سید محمد فقیه
پدرش مرحوم آیت‌الله حاج سید هدایت‌الله فقیه بیش از ۵۰ سال از عمرش را صرف تبلیغ و ارشاد مردم نمود و در زمان خویش از مراجع بزرگی چون مرحوم آیت‌الله اصفهانی و مرحوم آیت‌الله نایینی اجازهٔ نقل احادیث داشته و از آیات عظام حاج سید عبدالله شیرازی و سید مهدی شیرازی و سید یونس اردبیلی و حاج سید محمدرضا گلپایگانی و آیت‌الله محقق داماد و جمع دیگری از اعاظم و علمای حوزهٔ علمیهٔ قم اجازه در امور حسبیه داشت. مادرش نیز مرحومه شوکت‌السادات فقیه صبیهٔ مرحوم سید ابراهیم بود که در زمانی که آیت‌الله سید محمد فقیه در جریان مبارزات علیه رژیم ستم‌شاهی توسط ساواک به فردوس تبعید گردید فرزند را در تبعید همراهی کرد و رنج تبعید را در بحبوحهٔ گرمای تابستان فردوس متحمل شد.
جد وی نیز مرحوم آیت‌الله سید محمد پیش‌نماز از اعاظم و اکابر علمای نی‌ریز بود. وی در آن زمان از محضر بزرگانی چون آیات مرحوم میرزا ابراهیم محلاتی، میرزا هدایت‌الله دستغیب (پدربزرگ شهید آیت‌الله دستغیب) و شیخ اسماعیل شانه‌ساز بهره‌مند گشته و در نی‌ریز نیز از محضر آیت‌الله سید جواد نی‌ریزی مدرس کتاب عظیم اسفار استفاده نمود. آیت‌الله سید محمد پیش‌نماز در نوشته‌ای که از خود بر جای گذاشته بیان داشته: «سال‌ها در شیراز در مدرسهٔ آستانه تحصیل نموده‌ام و زحمت علما می‌دادم». وی قریب به ۷۰ سال امام جماعت نی‌ریز بوده و تقریباً یک‌صد سال عمر بابرکت داشته است. پدر آیت‌الله سید محمد پیش‌نماز مرحوم سید ابراهیم فرزند سید علی، فرزند میر عبدالله حسینی از نوادگان امام‌زاده میرحسین حیات غیبی از فرزندزادگان امام محمدباقر (ع) می‌باشد که مقبرهٔ این بزرگوار هم‌اکنون در دامنهٔ خرمنکوه زیارتگاه عاشقان اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) می‌باشد. مادر جد آیت‌الله فقیه نیز مرحومه زهرا بیگم است که صبیهٔ مرحوم خواجه محمد فرزند حاج عبدالمحمد نی‌ریزی از خیرین و واقفان بزرگ روزگار خویش بوده و صاحب موقوفهٔ مهمی در نی‌ریز می‌باشد.
آیت‌الله سید محمد فقیه در سن ۵ سالگی به مکتب‌خانه رفت و قسمتی از قرآن را در همان سن کم فرا گرفت و در سال ۱۳۲۶ خورشیدی به اتفاق پدر به خدمت آیت‌الله حاج سید یونس اردبیلی رفته و حمد و سوره را خواند و ایشان جهت تشویق این کودک، مقداری پول و شیرینی به عنوان جایزه به وی داد.
در محیط خفقانِ محمدرضاخانی که عرصه بر دین‌داران و اهل علم تنگ شده بود، به لحاظ علاقه و استعدادی که داشت، راه کسب علوم دینی و تعمیق مفاهیم الهی را برگزید و در همان کودکی بنا به تشویق پدر به منبر رفته و به مرثیه‌خوانی و ذکر مصائب اهل‌بیت پرداخت.
دوران ابتدایی را تا کلاس ششم ابتدایی در مدرسهٔ بختگان نی‌ریز و دوران سیکل را در دبیرستان احمد نی‌ریزی تحصیل نمود.
سپس در سال ۱۳۳۷ خورشیدی به همراه پدر و برادرش مرحوم حاج سید علی فقیه به قم عزیمت نموده و در مدرسهٔ حجتیه مشغول به تحصیل گردید. ۷ سال در این مدرسه بود و پس از جریان فیضیه و تبعید حضرت امام (ره) حدود ۱۲ سال به مدرسهٔ مرحوم آیت‌الله بروجردی (خان سابق) نقل مکان نمود.
