محمد حسین فضل الله
1389- 1312
علامه محمد حسين فضل الله در سال 1312ش در نجف اشرف ديده به جهان گشود. وي دروس ابتدايي حوزوي را
نزد پدر خود، که از علماي بزرگ آن دوران بود، فرا گرفت و سپس براي ادامه تحصيلات وارد حوزه نجف گرديد. وي
پس از سه دهه زندگي در عراق راهي ديار پدري اش شد و در حاشيه بيروت رحل اقامت گزيد. علامه سيد محمد حسين
فضل الله در جامعه لبنان فعاليت هاي فرهنگي و اجتماعي گسترده اي انجام داد، از جمله جلسه هاي تفسير و وعظ ديني،
اخلاق و پاسخ به پرسش هاي جوانان که سبب تحول بزرگي در چند نسل شد. ايشان به تأسيس حوزه علوم ديني به نام
«المعهد الشرعي الاسلامي» با هدف پرورش طلاب علوم ديني اقدام کرد. شيخ راغب حرب از نخستين طلاب اين
حوزه به شمار مي آيد. از جمله فعاليت هاي ديگر فضل الله تأسيس مدارس و مراکز بهداشتي براي شيعيان بود. علامه
فضل الله را پدر معنوي حزب الله لبنان ناميده اند؛ زيرا بسياري از بزرگان اين حزب نزد ايشان علوم ديني را فرا
گرفتند. افزون بر اين، وي حوزه علميه ويژه زنان را نيز در بيروت و حوزه اي نيز در صور و حوزه المرتضي در
دمشق (سيده زينب) را تأسيس کرد.
علامه فضل الله در سال 1389 ش در 77 سالگي به علت خون ريزي شديد داخلي درگذشت. از سيد محمد حسين
فضل الله تاکنون بيش از هفتاد عنوان کتاب - که در مجموع به بيش از يکصد جلد مي رسد - منتشر شده است.
اساتید
1. سید عبدالرؤوف فضل الله (پدر سید محمد حسین فضل الله)
وی در سال 1325 در جبل عامل زاده شد. برای تحصیل علوم دینی به نجف هجرت کرد و مراتب علم و کمال را نزد
میرزا فتاح شهیدی، سید ابوالحسن اصفهانی و سید عبدالهادی شیرازی گذراند. سپس حلقه تدریس دایر کرد و پس از
سال‌ها تدریس در حوزه علمیه نجف به لبنان بازگشت. او مرجع مذهبی بسیاری از شیعیان و به ویژه شیعیان جبل عامل
در جنوب لبنان بود.
2. سید ابوالقاسم خویی
3. سید محسن حکیم
4. سید محمود شاهرودی
5. شیخ حسین حلّی
6. شیخ صدرا بادکوبه ای معروف به ملاصدرا قفقازی
7. سید محمد سعید فضل الله (عموی سید محمد حسین فضل الله)
در سال 1316ق چشم بر جهان گشود. در سال 1337 به نجف عزیمت کرد و در دروس میرزا محمد حسین
نایینی و میرزا فتاح شهیدی تبریزی و سید ابوالحسن اصفهانی و سید عبدالهادی حضور یافت. با آن که اسباب مرجعیت
برایش فراهم بود، اما وی به سبب روحیه زاهدانه‌اش از قبول آن امتناع ورزید. وی تاثیر فراوانی در شکل‌گیری
شخصیت علمی و اخلاقی سید محمد حسین داشت.
پویش فرهنگی و علمی
سید محمد حسین فضل الله از سال‌های نخست نوجوانی، در کنار پیگیری تحصیلات حوزوی مطالعات و فعالیت‌هایی را
پی گرفت که در محیط بسته حوزه علمیه نجف چندان پذیرفته نبود. وی با تعمیق و تداوم مطالعات ادبی و قرائت مجلاتی
چون مجله «الکاتب» طه حسین اندک اندک به وجود قریحه شعر در نهاد خویش پی برد و شروع به سرودن شعر
کرد. بعدها این قریحه چندان در او شکفت که حاصل آن در قالب سه دیوان شعر منتشر شد.
در سال (1380ق) «جماعة العلماء» نجف مجله ای فرهنگی ـ اسلامی را راه‌اندازی کردند که سید محمد حسین
فضل الله در کنار سید محمد باقر صدر و شیخ محمد مهدی شمس‌الدین از مدیران آن بود و سرمقاله‌های دوم این مجله را
با عنوان «کلمتنا» (سخن ما) می نوشت. سرمقاله نخست اولین سال انتشار این مجله را سید محمد باقر با عنوان «
رسالتنا» (رسالت ما) نگاشته است.
