در جهت سلامتی مجاری بینی شان حداکثر تلاش را بکنند . جراحی زیبایی که اخیرا خانم ها و آقایان روی بینی شان انجام می دهند ، ممکن است از لحاظ ظاهری زیبایی را بدنبال داشته باشد ولی از نظر عملکردی مخاط بینی آسیب می بیند . بسیاری از این افراد بعد از عمل جراحی که خیلی از آنها ضرورت آنچنانی هم نداشته ، دچار گرفتگی دائمی در یکی از مجاری بینی شان می شوند . دیگر اینکه در هنگام نظافت های شخصی ما حتما باید مجاری بینی مان را بخوبی بشوییم . کسانی که التهاب راههایی هوایی در بینی دارند ، باید به پزشک مراجعه کنند تا علت آن تشخیص داده شود و التهاب معالجه بشود زیرا این التهاب ها مانع از عملکرد صحیح این سیستمی است که در بینی تعبیه شده و باید به درستی عمل بکند . از بینی و دهان که عبور بکنیم ، ما در حلق و حنجره سیستم دفاعی داریم . حنجره راه عبور به مجاری تنفسی است . حنجره عضویی است که هوا از آنجا رد می شود و صوت ایجاد می شود و ما می توانیم صحبت کنیم ولی چون فوق العاده حساس است و گیرنده های زیادی دارد ، هر نوع جسم خارجی که بخواهد وارد دستگاه تنفسی بشود دستگاه حنجره بشدت منقبض می شود و مانع عبور ذرات به داخل راههای هوایی ما می شود . مهمترین رفلکسی که وجود دارد ، رفلکس سرفه است . اگر یک قطره آب در گلوی کسی بپرد آن قدر سرفه می کنند تا آن یک قطره آب را خارج کنند و بعد بتوانند نفس بکشند . نقش رفلکس سرفه که گیرنده های زیادی در حلق و حنجر دارد می تواند از بیماری های تنفسی پیشگیری کند . عامل مهم دفاعی که در مخاط تنفسی ما وجود دارد ، یک سیستمی است که واقعا بی نظیر است و یکی از شاهکارهای خلقت است . وآن سیستم مژک هایی است که در سیستم تنفسی ما وجود دارد که می شود آن را به گندم تشبیه کرد یعنی با جریان هوا دقیقا مژک ها از پایین به بالا حرکت می کنند و چون روی سطح این مژک ها یک لایه ای از مخاط ترشح می شود که مثل یک فیلمیی روی مژک ها را می پوشاند ، هر نوع ماده ای که وارد سیستم تنفسی ما بشود جذب این فیلم می شود که روی این مژک ها قرار دارند و با حرکات دقیق اینها از محیط به مرکز رانده می شوند و بعد به طرف راههای هوایی می روند و در آنجا بوسیله ی رفلکس سرفه قطع می شوند . بنابراین تعداد قابل توجهی از ذراتی که ما متوجه نیستیم و آنها را استنشاق می کنیم اعم از غبارها ، دودها، میکروب ها و ویروس ها ، روی این سیستم مخاطی جایگزین می شوند و بوسیله ی حرکات مخاطی اینها بطرف راههای اصلی تنفسی رانده می شوند و دفع می شوند . این مخاط مژه دار ما یک جارو کننده ای است که بطور مرتب راههای هوایی ما را در واقع جارو می کند . این نقش بسیار مهمی در دفاع تنفسی ما دارد. در شرایط عادی این سیستم بسیارموثر عمل می کند اما در شرایط بیماری و شرایطی که افراد خودشان برای خودشان ایجاد می کنند ، این سیستم آسیب می بیند و عوامل بیماری زا یک راه فراری پیدا می کنند و ایجاد بیماری می کنند . در مخاط تنفسی ما از بینی و حلق و حنجره گرفته تا راههای تنفسی فوقانی و تحتانی سلولهای مختلفی هستند که هر کدام واسطه هایی از خودشان ترشح می کنند . در افراد سالم تنظیمات جوری است که این واسطه ها مشکلی برای بدن ایجاد نمی کند ولی در افرادی که دچار حساسیت هستند یا آلرژی دارند ، وقتی سیسیتم تنفسی با آن عوامل حساسیت زا مواجه می شود ، این افراد واکنشی بیش از افراد سالم و عادی ایجاد می کنند . مثلا شما دو نفر خونسرد و عصبانی را در نظر بگیرید . فرد خونسرد اگر حرفی به او زده بشود ممکن است لبخندی بزند و عبور کند ولی فرد عصبانی در مقابل همان تحریک یک عکس العمل شدید نشان بدهد . افرادی که آلرژی دارند هم این جوری هستند ،آنها نسبت به واکنش هایی که بطور طبیعی در بدن افراد وجود دارد پاسخ شدیدتری به آن نشان می دهند . علت اینها بیشتر ژنتیکی و ارثی است . مثلا یک غبار یا دود سیگار وارد بینی افراد مختلفی می شود . کسانی که آلرژی دارند حساسیت شدیدتری نشان می دهند . بنابراین علائم بوجود می آید .