پس از آن به لحاظ مبارزات و فعالیت‌های ضد رژیم شاهنشاهی به مدت ۵ ماه به شهر فردوس تبعید گردید. پس از پایان تبعید، ۶ سال دیگر نیز به تحصیل اشتغال داشت که در مجموع ۵۰ سال از عمرش را صرف کسب علم و دانش نمود. مهم‌ترین مواد درسی و اساتید وی در طول تحصیلات به شرح ذیل می‌باشد:
جامع‌المقدمات را نزد پدر و پدربزرگ در نی‌ریز خواند و در قم قسمت اول سیوطی را تا باب اضافه نزد آقا سید زین‌العابدین و از باب اضافه به بعد را نزد حجت‌الاسلام و المسلمین حاج آقا سید حسین درچه‌ای ثبت مرحوم آیت‌الله آقا سید محمدباقر درچه‌ای خوانده و حاشیه ملاعبدالله را نزد بعضی اساتید، مغنی و مطول را از محضر آقایان حاج شیخ رحمت‌الله فشارکی و حاج میرزا محسن دوزدوزانی و مرحوم میرزا هاشم تقدیری سبزواری و شیخ عبدالله نظری مازندرانی و حاج شیخ حسین شب‌زنده‌دار جهرمی و غیره استفاده نمود و معالم را نزد استاد بنی فضل و شرح لمعتین را نزد آیت‌الله ستوده و قوانین را نزد آیت‌الله اعتمادی و رسائل را خدمت آیت‌الله شیخ حسین نوری همدانی و اعتمادی و مکاسب را خدمت آیت‌الله محمدتقی ستوده و آیت‌الله فاضل و آیت‌الله مکارم و کفایتیتن را از محضر آیت‌الله سلطانی طباطبایی و آیت‌الله مکارم و شرح منظومهٔ منطق را خدمت آیت‌الله شب‌زنده‌دار جهرمی و حاج شیخ یحیی انصاری فراگرفت و دروس خارج و باب دماء ثلاثه و قضا را در محضر آیت‌الله گلپایگانی و قسمت صلوه عروه تا بحث قرائت را در محضر آیت‌الله محقق داماد و قسمتی از مکاسب بیع فضولی را تا پایان اجاره نزد امام خمینی تلمذ نمود.
همچنین کتاب طهارت و قسمتی از صلوه و عروه و خارج مکاسب بیع و خیارات را از محضر آیت‌الله میرزا هاشم آملی بهره برد و دو دوره و نیم خارج کفایتین از محضر ایشان استفاده کرد و خارج اصول از ابتدای کفایه تا مبحث خاص و عام را از محضر مرحوم آیت‌الله داماد و کتاب اسفار را مدت ۱۲ سال از محضر استاد آیت‌الله جوادی آملی و شرح اشارات و قسمتی از شفا را از آیت‌الله حسن زاده آملی فراگرفت. همچنین دروس خارج فلسفه و جلد سوم اسفار را از محضر مرحوم استاد شهید مطهری بهره برد. تعدادی از همدرسان و هم بحث‌های وی که واجد شهرت‌اند، عبارت‌اند از: آیات دکتر سید مصطفی محقق داماد، سید علی محقق داماد، آیت‌الله صالحی مازندرانی، سید اسدالله مسعودی، سید احمد حق‌شناس، جباری (امام جمعهٔ بابلسر)، شیخ زین‌العابدین باکویی (فریدون کنار)، شیخ سلیمانی (امام جعهٔ زاهدان)، شیخ حسین کریمی، مصطفی علوی لاری و ...
آیت‌الله فقیه فعالیت‌های سیاسی - اجتماعی خود را از آغاز نهضت روحانیت و انجمن‌های ایالتی و ولایتی آغاز نمود و در مبارزات شرکت داشت. وی با توجه به روحیهٔ مذهبی و دین‌داری مردم نی‌ریز همه ساله در ایام محرم و صفر و ماه رمضان و در زمان تعطیلات حوزه با حضور در مجالس مذهبی و سخنرانی به ارشاد و آگاه‌سازی نسل جوان اقدام می‌نمود و در حرکت ضد ستم‌شاهی مردم نی‌ریز اثرگذار بود. به دلیل همین فعالیت‌ها، ساواک در سال ۱۳۴۶ وی را بازداشت و چندین روز در زندان شهربانی شیراز محبوس و پس از محاکمه آزاد نمودند. پس از آزادی در همان سال به زیارت‌خانه خدا مشرف شد و از همان‌جا نیز به زیارت عتبات عالیات در عراق رفته و در نجف اشرف خدمت امام خمینی (ره) رسید. در سال ۱۳۵۳ به علت مبارزات پیگیر و فعالیت‌های سیاسی به فردوس تبعید گردید و در همان اوقات پس از تبعید، با آیت‌الله خامنه‌ای (مقام معظم رهبری) در منزل ایشان دیدار نمود.
