تلاش در اطاعت و بندگی خدا
امام علی علیه السلام فرمودند:
احْذَرْ أَنْ یَرَاکَ اللَّهُ عِنْدَ مَعْصِیَتِهِ وَ یَفْقِدَکَ عِنْدَ طَاعَتِهِ فَتَکُونَ مِنَ الْخَاسِرِینَ وَ إِذَا قَوِیتَ فَاقْوَ عَلَى طَاعَةِ اللَّهِ وَ إِذَا ضَعُفْتَ فَاضْعُفْ عَنْ مَعْصِیَةِ اللَّهِ.
بپرهیز از اینکه پروردگار تو را در حال گناه ببیند و تو را نزد طاعتش مشاهده نکند در نتیجه از زیانکاران باشی هرگاه نیرومند شدی نیرویت را در بندگی پروردگار به کار بند و هرگاه ضعیف شدی از معصیت کردن پروردگار ضعیف و ناتوان باش.
نهج البلاغه: حکمت 375
شرح حدیث:
بندگی پروردگار ملتزم به این است که هنگام طاعت از فرمانش قصور نکنیم و وقتی که شیطان و نفس اماره را تحریک به نافرمانی حضرت معبود می کنند خداوند را از یاد نبرده و او را ناظر بر اعمال خویش ببینیم.
توفیق بندگی را باید از مولا خواست و چون زین العابدین علیه السلام اظهار داشتند:
وَ احْفَظْنَا مِنْ بَیْنِ أَیْدِینَا وَ مِنْ خَلْفِنَا وَ عَنْ أَیْمَانِنَا وَ عَنْ شَمَائِلِنَا وَ مِنْ جَمِیعِ نَوَاحِینَا حِفْظاً عَاصِماً مِنْ مَعْصِیَتِکَ، هَادِیاً إِلَی طَاعَتِکَ، مُسْتَعْمِلًا لِمَحَبَّتِکَ؛
خداوند ما را از جمیع نواحی از مقابل و پشت سر و راست و چپ حفظ فرما آنچنان حفظی که مرتکب معصیت نشویم و به بندگی ات هدایت شده و به راه دوستی تو عمل کنیم.(1)
آدم های فهمیده و زیرک حساب خود را با خدای خویش اصلاح می کنند و همین باعث می شود که در دنیا و آخرت زندگی آرام و بی دغدغه دارند و از عذاب خدا در امان هستند.
امام سجاد علیه السلام که روح دعا بود و عبد صالح خدا در لحن مناجاتش به ما می آموزد که فقط خدا را بندگی کنیم و ذوق و شوق به حضرت محبوب پیدا نماییم.
خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَی غَیْرِکَ، وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلَّا لَکَ، وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلَّا بِکَ، وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَکَ بَابُکَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِینَ، وَ جُودُکَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِینَ، وَ إِغَاثَتُکَ قَرِیبَهٌ مِنَ الْمُسْتَغِیثِینَ. لَا یَخِیبُ مِنْکَ الْآمِلُونَ، وَ لَا یَیْأَسُ مِنْ عَطَائِکَ الْمُتَعَرِّضُونَ، وَ لا یَشْقَی بِنَقِمَتِکَ الْمُسْتَغْفِرُونَ؛
پروردگار آنهایی که به غیر تو روی می آورند نومید شدند و آنهایی که جز ترا خواستند ضرر کردندو آنان که به درگاه غیر تو التماس نمودند ضایع شدند. حاجتمند جز آن کس ه فقط از تو احسان درخواست کرد گرفتار و بدبخت گشتند. خدایا در خانه ات به سوی میل کنندگان باز و جودت برای پرسش کنندگان حلال و یاریت برای استغاثه کنندگان درگاهت آماده است. پروردگارا آرزومندان از تو محروم نمی شوند و درخواست کنندگان از عطایت نومید نمی گردند و استغفار کنندگان به عذابت بدبخت نخواهند شد.(2)
شرح ابن میثم
امام علیه السلام از دو کار به دلیل پیامدى که دارند -یعنى ورود در جمع کسانى که پاداش الهى را در روز قیامت از دست مى دهند- برحذر داشته است، آن گاه دستور توانا شدن، بر طاعت الهى را داده تا بدان وسیله آماده تر براى کسب رحمت خداوندى گردد، و همچنین دستور ناتوانى از نافرمانى خداوند را داده تا بدان وسیله توان آمادگى پذیرش خشم و عذاب الهى را نداشته باشد.(3)
پی‌نوشت‌ها:
1- صحیفه سجادیه، دعای 6
2- صحیفه سجادیه، دعای 46
3- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 734
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.
