پرسش :

خاویار ،کوسه و شطرنج قبلا حرام بوده اند ولی اخیر حلال اعلام شده اند. راهنمایی بفرمایید .

پاسخ :
ما یک حکم و یک موضوع داریم. حکم واقعی شرع یا احکام تغییر ناپذیر است. ممکن است که دو تا فتوا با یکدیگر تفاوت داشته باشد اما احکام قابل تبدیل نیستند. ولی موضوعات در حال تغییر هستند .بسیاری از اختراعات مورد احکام شرعی قرار می گیرد که اینها در سابق وجود نداشته باشد. هیچ حکمی بدون موضوع نیست .مثلا در احکام فقهی آمده است که شراب حرام است. اگر این شراب مدت زمانی ماند و به سرکه تبدیل بشود ، این سرکه حلال است . پس این ماده یک زمانی حرام و یک زمانی حلال بوده است. در اینجا حرام الهی حلال نشده است و حکم تغییری پیدا نکرده است بلکه این ماده تغییر پیدا کرده است. یک نوجوان تا مکلف نیست نماز بر او واجب نیست ولی اگر از امروز مکلف شد، نماز بر او واجب می شود. پس نماز واجب است و این حکم خداست ولی این نوجوان تحت این احکم نبوده یعنی در اینجا موضوع عوض می شود . فتوای بسیاری از فقها این است که بازی با ابزار قمار حرام است حتی اگر این بازی سر بُرد و باخت نباشد. اگر مدت زمانی گذشت و مردم دیگر با این وسایل بازی نکردند و این وسیله از حکم وسیله ی قمار بازی افتاد و مثل یک توپ شد، در اینجا حکم خدا عوض نشده است ولی این شطرنج دیگر حالت اولیه را ندارد و عوض شده است و وسیله ی قمار نیست . اگر کسی بداند که شراب هنوز عوض نشده است نمی تواند آنرا بنوشد. شما غذایی را دارید که حلال بوده ولی اگر یک قطره ی خون در آن بیفتد حرام می شود زیرا موضوع عوض شده است ولی حکم خدا عوض نشده است یعنی تابحال غذا پاک بوده است ولی الان نجس شده است .در مورد کوسه حکم شرعی این است که آبزیان پولک دار حلال هستند. بسیاری از ماهیان را آزمایش نکرده اند و چون نمی دانستد که آن نوع ماهی پولک دارد یا خیر ، از آن پرهیز می کردند . بعد متوجه شدند کوسه فلس دارد و جزو ماهیان حلال است ، در اینجا هم موضوع عوض شده است نه حکم خدا . شناخت موضوعات تغییر می کند نه حکم خدا .