فعالیت‌های ضد رژیم وی تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه یافت. در شرایط حساس اوایل انقلاب ضمن تأسیس کمیتهٔ انقلاب، مسؤولیت آن را شخصاً بر عهده گرفت و در جهت ایجاد نظم و امنیت عمومی تلاش نمود. در دی‌ماه ۱۳۵۸ مطابق با ماه صفر ۱۴۰۰ هجری قمری از سوی امام (ره) به‌عنوان امام‌جمعه و نمایندهٔ رهبری در شهرستان نی‌ریز منصوب گردید و اقدام به تشکیل نهادهای انقلابی نظیر جهاد سازندگی، کمیتهٔ امداد، سپاه پاسداران، عقیدتی سیاسی شهربانی، ادارهٔ تبلیغات اسلامی، اوقاف، نهضت سوادآموزی و ... نمود.
همکاری و تلاش در جهت تأسیس و احداث چندین مسجد، حسینیه، حوزه‌های علمیه خواهران و برادران، صندوق قرض‌الحسنه قائم، کتابخانه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نی‌ریز، راه‌اندازی و تشکیل نهادها و ترجمان‌های انقلابی، انجام فعالیت‌های فرهنگی نظیر تدریس در حوزهٔ علمیه، دانشگاه آزاد و علمی - کاربردی، تلاش در جهت حفظ آثار علمی و فرهنگی گذشتگان، تشکیل ستاد کمک‌رسانی به آسیب‌دیدگان سیل و زلزله، تلاش در جهت ایجاد وحدت بین اقشار، تشکیل جلسات تفسیر قرآن کریم و تبلیغ شرع مقدس در سنگر جمعه و جماعت، تلاش در جهت حفظ و احیاء موقوفات، رسیدگی به شکایات، نامه‌ها و سؤالات گوناگون مردم که قریب به ۱۵۰۰۰ نامه توسط ایشان ثبت و پاسخ‌داده‌شده، تشکیل سمینارهای مختلف، اعزام مبلغین به روستاها، تشکیل ستاد کمک‌رسانی به جبهه‌های جنگ تحمیلی، شرکت در تشییع، تدفین و ترحیم شهدای جنگ تحمیلی، نظارت بر عملکرد مسؤولین و تذکر به ایشان و ... گوشه‌ای از خدمات آیت‌الله فقیه بوده است.
وی همچنین به‌عنوان نمایندهٔ ائمهٔ جمعه و عضو شورای کشاورزی استان بوده و از اعضای شورای مرکزی ائمهٔ جمعهٔ استان فارس می‌باشد. همچنین در سال ۱۳۸۶ (ه- ق) موفق به اخذ اجازهٔ امور حسبیه از محضر امام (ره) شده و نامهٔ تشکرآمیز معظم‌له را دریافت نمود. همچنین از آیات عظام دیگر چون حکیم، شاهرودی، خوانساری، گلپایگانی، اراکی و مراجع فعلی نیز اجازه در امور حسبیه داشته و از آیت‌الله میرزا هاشم آملی اجازهٔ اجتهاد گرفته است.
در سال‌های پس از پیروزی انقلاب ضمن عهده‌داری امامت جمعه، در دورهٔ دوم و پنجم مجلس خبرگان، یکی از نمایندگان استان فارس بود.
آیت‌الله فقیه از نظر علمی به درجه اجتهاد رسیده و به همین جهت کمیته تخصصی سازمان مرکزی دانشگاه آزاد معادل دکتری را به وی داده و هم‌اکنون عضو هیأت علمی رسمی و تمام وقت دانشگاه آزاد است و دروس مختلفی مثل تفسیر قرآن، فقه، اصول فقه، فلسفه، اخلاق، معارف اسلامی، اندیشهٔ اسلامی، تفسیر نهج‌البلاغه و ... را تدریس می‌کند.
در ضمن زمانی که در قم بود به توصیه آیت‌الله جوادی آملی در مدرسهٔ حاج سعادت، جوهرالنضید و شرح تجریدالاعتقاد تدریس می‌کرد. ایشان توانایی تدریس اسفار را نیز دارد و حدود ۱۲ سال صرف یادگیری اسفار کرده است. البته دروسی نظیر نهایه‌الحکمه، بدایه‌الحکمه و قسمتی از شرح منظومه را نیز تدریس کرده است.
مسؤولیتها و سوابق اجرایی
- امام جمعه نی ریز- مسؤول عقیدتی ـ سیاسی شهربانی سابق
- مسؤول سازمان تبلیغات اسلامی
- مسؤول نهضت سواد آموزی
- مسؤول جهاد سازندگی
- مسؤول اداره اوقاف و امور خیریه
- عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی نی ریز
- مدیر گروه معارف، عضو شورای حوزه علمیه فارس.
منابع:
1. دبیرخانه مجلس خبرگان
2. دانشنامه مشاهیر نی ریز