پرسش :
آیا این حدیث صحیح است که اگر پیامبر (ص) نبود جهان خلق نمی‌شد، و اگر علی (ع) نبود پیامبر خلق نمی‌شد و اگر حضرت زهرا (س) نبود، آن دو خلق نمی‌شدند. آیا تناقض با این موضوع که پیامبر بالاترین انسان‌ها است، پیدا نمی‌کند؟
پاسخ :
برخی بزرگان مانند حضرت آیت الله شیخ جواد تبریزی فرموده‌اند: مراد این است که اگر درعلم خداوند این ذات‌های مقدس و وجود پاک آن ها نبودند، خداوند عالم کون را ایجاد نمی‌کرد.[1] علت ایجاد و بقاء عالم این ذوات مقدس می‌باشند.
بر اساس روایات، چهارده معصوم ـ علیهم السّلام ـ همه یک نور هستند و امتیازی به یکدیگر ندارند مگر در بعضی جهات[2] یعنی آنان در مقام وحدت نوری، کثرتی ندارند تا یکی اول و دیگری دوم باشد. این که در روایات جامعه می‌خوانیم:«و انّ ارواحکم و طینتکم واحدة» اشاره به همین حقیقت دارد که چهارده معصوم ـ علیهم السّلام ـ یک نور هستند و در این جهت با هم اتّحاد دارند. بر اساس روایات این اتّحاد نه تنها در اول خلقت بوده بلکه در نظام مادّی و زندگی دنیوی، حقیقت آنان یکی بوده است و در عین تعدد صوری، ظاهری و جسمانی آنان با همدیگر وحدت و اتّحاد دارند.
امام باقر ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: ای جابر! اول مخلوقی که خداوند خلق فرمود محمّد و عترت هدایت شدة آن
حضرت بود. پس آنان اشباه نور در برابر خداوند بودند. جابر می‌گوید: به حضرت عرض کردم، اشباح چیست؟ فرمود: سایة نور، بدن‌های نوری، بدون روح که مؤید به روح یگانه و واحد بودند و آن روح القدس است.
این روایت به روشنی حکایت‌گر این حقیقت است که روح آنان در عین اینکه یک حقیقت و موجود واحد است، حقیقت همة چهارده معصوم است، یعنی هم حقیقت رسول الله است و هم حقیقت تک تک اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ آن حضرت و در عین یکی بودن، متعدد هم هستند و همه ظهورات روح واحد و حقیقت واحد می‌باشند.
این روایت با صراحت کامل می‌فرماید: آنان ابدان نوری بودند که ارواح متعدد نداشتند، بلکه مؤید به یک روح بودند و آن عبارت است از روح القدس .
در این حدیث شریف به ظاهر به نور (روحی و بدنی) حضرت علی ـ علیه السّلام ـ و حضرت فاطمه ـ سلام الله علیها ـ اشاره شده است، ولی به دلیل وحدت نوری چهارده معصوم ـ علیهم السّلام ـ گویا این حدیث می‌خواهد بگوید: اگر شما چهارده معصوم نبودید، جهان را خلق نمی‌کردم. به بیان دیگر ظاهر این روایت خطاب به آن دو وجود مقدس است، ولی به دلیل وحدت آن دو با دوازده معصوم دیگر مقصود حقیقتی است که همة آن ها در آن اتّحاد داشتند و هیچ گونه تعدد و کثرتی ندارند تا بحث رتبه و تقدم و تأخر پیش آید.[3]از این روایت استفاده می‌شود که معصومین ـ علیهم السّلام ـ در واقع اتّحاد دارند و کثرتی ندارند تا لازم بیاید فضیلت و برتری یکی بر دیگری، تا درصدد توجیه برآییم. این سه وجود مقدس قائم بر یکدیگر هستند که اگر هر کدام از آن ها نبودند دیگری هم نبود، یعنی معنای حدیث برتری حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ بر پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ و علی ـ علیه السّلام ـ نیست، بلکه معنایش این است که علّت به وجود آمدن عالم هستی این ذوات مقدسه می‌باشند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. ترجمة المیزان، سید محمّد باقر موسوی همدانی، جلد اول، جامعه مدرسین،.
2. پرسش‌ها و پاسخ‌ها، راهنما شناسی، محمّد رضا کشفی، مجموعه پرسش‌های دانشجویی.
پاورقی ها:
[1] . جواد تبریزی، الانوار الالهیه فی مسائل العقائدیة، قم ، دار الصدیقه الشهیده، ص 91.
[2] . ، علامه مجلسی ، بحارالانوار، ج 25، ص 1 و ج36، ص 280 ، بیروت، لبنان.
