آداب همسفری
امام صادق علیه السلام فرمودند:
وَطِّنْ نَفْسَکَ عَلی حُسْنِ الصَّحابَةِ لِمَنْ صَحِبْتَ فی حُسْنِ خُلقِکَ وکُفَّ لِسانَکَ وَاکْظِمْ غَیْظَکَ وَاقِلَّ لَغْوَکَ وَتَفَرَّشْ عَفْوَکَ وَ تَسْخُو نَفسُکَ.
خودت را آماده کن تا با همراهان و همسفرانت، معاشرت نیکو داشته باشی، در خوشرفتاری‌ات، و زبان خویش را نگهدار و خشم خود را فرو ببر و سخنان بیهوده را کم کن و عفو و گذشت خویش را بگستران و از خود بگذر.
فروع کافی، ج 4، ص 286
شرح حدیث:
در هر زندگی گروهی و اجتماعی به ایثار و گذشت نیاز است تا آن جمع، از همراهی خود لذّت ببرند. وگرنه، خواسته‌ها و تمایلات افراد متفاوت است و هر کس اخلاق و روحیّه خاصّی دارد و اگر همه بخواهند اوضاع طبق خواسته‌های شخصی آنان باشد، اختلاف پدید خواهد آمد.
از این رو، اگر زبانها و خشمها کنترل شود و حسن خلق و گذشت و ایثار، حاکم گردد، هم جلوی اختلافها گرفته می‌شود و هم بگومگوهای موجود، پایان می‌گیرد.
مثلًا در تقسیم غذا و میوه، در روشن و خاموش بودن چراغ و پنکه و کولر، در زود یا دیر خوابیدن، در ایجاد سر و صدا یا مراعات سکوت و رعایت حال دیگران و انتخاب جا برای نشستن و خوابیدن و امثال اینگونه امور، آنچه یک جمع زائر به آن نیازمندند، «حسن خلق» و «حسن مصاحبت و معاشرت» است.
بسیاری از حرفها را نباید گفت، جلوی عصبانیّتها را باید گرفت و از جرّ و بحثهای بی‌مورد، آن هم بر سر مسائل جزیی و بی‌اهمیّت باید جلوگیری کرد. گرامیترین و عزیزترین افراد نزد خداوند، کسی است که برای مردم سودمندتر باشد و بیشتر بتواند گِره از کار آنان بگشاید و خدمتگزار حجّاج باشد نه اسباب زحمت. به قول معروف:
«یار شاطِر» باشد، نه «بار خاطر».
از این رو، اگر زبانها و خشمها کنترل شود و حسن خلق و گذشت و ایثار، حاکم گردد، هم جلوی اختلافها گرفته می‌شود و هم بگومگوهای موجود، پایان می‌گیرد.
مثلًا در تقسیم غذا و میوه، در روشن و خاموش بودن چراغ و پنکه و کولر، در زود یا دیر خوابیدن، در ایجاد سر و صدا یا مراعات سکوت و رعایت حال دیگران و انتخاب جا برای نشستن و خوابیدن و امثال اینگونه امور، آنچه یک جمع زائر به آن نیازمندند، «حسن خلق» و «حسن مصاحبت و معاشرت» است.
بسیاری از حرفها را نباید گفت، جلوی عصبانیّتها را باید گرفت و از جرّ و بحثهای بی‌مورد، آن هم بر سر مسائل جزیی و بی‌اهمیّت باید جلوگیری کرد. گرامیترین و عزیزترین افراد نزد خداوند، کسی است که برای مردم سودمندتر باشد و بیشتر بتواند گِره از کار آنان بگشاید و خدمتگزار حجّاج باشد نه اسباب زحمت. به قول معروف:
«یار شاطِر» باشد، نه «بار خاطر».