خدا وعده حکومت روى زمین و تمکین دین و آئین و امنیت کامل را به گروهى که ایمان دارند و اعمالشان صالح است داده است اما در اینکه منظور از این گروه از نظر مصداقى چه اشخاصى است؟ باز در میان مفسران گفتگو است: بعضى آن را مخصوص صحابه پیامبر ص دانسته اند که با پیروزى اسلام در عصر پیامبر ص صاحب حکومت در زمین شدند (البته منظور از" ارض" تمام روى زمین نیست بلکه مفهومى است که بر جزء و کل صدق مىکند). بعضى دیگر اشاره به حکومت خلفاى چهار گانه نخستین. و بعضى مفهوم آن را چنان وسیع دانسته اند که این وعده را شامل تمام مسلمانانى که داراى این صفتند مى دانند. و گروهى آن را اشاره به حکومت مهدى ع مى دانند که شرق و غرب جهان در زیر لواى حکومتش قرار مىگیرد، و آئین حق در همه جا نفوذ مىکند و ناامنى و خوف و جنگ از صفحه زمین بر چیده مىشود، و عبادت خالى از شرک براى جهانیان تحقق مىیابد. بدون شک آیه شامل مسلمانان نخستین مىشود و بدون شک حکومت مهدى ع که طبق عقیده عموم مسلمانان اعم از شیعه و اهل تسنن سراسر روى زمین را پر از عدل و داد مىکند بعد از آنکه ظلم و جور همه جا را گرفته باشد مصداق کامل این آیه است، ولى با این حال مانع از عمومیت و گستردگى مفهوم آیه نخواهد بود. نتیجه اینکه در هر عصر و زمان پایه هاى ایمان و عمل صالح در میان مسلمانان مستحکم شود، آنها صاحب حکومتى ریشهدار و پر نفوذ خواهند شد. (مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، 1374ش، ج14، ص 530).
بهارى خواهد آمد
از نظر منطق دین، از نظر الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ، از نظر منطق خبرهایى که از طریق دین گرفته ایم نه از روى اصول ظاهر، مىگوییم خیالمان ازاینجهت که بشریت بکلى نیست و نابود بشود راحت است. هرچه در گذشته بوده است مقدمه اى بوده براى آنچه که در آینده پیش مىآید. ما آینده اى پیش رو داریم که در آن به تعبیر اسلام عقلها کامل مىشود. حدیث دارد که خداوند (نمى گوید امام زمان) در آن دوره دست لطف خودش را بر سر بندگان مىگذارد حَتّى کَمُلَتْ عُقولُهُمْ و بشر عقل خودش را باز مىیابد و دیگر این بى عقلى ها را خود به خود نمىکند. مىفرماید: در آن دوره عمرها طولانى تر و بهداشت مردم کاملتر مىشود، امنیت به طور کامل برقرار مىگردد. تَصْطَلِحُ فى مُلْکِهِ السِّباعُ درندگان با یکدیگر صلح مىکنند. یخْرِجُ الْارْضُ أَفْلاذَ کَبِدِها. زمین آنقدر منابع نیرو و ذخیره ها دارد که الى ماشاءاللَّه. تازه شما به کجاى آن پى برده اید؟! مىگویید چهار پنج میلیارد جمعیت زیاد است؟ نه، بیش از اینها مىتواند در خود جا دهد. زمین حد اکثر نیرویى را که دارد، گنجهاى مدفونى را که دارد در اختیار بشر مىگذارد. آسمان برکاتش را مى بارد. وقتى که ما روى الهام مذهبى درباره این امور مطالعه مىکنیم و دنیاى به اصطلاح روشن امروز را مىنگریم، مىبینیم مَثَل ما در این دنیا نسبت به دنیایى که دین به ما نوید مىدهد که در انتظار ماست (خواه که ما شخصاً به آن دوره برسیم یا نرسیم) مَثَل مردمى است که دارند از یک تونل عبور مىکنند. تونل در ذات خودش تاریک است ولى چراغ مصنوعى در آن نصب کرده اند. تازه باید از این تونل بیرون بیایند. وقتى که بیرون آمدند، به یک فضاى بسیار باز و بسیار روشن که روشنى آن طبیعى است مىرسند؛ عدالت به معنى واقعى برقرار است، امنیت به معنى واقعى برقرار است، آزادى به معنى واقعى برقرار است، توحید به حقیقت خودش طلوع مىکند و ظاهر مىشود و دنیا را روشن مىکند. اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها [1]. قرآن مىگوید: بدانید که خدا همین زمین مرده را در هنگام بهار زنده مى کند. این آیه در احادیث ما اینطور تفسیر شده است که این مطلب اختصاص به زمین خاکى ندارد، زمینِ اجتماع بشر هم چنین است. اگر شما دیدید که روزى فساد جهانگیر شد (ظَهَرَ الْفَسادُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ) [2] ، اگر تمام عالم مثل فصل زمستان مُرد، مأیوس نشوید، نگویید دنیا را زمستان گرفت، دیگر دوره بهار منقضى شد؛ خیر، بهارى خواهد آمد. این، معنى الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ، ایمان به نهان و ایمان به مددهاى غیبى و نهانى است، منتها مددها براى شخص به مقیاس شخصى، براى اجتماع کوچک به مقیاس اجتماعى و براى جهان بشریت به مقیاس جهانى است. حکومت واحد جهانى، سراسر عدالت، سراسر امنیت، سراسر برکت، سراسر رفاه، سراسر آسایش، سراسر خوبى و سراسر ترقى خواهد بود. ( مطهری، مرتضی، مجموعه آثار شهید مطهری (آزادى معنوى)، 1377ش، ج23، صص 651-652).