سید فضل الله به مدت 6 سال به نگارش مقاله و تالیف کتاب ادامه داد و در کنار سید محمد باقر صدر در تشکیل جنبشی
شیعی در عراق نقش ایفا کرد. حاصل رایزنی‌ها و هم‌فکری‌های فضل الله و صدر، پیدایش نخستین جنبش اسلامی شیعی
در عراق با نام حزب الدعوة الاسلامیة بود. تا آن زمان جامعه سنی عراق چند حزب و جنبش ـ مانند اخوان المسلمین و
حزب التحریر الاسلامی ـ داشت. سید فضل الله کتاب‌های «قضایانا علی ضوء الاسلام» و «اسلوب الدعوة فی
القرآن» را در چنین مرحله ای نگاشته است.
وی پس از بازگشت به لبنان در سال 1966م فعالیت‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی گسترده‌ای را در لبنان به راه
انداخت که امروزه پس از 45 سال از آغاز این فعالیت‌ها کارنامه پرباری از این فعالیت‌ها در ابعاد مختلف مشهود
است.
او با برگزاری جلسات تفسیر و وعظ دینی و اخلاقی و برنامه‌های پاسخ به پرسش‌ها ـ که هنوز هم به صورت منظم
تداوم دارد ـ توانست تحول عظیمی در چندین نسل پدید آورد و چنان که خود می‌گوید: افتخار تربیت غالب نیروهای مبارز
و فعالان مذهبی شیعه را از آن خود نماید.
تأسیس حوزه علوم دینی با نام «المعهد الشرعی الاسلامی» با هدف پرورش طلاب علوم دینی بخش دیگری از
فعالیت‌های فرهنگی و علمی سید محمد حسین فضل‌الله است. وی در این مدرسه تدریس درس خارج اصول و فقه را
برعهده دارد. بسیاری از شخصیت‌های جنبش مقاومت اسلامی لبنان تربیت شده این مدرسه هستند. شیخ راغب حرب از
نخستین طلاب این مدرسه بود.
وی علاوه بر «المعهد الشرعی» که در شهر بیروت واقع است، حوزه علمیه ویژه زنان را نیز در بیروت و حوزه
ای نیز در صور و حوزه المرتضی در دمشق (سیده زینب) را تاسیس کرده است.
از سید محمد حسین فضل الله تا کنون بیش از هفتاد عنوان کتاب ـ که درمجموع به بیش از یکصد جلد می رسد ـ منتشر
شده است. برخی از کتاب‌های ایشان مجموعه سخنرانی‌ها و برخی دیگر تقریرات درس‌های خارج اصول و فقه ایشان
است که به وسیله شاگردانشان تنظیم شده است.
تالیفات
الف) پژوهش‌های قرآنی
• من وحی القرآن (تفسیر قرآن در 24 جلد)
• الحوار فی القرآن؛ این کتاب با نام گفتگو و تفاهم در قرآن به فارسی ترجمه و از سوی مرکز بین المللی گفتگوی
تمدنها منتشر گردیده است.
• اسلوب الدعوة فی القرآن؛ با نام شیوه دعوت در قرآن به فارسی ترجمه شده است.
• من عرفان القرآن؛
• حرکة النبوة فی مواجهة الانحراف؛
• دراسات و بحوث قرآنیة؛
ب) کتاب‌های فقهی
• المسائل الفقیة (1و 2)؛
• الفتاوی الواضحة؛
• فقه الحیاة؛ این کتاب با نام فقه زندگی به فارسی و آذری ترجمه و منتشر گردیده است.
• کتاب الجهاد؛
• کتاب النکاح(1و2)؛
• کتاب الصوم؛
• القرعة و الاستخارة؛
• الیمین و العهد و النذر؛
• فقه الاجارة؛
• رسالة فی الرضاع؛
• فقه الشریعة؛ این کتاب رساله عملیه ایشان است که در سه جلد چاپ و منتشر شده است.
• احکام الشریعة؛ این کتاب خلاصه کتا ب فقه الشریعة (رساله عملیه معظم له) می باشد که تحت عنوان احکام
شریعت به فارسى ترجمه و منتشر شده است.
• الصید و الذباحة؛
• مناسک الحج؛
• فقه الشرکة؛
• الوصیة؛
• فقه المواریث و الفرائض(1و2)؛
• قاعدة لا ضرر و لا ضرار؛
• فقه القضاء؛
ج) اندیشه اسلامی
• خطوات علی طریق الاسلام؛ این کتاب با نام «گام هایی در راه تبلیغ» به فارسی ترجمه و توسط سازمان
تبلیغات اسلامی چاپ و منتشر شده است.
• قضایانا علی ضوء الاسلام؛
• الاسلام و منطق القوة؛
• الحرکة الاسلامیة، هموم و قضایا؛ با نام کیمیای نظر به فارسی ترجمه و توسط خانه اندیشه جوان منتشر شده است.
