حشمت الله سنجری
آهنگساز.
تولد: 1296، تهران.
درگذشت: 14 دى 1373، تهران، بیمارستان جم.
حشمت سنجرى آموزش موسیقى را از چهارده سالگى نزد پدر خویش آغاز كرد. در سال 1309 وارد دارالفنون شد و با اخذ دیپلم ادبى از آنجا فارغالتحصیل گشت. در دوران دبیرستان نزد سرژخوتسیف به فراگیرى ویولن مشغول بود. پس از دوران سربازى، وارد هنرستان ملى موسیقى شد. پس از سه سال، دیپلم خود را از آن هنرستان دریافت نمود، در حالى كه دیگر استاد ویولن در همان هنرستان شده بود . در سال 1320 به اتریش رفت تا تحصیلات خود را در فن رهبرى اركستر تكمیل كند.
در سال 1328 توانست با اجراى كنسرتو ویولن لودویگ فون بتهوون لیسانس موسیقى دریافت كند. و از همین سال كار رهبرى را با اركستر هنرجویان هنرستان آغاز نمود. دو سال بعد به ریاست هنرستان عالى موسیقى رسید. در سال 1324 رهبرى اركستر سمفونیك تهران را به عهده گرفت. در سال 1335 اجراهاى مختلفى در شهرهاى متعدد آمریكا داشت. در سال 1336 براى تكمیل تحصیلات در رشتهى رهبرى اركستر به وین مسافرت كرد. از این پس در شهرهاى مختلف اروپا به تحصیل و كسب تجربه پرداخت. در سال 1337 دیپلم رهبرى اركستر از كلاس تابستانى پروفسور هانس اسواروسكى در بروكسل (بلژیك) دریافت كرد. در سال 1338 دیپلم رهبرى اركستر از كلاس تابستانى هیلورسوم (هلند) دریافت كرد. در سال 1339 دیپلم رهبرى اركستر در پروجا (ایتالیا) از كلاس تابستانى فرانكو فرارا دریافت كرد. در سال 1339 توانست دیپلم رهبرى اركستر سمفونیك- اپرا- و آهنگسازى را از آكادمى رهبرى موسیقى وین دریافت كند. به این ترتیب توانست رهبرى اركستر هنرستان عالى موسیقى را به عهده بگیرد.
در سال 1351 رهبرى اركستر را به فرهاد مشكوة واگذاشت و به مقام مشاور وزیر رسید و در عین حال سرپرست هنرى تالار رودكى بود. تا سال 1357 به صورت پراكنده چندین اپرا و باله رهبرى كرد و به عنوان رهبر میهمان كنسرتهاى مختلف با اركستر مجلسى رادیو و تلویزیون داد. در سال 1357 بازنشسته شد. در سال 1358 مجددا دعوت به كار شد و به تناوب كنسرتهایى با اركستر سمفونیك تهران اجرا كرد. در سال 1368 بیمار شد و از كار با اركستر كناره گرفت و به آموزش شاگردانش در منزل پرداخت. روز 29 دى 1372 یكى از سالنهاى فرهنگسراى بهمن به نام او نامگذارى شد.
از سنجرى آثار به یاد ماندنى نظیر قطعه «نیایش یزدان» بر روى منتخبى از اشعار فردوسى براى اركستر، «افق بیكران»، «رقص دایره» و نیز قطعه «جنگ تا پیروزى» به یادگار مانده است.
كالبد حشمت سنجرى از مقابل تالار وحدت تشییع شد و در قطعهى 88 (قطعهى هنرمندان و نویسندگان) در بهشت زهرا به خاك سپرده شد.
