روش تبریک گفتن در تولد فرزند
امام علی علیه السلام فرمودند:
وَ هَنَّأَ بِحَضْرَتِهِ رَجُلٌ رَجُلًا بِغُلَامٍ وُلِدَ لَهُ فَقَالَ لَهُ لِیُهْنِئْکَ الْفَارِسُ فَقَالَ علیه السلام لَا تَقُلْ ذَلِکَ وَ لَکِنْ قُلْ شَکَرْتَ الْوَاهِبَ وَ بُورِکَ لَکَ فِی الْمَوْهُوبِ وَ بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ رُزِقْتَ بِرَّهُ.
مردی در محضر امام علی علیه السلام به شخصی که صاحب پسر شده بود گفت: گوارا باد بر تو فرزندی اسب سوار.
حضرت فرمودند: این گونه سخن مگو، بلکه بگو خداوند بخشنده را سپاسگزار باش و فرزندی که به تو بخشیده شده، مبارک باشد. این پسر به رشد و کمال برسد و تو از خوبی هایش بهره‌مند گردی.
حضرت فرمودند: این گونه سخن مگو، بلکه بگو خداوند بخشنده را سپاسگزار باش و فرزندی که به تو بخشیده شده، مبارک باشد. این پسر به رشد و کمال برسد و تو از خوبی هایش بهره‌مند گردی.
نهج البلاغه: حکمت 346
شرح حدیث:
آموزه امام علیه السلام در طریقه دعا کردن و درخواست از پروردگار از نعمت داده شده آموزه ای همه جانبه است و منحصر به نعمت فرزند نیست.
اولا امام علیه السلام می آموزد شکر خدا را فراموش نکنید که این همه نعمت ها از اوست و ثانیا به چیزهای سطحی و بی ارزش فکر نکنید حالا پسر اسب سوار خوبی باشد یک امتیاز است اما اینکه مبارک و مرکز برکت برای خود و پدر و مادر و همسر و فرزندان خود در آینده باشد جامع تر وبهتر است.
دعا کردن برای رشد و کمال و بهره مند شدن از صفات و کمالات ارزشمند حتما بهتر است زیرا که فرزند صالح باقیات الصالحات پدر و مادر خواهد بود.
رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:
مِن سَعادَهِ الرَّجُلِ الوَلَدُ الصّالِح؛
از خوشبختی مرد داشتن فرزند صالح است.(1)
امام صادق علیه السلام فرمودند:
میراثُ اللهِ مِن عَبدِهِ المُومِنِ وَلَدٌ صالِحٌ یَستَغفِرُ لَهُ؛
میراث خدا از بنده مومنش فرزند صالحی است که بر او آمرزش بطلبد.(2)
امام علیه السلام وقتی از خداوند متعال برای خود درخواست فرزند می کند چگونه می خواهد ما هم یاد بگیریم همان گونه درخواست کنیم.
ما سَالتَ رَبِّی اُولاداً انُضرَ الوَجهِ وَ لا سَالتُهُ وَلَدًا حَسَنَ القامَهِ وَ لکِن سَالتُ رَبِّی اَولاداً مُطِیعِینَ للهِ وَجِلِینَ مِنهُ حَتّی اِذا نَظَرتُ اِلَیهِ وَ هُوَ مُطیِعٌ للهِ قَرَّت عَینِی؛
من از پروردگارم نه فرزندانی زیبا رو خواستم و نه فرزندی خوش قد و قامت بلکه از پروردگارم فرزندانی خواستم که فرمانبردار خدا باشند و از او بترسند تا وقتی به او نگاه کردم و دیدم از خداوند فرمان می برد چشمم روشن شود.(3)
با این بیان امام علیه السلام متوجه یکی از ویژگی های عبادالرحمان می شویم که خداوند تبارک و تعالی درباره آنان می فرماید:
وَالَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّیَّاتِنَا قُرَّهَ أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا؛
و کسانی که گویند پروردگارا ما را از همسران و فرزندانمان آرامش دیدگان عطا کن و ما را پیشوای پرهیزکاران قرار ده.(4)
شرح ابن میثم
این سخن ارشادى از طرف آن بزرگوار، براى تبریک گویى به وجود فرزند است، و در آن چهار فایده است:
1- یادآورى پدر به سپاسگزارى خدا و توجّه به او.