www.ch3.ir
پاسخ از آقای دکتر حمید سهراب پور، فوق متخصص ریه:
سیستم های دفاعی در دستگاه تنفسی ما بسیار کارآمد و بسیار موثر عمل می کند و البته پیچیدگی های خاص خودش را دارد . اولین سیستم دفاعی در مجاری تنفسی ما از محوطه ی بینی و حلق و حنجره شروع می شود . ما در بینی ساختمانهایی داریم که به آن توربینت های بینی می گویند که این مثل شوفاژ عمل می کند یعنی هوای استنشاقی را کاملا گرم و مرطوب می کند و بعد آن هوا وارد سیستم تنفسی می شود . آماده سازی هوا برای استنشاق از لحاظ درجه ی حرارت و رطوبت کمک بسیار موثری در پیشگیری از بیماریها تنفسی می کند. اگر ما در هوای سرد و خشک تنفس کنیم ، وقتی این هوا به ریه ما می رسد گرمای متعادل با بدن و رطوبت صد در صد را خواهد داشت . بینی نقش آماده سازی هوا برای استنشاق را انجام می دهد . ما در سطح مخاط بینی مژه های ریزی داریم که مثل یک فیلتر عمل می کند و جلوی ذرات و غبارها را می گیرد . ذراتی که قطر آنها بیشتر از ده میکرون باشد در همین مخاط بینی جایگزین می شوند و نمی توانند وارد سیستم بشوند . به همین دلیل کسانی که تنفس دهانی دارند ، چون قسمت بیشتر آماده سازی هوا بای پس می شود ، دچار مشکلات بیشتری هستند . کسانی که دچار سرفه ی مزمن هستند درصد بالایی از اینها افرادی هستند که به دلایلی مجرای بینی شان دچار التهاب است و گرفتگی مجاری بینی دارند و طبیعتا آنها بیشتر از راه دهان نفس می کشند . پس بحث آماده سازی هوا و نقش فیلترینگ که خود مجاری بینی با وجود مژک های مخاطی انجام می دهند ، نقش مهمی است که باید به آن توجه بشود . بنابراین افراد باید توجه داشته باشند در جهت سلامتی مجاری بینی شان حداکثر تلاش را بکنند . جراحی زیبایی که اخیرا خانم ها و آقایان روی بینی شان انجام می دهند ، ممکن است از لحاظ ظاهری زیبایی را بدنبال داشته باشد ولی از نظر عملکردی مخاط بینی آسیب می بیند . بسیاری از این افراد بعد از عمل جراحی که خیلی از آنها ضرورت آنچنانی هم نداشته ، دچار گرفتگی دائمی در یکی از مجاری بینی شان می شوند . دیگر اینکه در هنگام نظافت های شخصی ما حتما باید مجاری بینی مان را بخوبی بشوییم . کسانی که التهاب راههایی هوایی در بینی دارند ، باید به پزشک مراجعه کنند تا علت آن تشخیص داده شود و التهاب معالجه بشود زیرا این التهاب ها مانع از عملکرد صحیح این سیستمی است که در بینی تعبیه شده و باید به درستی عمل بکند . از بینی و دهان که عبور بکنیم ، ما در حلق و حنجره سیستم دفاعی داریم . حنجره راه عبور به مجاری تنفسی است . حنجره عضویی است که هوا از آنجا رد می شود و صوت ایجاد می شود و ما می توانیم صحبت کنیم ولی چون فوق العاده حساس است و گیرنده های زیادی دارد ، هر نوع جسم خارجی که بخواهد وارد دستگاه تنفسی بشود دستگاه حنجره بشدت منقبض می شود و