حشمت سنجرى به سال 1296 در تهران و در خانوادهاى اهل هنر، دیده به جهان گشود، پدرش حسین سنجرى كه خود نواختن «تار» را از استادانى چون، درویشخان، مرتضىخان نىداود و علینقىخان وزیرى به خوبى فراگرفته بود و موسیقى را به طور علمى و عملى مىدانست از سن چهار سالگى فرزند خود حشمت را به فراگیرى علم موسیقى تشویق و وى را زیر چتر حمایت و آموزش قرار داد. نتخوانى را حشمت مىدانست كه توسط پدر به مدرسه موسیقى كلنل وزیرى برده مىشود و در آن مدرسه نامنویسى مىكند. وى پس از دو سال كه از محضر استاد عالیقدر بهره مىبرد و فن نواختن تار آشنا مىشود، این ساز را كنار مىگذارد و ویولن را به عنوان ساز اصلى انتخاب مىكند و نزد استادان بزرگ دیگرى چون: ابوالحسن صبا و روحاللَّه خالقى تمامى ردیفهاى موسیقى ایرانى را مىآموزد. پس از چندى به موسیقى كلاسیك علاقمند مىشود و به توصیهى نصراللَّه مینباشیان مدتى نزد ویلیام دانیل و سپس سرژ خوتسیف به فراگیرى ویولن پرداخت. پس از خدمت نظام در سال 1318 براى ادامهى تحصیل در هنرستان عالى موسیقى ثبت نام كرد و همزمان در اداره كل كشور به كار پرداخت. حشمت سنجرى كلاس ویولن سرژ خوتسیف را در هنرستان به پایان رسانده بود كه عازم اتریش مىشود و در آن دیار، فن رهبرى اركستر و اپرا را در آكادمى موسیقى وین نزد پروفسور هانس اسوارسكى و پروفسور شیسكه و پروفسور داوید. سپس در كشورهاى، هلند و ایتالیا نزد ویلهم و وان اترلو و فرانكوفرارا فرامىگیرد، در سال 1333 رهبرى اركستر سنفونیك تهران به او سپرده شد و پس از دو سال، در سال 1335 وى با استفاده از بورس شش ماه براى مطالعهى بیشتر در امر موسیقى به آمریكا رفت، وقتى دربارهى تاریخچه و فعالیتهاى اركستر سنفونیك تهران از ایشان توضیح خواستم در پاسخ گفتند، «فكر تشكیل اركستر سنفونیك تهران، مدتها پیش از جنگ جهانى دوم وجود داشت، مثلاً حدود سالهاى 1314 یا 1315 در این سالها اركسترى به نام «اركستر شهردارى» زیر نظر سروان غلامحسین مینباشیان كه تحصیلات عالى موسیقى خود را در برلن به پایان رسانده بود، مركب از تقریباً 40 نوازنده تشكیل شد كه برخى از آنان، استادان كنسرواتوار تهران بودند. فعالیت این اركستر با پیش آمدن جنگ جهانى دوم قطع شد اما فكر داشتن اركسترى كامل از میان نرفت و كمى بعد در دورانى كه سروان مینباشیان به ریاست كنسرواتوار تهران (هنرستان عالى موسیقى) گمارده شد، اركسترى به نام «اركستر استادان ادارهى موسیقى كشور» تشكیل گردید. در این اركستر عدهاى از هنرجویان هنرستان همراه با 11 تن از استادان چكسلواكى كه براى تدریس در هنرستان استخدام شده بودند كار مىكردند. این اركستر فعالیتهایى داشت و گاه و بىگاه كنسرتهایى مىداد. پس از چندى پرویز محمود كه تحصیلات خود را در بلژیك انجام داده بود با تغییر فرم مختصرى در این اركستر، اركستر سنفونیك تهران را پایهگذارى كرد. لازم به یادآورى است كه از این تاریخ من به عنوان نوازندهى ویولن در اركستر شركت داشتم و تا به حال به خدمت ادامه دادهام. پس از مسافرت پرویز محمود به آمریكا، مدتى روبیك گریگوریان اركستر را رهبرى كرد و بعد از وى نیز مدتى اركستر به ترتیب به وسیله آقایان، روبن سافاریان، مرتضى حنانه، سرژخوستیف و هایموتویبر اتریشى رهبرى شد. در این فاصله من فرصت پیدا كرده بودم كه چهار سال در اروپا به تحصیل و مطالعه در كار تخصصى خود بپردازم و فن رهبرى اركستر را در آكادمى موسیقى وین نزد هانس اسواروسكى و در هلند و ایتالیا نزد فرانكوفرارا تحصیل نمایم. از سال 1339 یعنى بعد از بازگشت از اروپا رهبرى اركستر سنفونیك تهران و ادارهى امور هنرى آن به عهدهى من محول شد. از آن تاریخ به بعد سعى گردید كه عدد كنسرتهاى زیادتر شود. از فرصتهایى كه پیش مىآمد براى این كه اركستر بتواند با سولیستها و هنرمندان مشهور و گاه طراز اول و مشهور جهانى همكارى نماید، استفاده كردیم زیرا به اركستر زمان و موقعیت براى تجربه بیشتر داده مىشد. با دعوت رهبران مختلف اركستر از ممالك گوناگون تلاشى به عمل آمد تا نوازندگان اركستر را با تكنیكهاى گوناگون رهبرى و مكتبهاى مختلف این كار آشنا نمایم و هماكنون این اركستر بسیار ترقى كرده و در سطحى آبرومند قرار دارد».
