در بخش قبل، اشاره شد که روزه می تواند زمینه ساز افزایش رزق و روزی باشد و در این رابطه به سه نکته اشاره شد که عبارت بودند از «روزه، مصداق شکرگزاری»، «روزه، مصداق تقوا و پرهیزکاری» و «روزه و انفاق برای خدا». در این بخش نیز به موارد دیگری اشاره می شود که نقش روزه را در افزایش روزی نشان می دهد.

روزه و بیداری صبحگاهان

در آموزه های دین اسلام، بر سحر خیزی توصیه و تاکید فراوانی شده است. خداوند به پیامبر دستور می دهد که بخشی از شب را به تهجد بپرداز تا به «مقام محمود» برسی: «وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسى‏ أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً»[1]

امام صادق (ع) نماز شب را یکی از افتخارات مؤمن دانسته و بیان می کنند: «ثلاثة هن فخر المؤمن و زینة فى الدنیا و الآخرة، الصلاة فى آخر اللیل و یأسه مما فى ایدى الناس و ولایة الامام من آل محمد»[2]سه چیز است که افتخار مؤمن و زینت او در دنیا و آخرت است: نماز در آخر شب، و بى اعتنایى به آنچه در دست مردم است، و ولایت امام از اهل بیت پیامبر «صلی الله علیه وآله».
شخص روزه دار با ایمان به خداوند، سر طاعت و بندگی در مقابل او فرود آورده و حتی در راه بندگی او، نه تنها از حرام، بلکه از برخی نعمت های حلال نیز چشم پوشی می کند. روزه سبب می شود تا نوعی احساس خشوع و فروتنی برای روزه دار ایجاد شود و این عوامل ـ همان گونه که بیان شد ـ زمینه ساز استجابت دعا و طلب رزق و روزی با برکت می تواند باشداما نکته حائز اهمیت در این نوشتار رابطه سحر خیزی و اقامه نماز شب در افزایش رزق است. رسول خدا (ص) می‌فرماید: سحرخیزی مبارک است و همه نعمت‌ها به ویژه، روزی را می‌افزاید».[3] همچنین از حضرت رضا (ع) نقل شده است: «نماز شب خواندن را بر خود لازم بدانید زیرا هر بنده مؤمنی که هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر بخواند و در قنوت وتر ۷۰ مرتبه استغفار کند، خداوند او را از عذاب قبر و از عذاب آتش نجات می‌دهد و عمرش را در دنیا طولانی میکند و در زندگی اقتصادی خداوند به او وسعت و گشایش میدهد و در هر خانه‌ای که در آن نماز شب خوانده شود، آن خانه برای مردم آسمان روشنایی می‌دهد همانطوریکه ستارگان آسمان برای مردم روی زمین روشنایی می‌بخشند».

ماه مبارک رمضان، فرصتی طلایی است برای کسانی که به هر دلیل تا کنون از سحر خیزی و نماز شب غافل بوده اند. در این ماه به بهانه تناول سحری همگان از خواب گران بر می خیزند و معمولا با خوردن سحری حالت خواب آلودگی نیز تا حد زیادی بر طرف می شود. با این حال شرایط برای اقامه نماز شب و قرائت برخی از ادعیه کاملا فراهم می شود و این یعنی زمینه سازی برای افزایش رزق و روزی.

