ابوعبدالرحمان سلمی نیشابوری
(412 -325/330 ق)، صوفى، محدث، حافظ، مفسر و مورخ. در نیشابور متولد شد و در آنجا به تعلیم و حفظ قرآن و روایت اشعار و تحصیل زبان عربى و سپس به درس حدیث و علم باطن پرداخت. معاصر با القادر باللَّه خلیفه عباسى بود. به عراق وى و همدان و مرو و حجاز سفر كرد و شاگرد استادانى چون ابوالحسن دارقطنى، ابونصر سراج، ابوالقاسم نصرآبادى و اسماعیل بن نجید بود. وى مرید شیخ ابوالقاسم نصرآبادى و خرقهى ارشاد از دست ایشان دریافت كرد و ابوسعید ابوالخیر بعد از وفات پیر ابوالفضل از سلمى خرقه گرفته است. وى شاگردانى چون ابوبكر احمد بن حسین بیهقى، احمد بن على توزى، ابومحمد جوینى، ابوالقاسم قشیرى و ابوعبداللَّه حاكم نیشابورى داست. وى در آخر عمر خانقاهى براى صوفیه در نیشابور بنا كرد كه محل سكونت صوفیه و از مراكز تربیت كسانى بود كه در علم باطن استعداد داشتند. وى كتاب «طبقات الصوفیه» را به زبان تازى تالیف كرد و آن را بر بیان احوال و اقوال پنج طبقه از مشایخ وقف نمود. او در نیشابور درگذشت. از آثار وى: «آداب الصوفیه»؛ «ادب الصحبه»؛ «الاربعین»؛ «امثال القرآن»؛ «تاریخ اهل الصفوه»؛ «الحقایق التفسیر»؛ «زلل الفقراء»؛ «سنن الصوفیه»؛ «طبقات الصوفیه»؛ و در حدود بیست مجلد كتاب و رسالهى دیگر.[1]
محمدبن حسین بن محمد بن موسى ازدى مكنى به ابوعبدالرحمن از متصوفه بزرگ (و. 330 ه.ق./ 942 م.- ف. 412 ه.ق./ 1021 م.). او كتابى به نام «طبقات الصوفیه» تألیف كرده كه اصل آن از میان رفته، و خواجه عبداللَّه انصارى مضامین آن را در هرات به هنگام وعظ املاء كرده و آن به نام «طبقات انصارى» معروفست و در افغانستان به طبع رسیده. از سلمى كتاب دیگرى به نام «حقائق التفسیر» در تفسیر قرآن باقى مانده است.