اركستر سنفونیك تهران در سال 1351 تعداد نفراتشان به 79 نفر رسیده بود كه 4 نفر آنان بلغارى و بقیه ایرانى بودند و سال 51 كه فرهاد مشكوة به رهبرى این اركستر انتخاب شد بنابر خواست وى بسیارى از ایرانیان توسط مشكوة از اركستر اخراج و به جاى آنان از نوازندگان خارجى استفاده و استخدام كرد و تعداد این اركستر به 85 نفر رسید كه فقط 23 نفر آنها ایرانى بودند مابقى همه خارجى. پس از پیروزى انقلاب با دعوت مجدد از حشمت سنجرى براى رهبرى این اركستر، وى دوباره سر و صورتى بداد و آن را به طور آبرومندى اداره كرد.
حشمت سنجرى علاوه بر اجراهاى كنسرت و اپرا در تهران، در بسیارى از كشورهاى جهان مثل، اتحاد جماهیر شوروى، ایالات متحده آمریكا، تركیه، هلند، ایتالیا، بلژیك، اتریش، رومانى، لهستانى، بلغارستان، یوگسلاوى روى سكوى رهبرى اركستر قرار گرفته است. حشمت سنجرى، بسیارى از آثار آهنگسازان خوب و با ارزش كشورمان را كه در زمینهى بینالمللى كار كردهاند رهبرى و اجرا كرده كه از آن جمله مىتوان، از اپراى جشن دهقان، زال و رودابه، خسرو و شیرین، دلاور سهند، آتوسا، بیژن و منیژه اثر استاد حسین دهلوى و گلبانگ از ملیك اصلانیان، موسیقى براى باله ساختهى پژمان و غیره... نام برد. از ساختههاى سنجرى باید از، «رنگارنگ» در سه قسمت، «سوئیت تابلوهاى ایرانى» در 5 تابلو، قطعهى «مهرگان»، «پوئم سنفونیك» بر روى تمهاى زورخانه و اشعار شاهنامهى فردوسى كه در آن براى اولین بار گروه ضرب متشكل از 11 نوازنده به سرپرستى حسین تهرانى براى كر و اركستر، قطعهى «نیایش» منتخبى از اشعار فردوسى كه براى كر و اركستر نوشته شده، فانفار (دعا) براى بازیهاى آسیایى و سرود «قهرمانان آسیا»، قطعه «به امید دیدار» كه براى پایان بازیهاى آسیایى ساخته و غیره... باید نام برد.
حشمت سنجرى با مرسدهى بایگان، دختر فضلاللَّه بایگان، یكى از بنیانگذاران تئاتر ایران ازدواج كرد كه ثمره آن دخترى است مثل پدر و مادرش هنرمند و مطلع از موسیقى. مرسده بایگان كه خود یكى از بازیگران باارزش تئاتر ایران است از سن 5 سالگى در تئاتر، با نمایشنامه «بینوایان» اثر جاودان ویكتور هوگو روى سن آمد و خود در رشته پیانو نیز از هنرستان عالى موسیقى فارغالتحصیل مىباشد همیشه در كنار شوهرش مشاورى بزرگ و خوب بوده و مادرى مهربان و راهنما و هادى براى دختر و پسرش فرشاد سنجرى بود.
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
