دو احتمال عجیب
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
غریبَتان فَاحتَمِلُوهُما: کَلِمَةُ حِکمَةٍ مِن سَفیهٍ فَاقبَلوها، وَ کَلِمَةُ سَفَهٍ مِنَ حَکیمٍ فَاغفِروها؛
دو چیز استثنایی است، اوّل اینکه اگر کلامی حکمت‌آمیز از انسان نادان صادر شد، آن را بپذیرید، دوم اینکه هرگاه شخص حکیمی کلام اشتباهی گفت، قبول نکنید و از سخن او پیروی نکنید.
تحف‌العقول، حکمت 185؛ خصال صدوق، باب الاثنین، ص 34، ح 3
شرح حدیث:
شرح حدیث توسط حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی مدظله‌العالی:
این حدیث همان مضمون «أُنظُر إلی ما قال وَلا تَنظُر الی مَن قال» است یعنی نگاه به سخن کن، چه کار داری گوینده‌ی آن کیست؛ اگر کلام خوب بود، از بچّه یا نادان یا کافر هم بود بپذیر، چون گاهی حرف خوب از انسان ناصالح صادر می‌شود و دلیلی برای نپذیرفتن آن وجود ندارد.
قرآن می‌فرماید: «فَبَشِّرْ عِبَادِ* الَّذِینَ یسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ»؛ پس بندگان مرا بشارت ده، همان‌کسانی که سخنان را می شنوند و از نیکوترین آنها پیروی می‌کنند».(1)
مطابق این آیه قرآن می‌فرماید: بهترین کلام را انتخاب کن و تعصّب نداشته باشد، که سنّش زیاد باشد و در مسائل علمی متبحّر باشد، بلکه از هر کس کلام خوب را شنیدی آن را بپذیر.
حضرت علی علیه السلام می‌فرماید: «اَلحِکمَةُ ضالَّةُ المُؤمِنِ، فَخُذِالحِکمَةَ وَ لَو مِن أَهلِ النِّفاقِ؛ گفتار حکمت‌آمیز گمشده‌ی مؤمن است، پس حکمت را بگیر هر چند از اهل نفاق صادر شود».(2)
از سوی دیگر گاهی عالم بزرگواری اشتباه می‌کند، نباید تعصّب داشته باشیم که چون بزرگ است باید از او پذیرفت؛ نه، این طور نیست، البتّه در مقابل خطای عالم لابد مؤدّب بود، و احترام آنها را حفظ کرد، کرد، و نباید حرمت شکنی‌کرد، چرا که آنها معصوم نیستند و جائزالخطا می‌باشند.
در پایان ذکر این نکته لازم است که انسان باید در تمام عمر دنبال حقیقت باشد، بعضی عادت دارند که از زیردست چیزی نمی‌شنوند، که در این صورت در زندگی عقب هستند، بلکه باید به اشتباه خود اعتراف کرد و این حجابها را کنار زد.
پی‌نوشت‌ها:
1. زمر، آیه‌ی 18.
2. نهج‌البلاغه، کلمات قصار، 80.
منبع: گفتار معصومین علیهم‌السلام، جلد اول (درس اخلاق حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی)، گردآوری: سید محمد عبدالله‌زاده، قم: انتشارات امام علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، چاپ سوم، 1391.
این حدیث همان مضمون «أُنظُر إلی ما قال وَلا تَنظُر الی مَن قال» است یعنی نگاه به سخن کن، چه کار داری گوینده‌ی آن کیست؛ اگر کلام خوب بود، از بچّه یا نادان یا کافر هم بود بپذیر، چون گاهی حرف خوب از انسان ناصالح صادر می‌شود و دلیلی برای نپذیرفتن آن وجود ندارد.
قرآن می‌فرماید: «فَبَشِّرْ عِبَادِ* الَّذِینَ یسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ»؛ پس بندگان مرا بشارت ده، همان‌کسانی که سخنان را می شنوند و از نیکوترین آنها پیروی می‌کنند».(1)
مطابق این آیه قرآن می‌فرماید: بهترین کلام را انتخاب کن و تعصّب نداشته باشد، که سنّش زیاد باشد و در مسائل علمی متبحّر باشد، بلکه از هر کس کلام خوب را شنیدی آن را بپذیر.
حضرت علی علیه السلام می‌فرماید: «اَلحِکمَةُ ضالَّةُ المُؤمِنِ، فَخُذِالحِکمَةَ وَ لَو مِن أَهلِ النِّفاقِ؛ گفتار حکمت‌آمیز گمشده‌ی مؤمن است، پس حکمت را بگیر هر چند از اهل نفاق صادر شود».(2)
از سوی دیگر گاهی عالم بزرگواری اشتباه می‌کند، نباید تعصّب داشته باشیم که چون بزرگ است باید از او پذیرفت؛ نه، این طور نیست، البتّه در مقابل خطای عالم لابد مؤدّب بود، و احترام آنها را حفظ کرد، کرد، و نباید حرمت شکنی‌کرد، چرا که آنها معصوم نیستند و جائزالخطا می‌باشند.
در پایان ذکر این نکته لازم است که انسان باید در تمام عمر دنبال حقیقت باشد، بعضی عادت دارند که از زیردست چیزی نمی‌شنوند، که در این صورت در زندگی عقب هستند، بلکه باید به اشتباه خود اعتراف کرد و این حجابها را کنار زد.
پی‌نوشت‌ها:
1. زمر، آیه‌ی 18.
2. نهج‌البلاغه، کلمات قصار، 80.
منبع: گفتار معصومین علیهم‌السلام، جلد اول (درس اخلاق حضرت آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی)، گردآوری: سید محمد عبدالله‌زاده، قم: انتشارات امام علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، چاپ سوم، 1391.