دین اسلام و برنامه مکتب عالى قرآن در قلوب عموم مردم فرمانروا می گردد
از جمله مژده و بشارت بامت صالح اسلامى که خارق عادت است آنکه در اثر سیر و تکامل و تحولاتى که بر بشر رو آورد عصر و زمانى پیش خواهد آمد که دین اسلام و برنامه مکتب عالى قرآن در قلوب عموم مردم فرمانروا گردد و مورد رضایت و انقیاد سلسله بشر خواهد شد که عموم مردم از دین مرضى اسلام و برنامه قرآن پیروى نموده و کسى بتمرد و مخالفت با اصول اعتقادى آن نخواهند برخاست بلکه بطور عمومى در مقام انقیاد و اطاعت بوده و براى همیشه فرمانروا خواهد بود نظر به این که آیه مبنى بر مژده و بشارت بامت صالح اسلامى بطور اطلاق است و تا پایان نظام تکلیف در جهان جریان و تحقق خواهد یافت.مسلمانان در ادوار تاریخ پیوسته بلحاظ دین اسلام خائف و ترسان بوده و مورد تهدید بیگانگان و هجوم و آزار و مخالفت کفار قرار گرفته و همچنین دچار منافقان داخلى بوده ولى در آن عصر و زمان مشخص آینده اهل اسلام از هر گونه خطر و اختلاف ایمن خواهند بود از جمله مژده و بشارت دیگرى بامت صالح و اجتماعات اسلامى است به این که مسلمانان در ادوار تاریخ پیوسته بلحاظ دین اسلام خائف و ترسان بوده و مورد تهدید بیگانگان و هجوم و آزار و مخالفت کفار قرار گرفته و همچنین دچار منافقان داخلى بوده ولى در آن عصر و زمان مشخص آینده اهل اسلام از هر گونه خطر و اختلاف ایمن خواهند بود. بدیهى است این امر نیز فوق العاده مهم و جنبه خارق عادت دارد زیرا هرگز شئون وجودى مسلمانان تا چه رسد بدین آنان ایمن و مصون از خطر و خوف و مزاحمت بیگانگان و ستمگران داخلى و خارجى نبوده ولى در آن عصر مشخص نامبرده نیز این امر خارق بطور حتم تحقق خواهد یافت. با توجه به این که این مژده و بشارت نیز لازم فرمانروائى احکام اسلام در جامعه بشر بطور کامل است که چنانچه احکام و برنامه اعتقادى و عملى و خلقى اسلام در اجتماعات بشر حکومت نماید و کسى از آنها تخلف ننماید لازم قهرى آن نعمت امن بودن مسلمانان از هر گونه خطر و مزاحمت و ستم خواهد بود. (حسینی همدانی، سید محمد، انوار درخشان، 1404ق، ج11، صص 405-406).
آینده جهان
ما به دلیل اینکه مؤمن و مسلمانیم و در عمق ضمیرمان این اصل وجود دارد که: «جهان را صاحبى باشد خدا نام» هر چه در دنیا پیشامدهایى مىشود هرگز احساس خطر عظیم، خطرى که احیاناً بشریّت را نیست و نابود کند و کره زمین را تبدیل به توده خاکستر کند و زحمات چند هزار ساله بشریّت را کأن لم یکن نماید نمى کنیم. در ته دل خودمان باور داریم که سالهاى سال، قرنها، شاید میلیونها سال دیگر، در روى این زمین زندگى و حیات موج خواهد زد. فکر مىکنیم بعد از ما آن قدر مسلمانها بیایند و زندگى کنند و بروند که فقط خدا عدد آنها را مىداند. آرى، ما در ته دل خود اینطور فکر مىکنیم و هرگز این اندیشه را به خود راه نمى دهیم که ممکن است عمر جهان یعنى عمر بشر و عمر زمین ما به پایان رسیده باشد. تعلیمات انبیاء، نوعى امنیّت و اطمینان خاطر به ما داده است و در واقع در ته قلب خود به مددهاى غیبى ایمان و اتّکا داریم. اگر به ما بگویند یک ستاره عظیم در فضا در حرکت است و تا شش ماه دیگر به مدار زمین مىرسد و با زمین ما برخورد مىکند و در یک لحظه زمین ما به یک توده خاکستر تبدیل مىشود باز هم با همه ایمان و اعتقادى که به پیشبینى هاى دانشمندان داریم به خود ترس راه نمى دهیم، در ته دلمان یک نوع ایمان و اطمینانى هست که بنا نیست بوستان بشریّت که تازه شکفته است در اثر باد حوادث ویران گردد. آرى، همان طورى که باور نمىکنیم زمین ما به وسیله یک ستاره، یک حادثه جوّى نیست و نابود شود، باور نمىکنیم که بشریّت به دست خود بشر و به وسیله نیروهاى مخرّبى که به دست بشر ساخته شده منهدم گردد. آرى، ما به حکم یک الهام معنوى که از مکتب انبیاء گرفته ایم باور نمى کنیم. (مطهری، مرتضی، مجموعه آثار شهید مطهری (امدادهاى غیبى در زندگى بشر)، 1377ش، ج3، صص 358-359).
منابع:
1- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ایران، تهران، انتشارات دارالکتب الإسلامیة، چاپ سی و دوم، 1374ش.
2- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار شهید مطهری (آزادى معنوى)، ایران، تهران – قم، انتشارات صدرا، چاپ هشتم، 1377ش.
3- حسینی همدانی، سید محمد، انوار درخشان، ایران، تهران، انتشارات کتابفروشی لطفی، چاپ اول، 1404ق.
4- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار شهید مطهری (امدادهاى غیبى در زندگى بشر)، ایران، تهران – قم، انتشارات صدرا، چاپ هشتم، 1377ش.
[1]. الحدید: 17.
[2]. الروم: 41.
