محمدهادی هادوی بیرجندی

(1366 -1277 ق)، عالم دینى، فقیه، مجتهد و شاعر، متخلص به هادى. اصلش از اصفهان بود. خاندانش به هنگام فتنه‏ى افاغنه به بیرجند مهاجرت كردند و او در آنجا به دنیا آمد. مقدمات و سطوح اولیه را نزد پسر عمویش در مدرسه‏ى معصومیه‏ى بیرجند فراگرفت. آنگاه به قصد اقامت به مشهد رفت. او در محضر پدرش و آقا سید محمدباقر گلپایگانى و ملا محمدرضا بروغنى سبزوارى، استاد حكمت، تلمذ نمود و از محضر حاج میرزا حبیب خراسانى و شیخ محمدحسن كرمانى نیز استفاده نمود. در 1299 ق به عراق رفت و در سامرا از محضر میرزاى بزرگ شیرازى و در نجف از محضر آخوند خراسانى و آیت‏اللَّه رشتى كسب مراتب عالیه علمى نمود. وى از میرزا حسین محدث نورى به دریافت اجازه‏ى روایت و از آخوند خراسانى به دریافت اجازه‏ى اجتهاد نایل گشت. سپس به ایران بازگشت. بنا به خواهش بزرگانى چون حاج میرزا حبیب خراسانى و حاج شیخ حسنعلى اصفهانى مدتى در مشهد ماند، سپس به بیرجند رفت و تا آخر عمر به تربیت و ارشاد معنوى مردم مشغول بود. وى در دوره‏ى اول مجلس شوراى ملى از طرف آخوند خراسانى به عنوان مجتهد طراز اول معرفى گردید، ولى نپذیرفت و عهده‏دار ریاست انجمن ولایتى گردید، او در بیرجند درگذشت. از آثارش: «بستان الناظر» یا «بستان الناظرین» به سبك «كشكول» شیخ‏بهایى؛ «آئین سخنورى»؛ ترجمه‏ى «ادب الكبیر» یا «درة الیتیمة» ابن‏مقفع؛ ترجمه‏ى «نامه‏ى حضرت امیر (ع)، به مالك اشتر» یا «عهدنامه‏ى مالك اشتر»؛ «دیوان» شعر؛ «مائده‏ى محمدیه»، شعر.