روزه و دعا به درگاه الهی

از دیگر اسباب جلب رحمت الهی و افزایش رزق و روزی دعا است. خداوند در قرآن کریم فرموده است: « ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ»[4] مسلما یکی از بهترین راه های ارتباط با حضرت حق، دعا و تضرع به درگاه الهی است. امیرمؤمنان علی (ع) به فرزند خود امام مجتبی (ع) می فرمایند: «پسرم! همان کسی که گنج های آسمان ها و زمین را در اختیار دارد، به تو اجازه ی دعا و در خواست داده و اجابت آن را نیز تضمین کرده است. به تو امر کرده که از او بخواهی تا به تو عطا کند و از او در خواست رحمت کنی تا رحمتش را بر تو فرو فرستد... هر گاه بخواهی، با او درد دل کنی و ناراحتی و مشکلاتت را در برابر او قرار می دهی، از او در کارهایت استعانت می جویی و از خزاین رحمتش چیزهایی را می خواهی که جز او کسی قادر به عطای آن نیست، مانند عمر بیشتر، تندرستی بدن و وسعت روزی. پس خداوند کلیدهای خزاینش را در دست تو قرار داده، زیرا به تو اجازه در خواست داده است. بنابراین هرگاه خواستی، می توانی به وسیله ی دعا درهای نعمت خدا را بگشایی و باران رحمت او را فرود آوری.»[5]

اما نکته مهم این است که دعا، و استجابت آن دارای شرایطی است. یکی از این شرایط ایمان به خداوند و اطاعت از فرامین الهی است. خداوند در سوره بقره می فرماید: « وَإِذَا سَأَلَکَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌ أُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْیَسْتَجِیبُوا لِی وَلْیُؤْمِنُوا بِی لَعَلَّهُمْ یَرْشُدُونَ»[6] و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند (بگو) من نزدیکم و دعای دعاکننده را به هنگامی که مرا بخواند اجابت می‌کنم پس (آنان) باید فرمان مرا گردن نهند و به من ایمان آورند باشد که راه یابند. از دیگر شرایط استجابت دعا دوری از گناهان است. مقام معظم رهبری در فرازی از سخنان خود به این نکته اشاره کرده و می فرمایند: « در حریم قدس یاد الهی، دلِ آلوده را راه نمی‌دهند؛ باید شستشو کنیم. اگر دل توانست با یاد خدا خود را معطّر و مزیّن کند، بدون تردید اجابت الهی برای او میسّر خواهد شد»[7] یکی دیگر از شرایط استجابت دعا، خشوع و خضوع در درگاه الهی است. قرآن کریم خشوع را یکی از ویژگی های انبیاء بر می شمرد.[8] در حالت خشوع و خضوع، زمینه برای نزول برکت الهی و استجابت دعا فراهم می شود.

شخص روزه دار با ایمان به خداوند، سر طاعت و بندگی در مقابل او فرود آورده و حتی در راه بندگی او، نه تنها از حرام، بلکه از برخی نعمت های حلال نیز چشم پوشی می کند. روزه سبب می شود تا نوعی احساس خشوع و فروتنی برای روزه دار ایجاد شود و این عوامل ـ همان گونه که بیان شد ـ زمینه ساز استجابت دعا و طلب رزق و روزی با برکت می تواند باشد.

جمع بندی

با توجه به مطالب بیان شده، روشن گردید که روزه، می تواند نقش مهمی در جلب رحمت حضرت حق و افزایش رزق و روزی داشته باشد. همانگونه که بیان شده روزه، مصداقی از شکرگزاری به درگاه الهی محسوب می شود و سوی دیگر نمونه بارز تقوا و دوری از گناه هان به شمار می آید. روزه دار با اعطای صدقات واجب – مثل فطریه – و مستحب زمینه نزول برکات آسمانی و زمینی را فراهم کرده و با سحر خیزی و تهجد شبانه و دعای خالصانه به درگاه الهی، زمینه را برای تفضل بیشتر خداوند متعال ایجاد کرده و بستر افزایش رزق و روزی با برکت خود را فراهم می کند.

پی نوشت:

[1] . سوره اسراء / آیه 79

[2] . الکافی، ج8، ص234

[3] . بحارالانوار، ج73، ص318

[4] . سوره غافر / آیه 60

[5] . نهج البلاغه، نامه 31

[6] . سوره بقره / آیه 186

[7] . بیانات در جمع کاگزاران نظام، 19/4/1379

[8] . سوره انبیا / آیه 90