مانع عبور ذرات به داخل راههای هوایی ما می شود . مهمترین رفلکسی که وجود دارد ، رفلکس سرفه است . اگر یک قطره آب در گلوی کسی بپرد آن قدر سرفه می کنند تا آن یک قطره آب را خارج کنند و بعد بتوانند نفس بکشند . نقش رفلکس سرفه که گیرنده های زیادی در حلق و حنجر دارد می تواند از بیماری های تنفسی پیشگیری کند . عامل مهم دفاعی که در مخاط تنفسی ما وجود دارد ، یک سیستمی است که واقعا بی نظیر است و یکی از شاهکارهای خلقت است . وآن سیستم مژک هایی است که در سیستم تنفسی ما وجود دارد که می شود آن را به گندم تشبیه کرد یعنی با جریان هوا دقیقا مژک ها از پایین به بالا حرکت می کنند و چون روی سطح این مژک ها یک لایه ای از مخاط ترشح می شود که مثل یک فیلمیی روی مژک ها را می پوشاند ، هر نوع ماده ای که وارد سیستم تنفسی ما بشود جذب این فیلم می شود که روی این مژک ها قرار دارند و با حرکات دقیق اینها از محیط به مرکز رانده می شوند و بعد به طرف راههای هوایی می روند و در آنجا بوسیله ی رفلکس سرفه قطع می شوند . بنابراین تعداد قابل توجهی از ذراتی که ما متوجه نیستیم و آنها را استنشاق می کنیم اعم از غبارها ، دودها، میکروب ها و ویروس ها ، روی این سیستم مخاطی جایگزین می شوند و بوسیله ی حرکات مخاطی اینها بطرف راههای اصلی تنفسی رانده می شوند و دفع می شوند . این مخاط مژه دار ما یک جارو کننده ای است که بطور مرتب راههای هوایی ما را در واقع جارو می کند . این نقش بسیار مهمی در دفاع تنفسی ما دارد. در شرایط عادی این سیستم بسیارموثر عمل می کند اما در شرایط بیماری و شرایطی که افراد خودشان برای خودشان ایجاد می کنند ، این سیستم آسیب می بیند و عوامل بیماری زا یک راه فراری پیدا می کنند و ایجاد بیماری می کنند . در مخاط تنفسی ما از بینی و حلق و حنجره گرفته تا راههای تنفسی فوقانی و تحتانی سلولهای مختلفی هستند که هر کدام واسطه هایی از خودشان ترشح می کنند . در افراد سالم تنظیمات جوری است که این واسطه ها مشکلی برای بدن ایجاد نمی کند ولی در افرادی که دچار حساسیت هستند یا آلرژی دارند ، وقتی سیسیتم تنفسی با آن عوامل حساسیت زا مواجه می شود ، این افراد واکنشی بیش از افراد سالم و عادی ایجاد می کنند . مثلا شما دو نفر خونسرد و عصبانی را در نظر بگیرید . فرد خونسرد اگر حرفی به او زده بشود ممکن است لبخندی بزند و عبور کند ولی فرد عصبانی در مقابل همان تحریک یک عکس العمل شدید نشان بدهد . افرادی که آلرژی دارند هم این جوری هستند ،آنها نسبت به واکنش هایی که بطور طبیعی در بدن افراد وجود دارد پاسخ شدیدتری به آن نشان می دهند . علت اینها بیشتر ژنتیکی و ارثی است . مثلا یک غبار یا دود سیگار وارد بینی افراد مختلفی می شود . کسانی که آلرژی دارند حساسیت شدیدتری نشان می دهند . بنابراین علائم بوجود می آید .
www.ch3.ir