2- درخواست نزول برکت از جانب خدا، از طریق درخواست و دعا در باره مرحمتى که به او شده است.
3- دعاء براى بقاى فرزندى که خداوند داده و براى رسیدن به رشد، یعنى کمال توانایى براى استفاده وى.
4- دعا براى بهره مندى و سود بردن از او، یعنى خداوند به او نیکى و فایده را روزى کند.(5)
پی‌نوشت‌ها:
1- بحارالانوار، ج 104، ص 98
2- مکارم الاخلاق، ج 1، ص 471
3- بحارالانوار، ج 104، ص 98
4- سوره فرقان، آیه 74
5- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 704
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.
اولا امام علیه السلام می آموزد شکر خدا را فراموش نکنید که این همه نعمت ها از اوست و ثانیا به چیزهای سطحی و بی ارزش فکر نکنید حالا پسر اسب سوار خوبی باشد یک امتیاز است اما اینکه مبارک و مرکز برکت برای خود و پدر و مادر و همسر و فرزندان خود در آینده باشد جامع تر وبهتر است.
دعا کردن برای رشد و کمال و بهره مند شدن از صفات و کمالات ارزشمند حتما بهتر است زیرا که فرزند صالح باقیات الصالحات پدر و مادر خواهد بود.
رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:
مِن سَعادَهِ الرَّجُلِ الوَلَدُ الصّالِح؛
از خوشبختی مرد داشتن فرزند صالح است.(1)
امام صادق علیه السلام فرمودند:
میراثُ اللهِ مِن عَبدِهِ المُومِنِ وَلَدٌ صالِحٌ یَستَغفِرُ لَهُ؛
میراث خدا از بنده مومنش فرزند صالحی است که بر او آمرزش بطلبد.(2)
امام علیه السلام وقتی از خداوند متعال برای خود درخواست فرزند می کند چگونه می خواهد ما هم یاد بگیریم همان گونه درخواست کنیم.
ما سَالتَ رَبِّی اُولاداً انُضرَ الوَجهِ وَ لا سَالتُهُ وَلَدًا حَسَنَ القامَهِ وَ لکِن سَالتُ رَبِّی اَولاداً مُطِیعِینَ للهِ وَجِلِینَ مِنهُ حَتّی اِذا نَظَرتُ اِلَیهِ وَ هُوَ مُطیِعٌ للهِ قَرَّت عَینِی؛
من از پروردگارم نه فرزندانی زیبا رو خواستم و نه فرزندی خوش قد و قامت بلکه از پروردگارم فرزندانی خواستم که فرمانبردار خدا باشند و از او بترسند تا وقتی به او نگاه کردم و دیدم از خداوند فرمان می برد چشمم روشن شود.(3)
با این بیان امام علیه السلام متوجه یکی از ویژگی های عبادالرحمان می شویم که خداوند تبارک و تعالی درباره آنان می فرماید:
وَالَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّیَّاتِنَا قُرَّهَ أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا؛
و کسانی که گویند پروردگارا ما را از همسران و فرزندانمان آرامش دیدگان عطا کن و ما را پیشوای پرهیزکاران قرار ده.(4)
شرح ابن میثم
این سخن ارشادى از طرف آن بزرگوار، براى تبریک گویى به وجود فرزند است، و در آن چهار فایده است:
1- یادآورى پدر به سپاسگزارى خدا و توجّه به او.
2- درخواست نزول برکت از جانب خدا، از طریق درخواست و دعا در باره مرحمتى که به او شده است.
3- دعاء براى بقاى فرزندى که خداوند داده و براى رسیدن به رشد، یعنى کمال توانایى براى استفاده وى.
4- دعا براى بهره مندى و سود بردن از او، یعنى خداوند به او نیکى و فایده را روزى کند.(5)
پی‌نوشت‌ها:
1- بحارالانوار، ج 104، ص 98
2- مکارم الاخلاق، ج 1، ص 471
3- بحارالانوار، ج 104، ص 98
4- سوره فرقان، آیه 74
5- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 704
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.