توفیق بندگی را باید از مولا خواست و چون زین العابدین علیه السلام اظهار داشتند:
وَ احْفَظْنَا مِنْ بَیْنِ أَیْدِینَا وَ مِنْ خَلْفِنَا وَ عَنْ أَیْمَانِنَا وَ عَنْ شَمَائِلِنَا وَ مِنْ جَمِیعِ نَوَاحِینَا حِفْظاً عَاصِماً مِنْ مَعْصِیَتِکَ، هَادِیاً إِلَی طَاعَتِکَ، مُسْتَعْمِلًا لِمَحَبَّتِکَ؛
خداوند ما را از جمیع نواحی از مقابل و پشت سر و راست و چپ حفظ فرما آنچنان حفظی که مرتکب معصیت نشویم و به بندگی ات هدایت شده و به راه دوستی تو عمل کنیم.(1)
آدم های فهمیده و زیرک حساب خود را با خدای خویش اصلاح می کنند و همین باعث می شود که در دنیا و آخرت زندگی آرام و بی دغدغه دارند و از عذاب خدا در امان هستند.
امام سجاد علیه السلام که روح دعا بود و عبد صالح خدا در لحن مناجاتش به ما می آموزد که فقط خدا را بندگی کنیم و ذوق و شوق به حضرت محبوب پیدا نماییم.
خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَی غَیْرِکَ، وَ خَسِرَ الْمُتَعَرِّضُونَ إِلَّا لَکَ، وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلَّا بِکَ، وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلَّا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَکَ بَابُکَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِینَ، وَ جُودُکَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِینَ، وَ إِغَاثَتُکَ قَرِیبَهٌ مِنَ الْمُسْتَغِیثِینَ. لَا یَخِیبُ مِنْکَ الْآمِلُونَ، وَ لَا یَیْأَسُ مِنْ عَطَائِکَ الْمُتَعَرِّضُونَ، وَ لا یَشْقَی بِنَقِمَتِکَ الْمُسْتَغْفِرُونَ؛
پروردگار آنهایی که به غیر تو روی می آورند نومید شدند و آنهایی که جز ترا خواستند ضرر کردندو آنان که به درگاه غیر تو التماس نمودند ضایع شدند. حاجتمند جز آن کس ه فقط از تو احسان درخواست کرد گرفتار و بدبخت گشتند. خدایا در خانه ات به سوی میل کنندگان باز و جودت برای پرسش کنندگان حلال و یاریت برای استغاثه کنندگان درگاهت آماده است. پروردگارا آرزومندان از تو محروم نمی شوند و درخواست کنندگان از عطایت نومید نمی گردند و استغفار کنندگان به عذابت بدبخت نخواهند شد.(2)
شرح ابن میثم
امام علیه السلام از دو کار به دلیل پیامدى که دارند -یعنى ورود در جمع کسانى که پاداش الهى را در روز قیامت از دست مى دهند- برحذر داشته است، آن گاه دستور توانا شدن، بر طاعت الهى را داده تا بدان وسیله آماده تر براى کسب رحمت خداوندى گردد، و همچنین دستور ناتوانى از نافرمانى خداوند را داده تا بدان وسیله توان آمادگى پذیرش خشم و عذاب الهى را نداشته باشد.(3)
پی‌نوشت‌ها:
1- صحیفه سجادیه، دعای 6
2- صحیفه سجادیه، دعای 46
3- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 734
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.