دوری از گناه، یکی از راه های پاک ماندن
امام علی علیه السلام فرمودند:
مِنَ الْعِصْمَةِ تَعَذُّرُ الْمَعَاصِی.
از وسایل پاکدامنی، دست نیافتن به گناهان است.
نهج البلاغه: حکمت 337
شرح حدیث:
بی تردید عصمت در کلام امام علیه السلام، عصمت معصومین علیهم السلام که دارای ابعاد چهارگانه است نیست. عصمت در اخذ فرامین الهی عصمت در حفظ آنها و عصمت در رساندن به مردم بدون هیچ کم و کاستی و عصمت از هر نوع پلیدی و گناه چرا که آن بزرگواران شامل آیه تطهیر هستند و وضعشان با مرم عادی فرق می کند.
بلی هر مومن وقتی تلاش کند گناه به سراغش نیاید نشان پاکدامنی و مصونیت او از گناه است. بسیاری از اهل ایمان هستند که علاقمندند از گناه مصون بمانند راه عملی آن عبارت است از اینکه هر جا که مقدمه گناه است و یا زمینه گناه وجود دارد قدم نگذارند تا به گناه دست نیابند.
اکثر کسانی که به دام گناه می افتند مقدمات و زمینه گناه را ابتدا فراهم می کنند و یا برایشان فراهم می نمایند و بعد مبتلا به گناه می شوند. اینجا هر کسی باید نقطه ضعف خویش را شناسایی کند و ببیند در چه مکان ها و مواقعی مرتکب معصیت می شود نگذارد آن نقطه ضعف قوت گیرد و قبل از هر کاری همان مشکل درونی را با استغاثه و استعاذه به پروردگار برطرف کند شک نیست خداوند کمک خواهد کرد و زمینه گناه به وجود نخواهد آمد.
باید از خداوند درخواست توفیق بازدارندگی از گناه کنیم چنان که امام سجاد علیه السلام در یکی از مناجات هایش عرض می کند:
یا مُغیثَ المَکروبینَ و یا حِصنَ الاَّجینَ اِن لَم اَعُذ بِعِزَّتِکَ فَبِمَن اَعُوذُ ... وَ ما حَقَّ مَنِ اعتَصَمَ بِحَبلِکَ اَن یُخذَلَ ... وَ اَن تَحوِیَنا فِی اَکنافِ عِصمَتِکَ بِرَافَتِکَ وَ رَحمَتِکَ یا اَرحَمَ الرّاحِمیِن؛
ای فریادرس غمزدگان و ای دژ محکم کسانی که تو را در پناه خویش قرار داده اند به عزتت پناه نیارم پس به چه کسی پناه ببرم خدایا هرگز کسی که به رشته کرمت چنگ زد مستحق حرمان نباشد پروردگارا ما را در سایه عصمتت و بازدارندگیت به حق مهر و رحمتت ای مهربان ترین مهربانان قرار ده.(1)
شرح ابن میثم
یعنى از جمله وسایل عصمت و بازدارنده گناه آن است که انسان خود را به ترک گناه عادت دهد وقتى که دسترسى به گناه ندارد تا این حالت براى او به صورت ملکه اى در آید و مقصود از عصمت همین است.(2)
پی‌نوشت‌ها:
1- مفاتیح الجنان، مناجات المعتصمین
2- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 697
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.
بلی هر مومن وقتی تلاش کند گناه به سراغش نیاید نشان پاکدامنی و مصونیت او از گناه است. بسیاری از اهل ایمان هستند که علاقمندند از گناه مصون بمانند راه عملی آن عبارت است از اینکه هر جا که مقدمه گناه است و یا زمینه گناه وجود دارد قدم نگذارند تا به گناه دست نیابند.
اکثر کسانی که به دام گناه می افتند مقدمات و زمینه گناه را ابتدا فراهم می کنند و یا برایشان فراهم می نمایند و بعد مبتلا به گناه می شوند. اینجا هر کسی باید نقطه ضعف خویش را شناسایی کند و ببیند در چه مکان ها و مواقعی مرتکب معصیت می شود نگذارد آن نقطه ضعف قوت گیرد و قبل از هر کاری همان مشکل درونی را با استغاثه و استعاذه به پروردگار برطرف کند شک نیست خداوند کمک خواهد کرد و زمینه گناه به وجود نخواهد آمد.
باید از خداوند درخواست توفیق بازدارندگی از گناه کنیم چنان که امام سجاد علیه السلام در یکی از مناجات هایش عرض می کند:
یا مُغیثَ المَکروبینَ و یا حِصنَ الاَّجینَ اِن لَم اَعُذ بِعِزَّتِکَ فَبِمَن اَعُوذُ ... وَ ما حَقَّ مَنِ اعتَصَمَ بِحَبلِکَ اَن یُخذَلَ ... وَ اَن تَحوِیَنا فِی اَکنافِ عِصمَتِکَ بِرَافَتِکَ وَ رَحمَتِکَ یا اَرحَمَ الرّاحِمیِن؛
ای فریادرس غمزدگان و ای دژ محکم کسانی که تو را در پناه خویش قرار داده اند به عزتت پناه نیارم پس به چه کسی پناه ببرم خدایا هرگز کسی که به رشته کرمت چنگ زد مستحق حرمان نباشد پروردگارا ما را در سایه عصمتت و بازدارندگیت به حق مهر و رحمتت ای مهربان ترین مهربانان قرار ده.(1)
شرح ابن میثم
یعنى از جمله وسایل عصمت و بازدارنده گناه آن است که انسان خود را به ترک گناه عادت دهد وقتى که دسترسى به گناه ندارد تا این حالت براى او به صورت ملکه اى در آید و مقصود از عصمت همین است.(2)
پی‌نوشت‌ها:
1- مفاتیح الجنان، مناجات المعتصمین
2- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 697
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.