[3] . محمّد رضا کشفی، پرسش‌ها و پاسخ‌های راهنما شناسی، مجموعه پرسش‌های دانشجویی، ص 63.
برخی بزرگان مانند حضرت آیت الله شیخ جواد تبریزی فرموده‌اند: مراد این است که اگر درعلم خداوند این ذات‌های مقدس و وجود پاک آن ها نبودند، خداوند عالم کون را ایجاد نمی‌کرد.[1] علت ایجاد و بقاء عالم این ذوات مقدس می‌باشند.
بر اساس روایات، چهارده معصوم ـ علیهم السّلام ـ همه یک نور هستند و امتیازی به یکدیگر ندارند مگر در بعضی جهات[2] یعنی آنان در مقام وحدت نوری، کثرتی ندارند تا یکی اول و دیگری دوم باشد. این که در روایات جامعه می‌خوانیم:«و انّ ارواحکم و طینتکم واحدة» اشاره به همین حقیقت دارد که چهارده معصوم ـ علیهم السّلام ـ یک نور هستند و در این جهت با هم اتّحاد دارند. بر اساس روایات این اتّحاد نه تنها در اول خلقت بوده بلکه در نظام مادّی و زندگی دنیوی، حقیقت آنان یکی بوده است و در عین تعدد صوری، ظاهری و جسمانی آنان با همدیگر وحدت و اتّحاد دارند.
امام باقر ـ علیه السّلام ـ می‌فرمایند: ای جابر! اول مخلوقی که خداوند خلق فرمود محمّد و عترت هدایت شدة آن
حضرت بود. پس آنان اشباه نور در برابر خداوند بودند. جابر می‌گوید: به حضرت عرض کردم، اشباح چیست؟ فرمود: سایة نور، بدن‌های نوری، بدون روح که مؤید به روح یگانه و واحد بودند و آن روح القدس است.
این روایت به روشنی حکایت‌گر این حقیقت است که روح آنان در عین اینکه یک حقیقت و موجود واحد است، حقیقت همة چهارده معصوم است، یعنی هم حقیقت رسول الله است و هم حقیقت تک تک اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ آن حضرت و در عین یکی بودن، متعدد هم هستند و همه ظهورات روح واحد و حقیقت واحد می‌باشند.
این روایت با صراحت کامل می‌فرماید: آنان ابدان نوری بودند که ارواح متعدد نداشتند، بلکه مؤید به یک روح بودند و آن عبارت است از روح القدس .
در این حدیث شریف به ظاهر به نور (روحی و بدنی) حضرت علی ـ علیه السّلام ـ و حضرت فاطمه ـ سلام الله علیها ـ اشاره شده است، ولی به دلیل وحدت نوری چهارده معصوم ـ علیهم السّلام ـ گویا این حدیث می‌خواهد بگوید: اگر شما چهارده معصوم نبودید، جهان را خلق نمی‌کردم. به بیان دیگر ظاهر این روایت خطاب به آن دو وجود مقدس است، ولی به دلیل وحدت آن دو با دوازده معصوم دیگر مقصود حقیقتی است که همة آن ها در آن اتّحاد داشتند و هیچ گونه تعدد و کثرتی ندارند تا بحث رتبه و تقدم و تأخر پیش آید.[3]از این روایت استفاده می‌شود که معصومین ـ علیهم السّلام ـ در واقع اتّحاد دارند و کثرتی ندارند تا لازم بیاید فضیلت و برتری یکی بر دیگری، تا درصدد توجیه برآییم. این سه وجود مقدس قائم بر یکدیگر هستند که اگر هر کدام از آن ها نبودند دیگری هم نبود، یعنی معنای حدیث برتری حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ بر پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ و علی ـ علیه السّلام ـ نیست، بلکه معنایش این است که علّت به وجود آمدن عالم هستی این ذوات مقدسه می‌باشند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. ترجمة المیزان، سید محمّد باقر موسوی همدانی، جلد اول، جامعه مدرسین،.
2. پرسش‌ها و پاسخ‌ها، راهنما شناسی، محمّد رضا کشفی، مجموعه پرسش‌های دانشجویی.
پاورقی ها:
[1] . جواد تبریزی، الانوار الالهیه فی مسائل العقائدیة، قم ، دار الصدیقه الشهیده، ص 91.
[2] . ، علامه مجلسی ، بحارالانوار، ج 25، ص 1 و ج36، ص 280 ، بیروت، لبنان.
[3] . محمّد رضا کشفی، پرسش‌ها و پاسخ‌های راهنما شناسی، مجموعه پرسش‌های دانشجویی، ص 63.