• من اجل الاسلام؛
• مفاهیم اسلامیة عامة (10 جلد)؛
• فی آفاق الحوار الاسلامی المسیحی؛
• دنیا الطفل؛
• دنیا الشباب؛ با نامهای دریچه ای به دنیای جوانان و دنیای جوانان به فارسی ترجمه است. دریچه ای به دنیای
جوانان توسط نشر دادگستر و دنیای جوانان توسط بوستان کتاب قم چاپ و منتشر شده است.
• دنیا المراة؛ با نام دنیای زنان به فارسی ترجمه و توسط نشر سهروردی چاپ و منتشر شده است.
• تاملات اسلامیة حول المراة؛ تحت عنوان اسلام، زن و جستاری تازه، ترجمه و از سوی بوستان کتاب قم (دفتر
تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم) در سال 1383 چاپ و منتشر شده است.
• قرائة جدیدة لفقه المرأة الحقوقی؛
• الوحدة الاسلامیة بین الواقع و المثال؛
• قضایا اسلامیة معاصرة؛
• اسئلة و ردود من القلب؛
• المرجعیة و حرکة الواقع؛
• الاسلام و المسیحیة؛
• الاسلام و فلسطین؛
• الاسلامیون و التحدیات المعاصرة؛
• الاسلام و المشروع الحضاری؛
• خطاب الاسلامیین و المستقبل؛
• مع الحکمة فی خط الاسلام؛
• الندوة ( 14جلد)؛
• الجمعة منبر و محراب؛
• صلاة الجمعة، الکلمة و الموقف؛
• علی میزان الحق؛
• شهر رمضان، رحلة الانسان ال الله؛
• تقوی الصوم؛
• من وحی عاشورا؛ این کتاب با نام پیام عاشورا توسط انتشارات آستان قدس رضوی به فارسی ترجمه و چاپ شده
است.
• حدیث عاشورا؛ با نام حدیث عاشورا به فارسی ترجمه و توسط شرکت چاپ و نشر بین الملل منتشر شده است.
• تاملات فی آفاق الامام موسی الکاظم(ع)؛
• فی رحاب اهل البیت علیهم السلام(1و2)؛ با نام سیره اهل بیت(ع) به فارسی ترجمه و منتشر شده است.
• احادیث فی القضایا الاختلاف و الوحدة؛
• آفاق الاسلامیة؛
• فی رحاب الدعاء؛
• للانسان و الحیاة؛
• حوارات فی الفکر و الاجتماع و السیاسة؛
• روئ و مواقف (3 جلد)؛
• المعالم الجدیدة للمرجعیة الشیعیة؛
• تاملات فی الفکر السیاسی الاسلام؛
• صراع الارادات؛
• المقاومة الاسلامیة؛
• شرح خطبة الزهراء (سلام الله علیها)؛
• الفقیه و الامة؛ تحت عنوان فقیه و امت به فارسی ترجمه و در شرف انتشار است.
• اراد‌ه القوة؛
• بینات(1)؛
• الهجرة و الاغتراب؛
• الزهراء القدوه؛ با نام حضرت فاطمه زهرا(س) به فارسی ترجمه و منتشر شده است.
• مطارحات فی قضایا قرآنیه؛
• تحدیات المهجر؛
• آفاق الروح (شرح صحیفه سجادیه در 3 جلد)؛
د) مجموعه های شعری
• یا ظلال الاسلام (رباعیات)؛
• قصائد من اجل الاسلام و الحیاة؛
• علی شاطی الوجدان؛
فعالیت های اجتماعی
گذشته از فعالیت‌های علمی و فرهنگی و سیاسی ای که سید فضل‌الله در لبنان و سوریه داشته است، فعالیت‌های اجتماعی
ایشان چندان گسترده بوده که کمتر منطقه‌ای از لبنان را می توان یافت که اثر فعالیت اجتماعی ایشان در آن مشهود
نباشد. شعله‌ور شدن آتش جنگ‌‌های داخلی و تجاوزات صهیونیست‌ها، گذشته از خسارت‌های جانی و مالی، مشکلات
اجتماعی فراوانی را در پی داشت که مهم‌ترین آن سرنوشت مبهم یتیمان و فرزندان شهدا و فقرا و معلولان بود. انجمن
نیکوکاری «جمعیة المبرات الخیریة» که تحت اشراف سید محمد حسین فضل الله قرار دارد با کمک نیکوکارانی از
کشورهای عربی و لبنان اقدام به تاسیس مراکز و موسسات عظیم و پیشرفته برای کاستی تربیت یتیمان و به ویژه
فرزندان شهدا و فرزندان فقرا و تاسیس بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها و مساجد نمود. در این مراکز خیریه، یاد شدگان به
طور شـبانه‌روزی اسکان دارند و مراتب تحصیلی شان را در بخش آموزشی همین مراکز می گذرانند. جزئیات بیشتر در
این زمینه را می توانید به تفصیل در بخش مربوط به انجمن نیکوکاری بیابید.
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
