بلوغ یکی از ویژگی های دوران نوجوانی است که سن آن وابسته به جنسیت می باشد. 
 

تغییرات جنسی نوجوان

در این دوران بسیاری از نوجوان  سوال می­کنند، اعمال جنسی  چیست و یا چه معنایی دارند؛ به طوری که کاملا کنجکاو و علاقه مند هستند، در مورد رشد جنسی بدن خود به ویژه اندام های تناسلی اطلاعاتی را به دست آورند که این امری کاملا طبیعی است.
 
یا در این دوران گاها نوجوانان نگران این هستند که وضع جسمی و دستگاه تناسلی آنها طبیعی است یا دچار مشکل شده­اند که معمولا این اطلاعات را مایل هستند از گفتگو با دوستان خود به دست آورند؛ تا والدین زیرا اعتقاد دارند که گفتگو در مورد مسائل جنسی از نظر اجتماعی امری کاملا ناپسند می­باشد، که ممکن است گاهی اطلاعاتی که به دست می­آورند نادرست بوده، و باعث احساس نگرانی یا شایدم گاهی منجر به بیمارهای مقاربتی یا عفونی دستگاه تناسلی در نوجوان شود.
 
در این دوران در پسران بیضه ها تولید اسپرم می­کنند و غده پروستات تولید منی می­کند، در دختران تخمدان تخمک را درون لوله های فالوپ آزاد می­کند.[1]
 
از دیگر ویژگی های این دوران می­توان از رشد هویت جنسی نام برد؛ که این رشد به عوامل زیادی بستگی دارد، مثل (چگونه ارتباط والدین با نوجوان خود، ارتباط با گروه همسالان و هم کلاسی های خود و ...).
در این دوران پسران بیشتر به جنبه های جسمی مسائل جنسی توجه می­کنند تا مسائل اجتماعی و عاطفی در حالی که در دختران این کاملا بر عکس بوده یعنی دختران، بیشتر به مسائل عاطفی و اجتماعی مسائل جنسی توجه می­کنند، سپس  بعد از مدت ها به مسائل جسمی توجه می­کنند.
 

تغییرات اجتماعی نوجوان

همه ی انسان ها در تمامی دوران زندگی خود نیاز به یک دوست دارند تا  ان ها را بپذیرد؛ که در این دوران این نیاز کاملا بیشتر حس می­شود، زیرا نوجوان می­خواهد افکار و عقاید خود را با کسی در میان بگذارد، دوستی که به تمام حرف هایش با دل و جان گوش داده و در نهایت به او بگوید که او نیز هم همانند خودش است و از نگرانی های نوجوان بکاهد.[2]
 
در این دوران نوجوان با توجه به تحولات جسمی، روانی و اجتماعی دوست پیدا کردن برایش امری مشکل تر از دوره های قبلی زندگی خود است، اما معمولا بعد 18 سالگی به بعد دیگر نوجوان رفیق های مناسب با روحیات و شخصیات خود را پیدا کرده و رابطه با ثباتی با آنها برقرار می­کند.
 
در این دوران باید والدین توجه کنند که وابستگی نوجوان به گروه های مختلف امری طبیعی بوده  زیرا در وجود آن ها انرژی نهفته است که با کار و فعالیت آزاد شده ولی باید به این نکته دقت کنیم که این گروه ها و دوستان در جهت مثبت فکر و عمل کنند، مثل( گروه های ورزشی، گروه های مذهبی و...) ولی اگر گروه ها به سمت تفکری منفی پیش روند، ممکن است نوجوان را به سمت مسائل جنسی و اعتیاد سوق دهند.
 
در این دوران نوجوان تجربیات زیادی در زمینه های( برخوردها، شکست ها، خیانت ها، محبت ها و...) می­بیند و این وظیفه والدین است که نوجوان را در این شرایط بحرانی حمایت کرده، و تجربه های کسب شده او را برایش کاملا تفسیر کنند؛ این دوران بحرانی خواه یا ناخواه و چه با حمایت و چه بی حمایت والدین سپری می­شود، ولی نوجوانانی که این دوران را با حمایت پشت سر می­گذارند زندگی خوشتری دارند و روزگار برایشان با موفقیت تر است.
 

اضطراب نوجوانان

سرچشمه بسیاری از بدخلقی ها و نگرانی های این دوران در نوجوان ناشی از اضطرابی است که از عوامل گوناگون شامل می­شود.
 
گاهی نوجوانان به علت نداشتن مهارت کافی در برقراری ارتباطات عاطفی، اجتماعی و یا تفاوت های فرهنگی خانواده ها و یا وابستگی شدید نوجوان به والدین دچار اضطراب می­شوند که برای جلوگیری از این اضطراب والدین بهتر است اقدامات زیر را انجام دهند:
 
الف- والدین باید در تمامی موقعیت ها به خصوص زمانی که نوجوان در گروه همسالان قرار دارد احترام و شخصیت نوجوان خود را کاملا حفظ کنند.
 
ب- والدین باید برای دوستان نوجوان خود احترام قائل باشند.
 
ج- سعی کنید با نوجوان برخوردی منطقی و آرام داشته باشید و با گفتگو و استدلال او را متوجه نتایج نامطلوب معاشرت هایش کنید.[3]
 
گاهی نوجوان به دلیل کسب استقلال از خانواده و دیگران دچار اضطراب می­شوند، معمولا نوجوانی که دچار ناامنی شدید یا عدم اعتماد به نفس هستند این حالت را بیشتر تجربه می­کنند.
 
این اضطراب ناشی از یک حالت دوگانگی است که در نوجوان ایجاد می­شود، به طوری که او می­داند که باید از والدین خود مستقل شود ولی از طرفی از این استقلال می­ترسد  چون نمی­داند که بعد از این استقلال چه وضعیتی برایش پیش می­آید، که در این زمان وظیفه والدین است که بستری ایجاد کنند تا نوجوان اعتماد به نفس، امنیت روانی، و جرات تجربه کردن را به دست آورند.[4]
 
والدین باید به نوجوان خود مسئولیت و فرصت دهند تا در مورد اموری که مربوط به آن ها می­ باشد خودشان نظر دهند هرچند که این نظر و تصمیم آنها اشتباه باشد،  به یاد داشته باشید که هیچگاه او را به خاطر تصمیمات و اشتباهاتش تنبیه یا تحقیر نکنید، زیرا این دوران فرصتی است که نوجوان به خوبی یاد بگیرد که زندگی سراسر تلاش و مبارزه برای رسیدن به اهدافش می­ باشد.

پی نوشت:
[1] . پاول هنری ماسن...، رشد و شخصیت کودک، مترجم: مهشید یاسایی، نشرمرکز، 1380،  ص88.
[2] . سایت پروتال جامع علوم انسانی، معرفت1385، شماره104.
[3] . حسین لطف آبادی، روانشناسی رشد2:نوجوانی، جوانی و بزرگسال، سمت1380، ص 95.
[4] . جواد فیض، رفتار پدر و مادر با کودک و نوجوان، انتشارات امیرکبیر1387، ص473 .