ابوالفضل محمد ابن عمید قمی

(وف 360 ق)، شاعر، ادیب، كاتب، حكیم معتزلى، لغوى، فیلسوف و منجم. از مردم قم بود. در همان جا نزد ابن‏سمكه تلمذ كرد. و پس از پدر در دربار آل‏بویه خدمت مى‏كرد. در رى وزارت وشمگیر را داشت و مدتى هم وزیر ركن‏الدوله‏ى دیلمى بود. چندى در خدمت عضدالدوله در شیراز به سر برد. صاحب بن عباد از شاگردان او بود و به دلیل مصاحبت بیش از حد با وى به صاحب شهرت یافت. در طول عمر به بیمارى نقرس و قولنج دچار بود. ابن‏عمید در اغلب علوم عصر خود تبحر داشت. شعراى بسیارى او را مدح كردند از آن جمله متنبى، شاعر معروف در ارجان به خدمت او رسید و به سبب قصیده‏اى كه در محدح او گفت، صله دریافت كرد. ابن‏عمید كتابخانه‏ى بزرگى حاوى صد بار كتاب در علوم مختلف داشت كه خازن آن ابوعلى بن مسكویه بود. اهمیت ابن‏عمید در آن است كه صنایع لفظیه را با معانى دقیق گرد آورد و در بلاغت به درجه‏اى رساند كه او را تالى عبدالحمید دانستند. وى در بغداد و به قولى در همدان یا رى درگذشت. پس از وى، پسرش نیز به وزارت ركن‏الدوله رسید كه به سبب حسادت به شهادت رسید. در ادب و ترسل او را «جاحظ ثانى» مى‏نامیدند. از آثار او: «تاریخ ابن‏عمید»؛ «دیوان رسائل» یا «رسائل ابن‏عمید». ابن‏ندیم، كتاب «المذهب فى بلاغة» را از آثار وى مى‏داند.