این روزها، پدیده ی عکس از خود(سِلفی) به یک رفتارعمومی تبدیل شده و ابزار کافی برای این کار تدارک دیده شده است. کسانی که سراغ چنین تفریحی می روند، کم نیستند. کافی است سری به شبکه های اجتماعی، اخبار و باشگاه های تصویری بزنید تا متوجه شوید درصد زیادی از تصاویر، این گونه هستند؛ اما از نظر دانش روان شناسی این کار چه معنایی می تواند داشته باشد؟
زنده باد خودم!
یکی از پیام های سلفی، توجه بیش از حد به خود و نزدیک شدن به مشکل خودشیفتگی است. از زمانی که دنیای فناوری با هدف فرورفتن آدم ها در پیله های تنیده به دور خود در فضای مجازی و ذهنی ساخته شد، هر روز شاهد تنگ تر شدن حلقه ی محاصره شدیم تا جایی که شما هم نوجوانان زیادی را سراغ دارید که مدت زیادی را در دنیای ساختگی در تلفن همراه خود و صفحات شخصی شان می گذرانند و از توجه به دیگران بازمانده اند. عکس از خود پدیده ی تازه ای است که روان شناسان معتقدند افرادی به این رویه روی می آورند که از خودشیفتگی رنج می برند. این گروه ممکن است به دیگران توجه ی زیادی نداشته باشند؛ البته یادمان باشد این یافته ی روان شناسان برای کسانی است که در این زمینه زیاده روی می کنند نه هرکس که با این کار به ثبت خاطرات می پردازد.
امان از من!
این که خودمان را دوست داشته باشیم، نشانه ی خوبی است و خبر از وجود عزت نفس در ما می دهد؛ اما اگر فقط خودمان را دوست داشته باشیم و به این خاطر دیگران را به حاشیه بفرستیم یا زیادی به خودمان توجه کنیم، اصلا خبر خوبی نیست. زمانی که پای «من» به میان می آید، منتظر اتفاقات بعدی هم باید بنشینیم. تکبر، غرور، ازخودراضی بودن، تحقیر دیگران، کلاس گذاشتن، تلاش برای مطرح کردن خود با فرستادن پست های تصویری سلفی و نمونه های دیگر، ردپایی نامناسب از این «من» را به جا می گذارند و باعث می شوند دیگران از ارتباط با ما احساس خوبی نداشته باشند؛ به همین دلیل در سخن بزرگان دین آمده است که فرد ازخودراضی، ناراضیان فراوانی دارد. دلیلش این است که رابطه حاکمانه می شود نه عاقلانه و دو طرفه و فرد خودخواه خودش را در قله و بقیه را در دامنه می بیند. واقعا چنین رابطه ای ارزش ادامه دادن دارد؟
عبور از سلفی
هم زمان با افزایش سواد رسانه ای خود و روی آوردن به سوی استفاده از دنیای فناوری، مهارت های اخلاقی هم نیازمند کامل تر شدن هستند. همان طور که دنبال آخرین نسخه از نرم افزارها و نیز گوشی های موجود در بازار می گردیم و اطلاعات زیادی درباره ی آن ها جمع می کنیم، به همان نسبت نیاز داریم تا چگونگی مدیریت استفاده از ابزارها را هم فرابگیریم. اگر یک دوربین ما را تا دور شدن از دیگران پیش می برد، لذتی در استفاده از آن نیست؛ ولی اگر با زوم کردن روی خود ما می تواند بدی های ما را بهتر نشان دهد، می توان به آن امیدوار بود. سلفی خوب آن است که بتوانیم با تمرکز روی خود، به بهتر شدن خودمان کمک کنیم و از خصوصیات بد رها شویم. یک چنین سلفی زیبایی، رنگ و بوی سعادت می دهد؛ اما سلفی هایی که در آن بیش از حد به مطرح کردن خود و ظاهر خویش توجه می کنیم، توهم مهم بودن و موفق بودن را در وجود ما تولید می کنند که مانعی جدی برای موفقیت است.
چشم ها را باید شست
با تغییر توجه به سمت دیگران، گام اصلی را در پرش از مانع خودخواهی برداشته ایم. آدم های زیادی اطراف ما هستند که از ما بهترند و ویژگی های زیبایی برای ثبت شدن دارند. آقایان و خانم هایی که با تکیه بر ایمان خود به کارهای بزرگی دست می زنند و با سخت کوشی به موفقیت های چشم گیری دست می یابند، اگر روزی دیگران را از خودمان بهتر دیدیم و برای آن ها بیش تر از خودمان ارزش و احترام قائل شدیم، آن وقت جای خوش حالی دارد. با شستن چشم ها و گشودن آن به روی خوبی های دیگران، انگیزه ی ما برای بهتر شدن هم بیش تر می شود.
ارزیاب خود باشیم
همیشه فرصت هایی هست که ترازوی دیجیتال رفتارمان را روشن کنیم و زیبایی ها و زشتی ها را با آن بسنجیم. سلفی خوب، ارزیابی مناسب از خودمان است که به ما گزارش عمل کرد می دهد. ما با به دست آوردن تصویر صحیح و شفاف از رفتارهای خود، راه های مثبت زیادی می توانیم برای آینده ای بهتر بشناسیم. تنها جایی که مقایسه مجاز می شود، همین جاست که بتوانیم به پشت سر خودمان بنگریم و وضعیت الان مان را با سال های قبل مقایسه کنیم. انتظار داریم شرایط بهتری برای خود ایجاد کرده باشیم وگرنه باید هرچه زودتر فکری به حال خودمان بکنیم.
مراقب لایک ها باشیم
هر تأیید یا رد از طرف ما، می تواند یک موج راه بیندازد. در دنیای مجازی هر لایک ما پیام و اثر خود را دارد. زمانی که شما به یک پست اخلاقی نمره ی خوبی می دهید، در گسترش آن و حتی ثواب کسانی که موفق به انجام آن می شوند، شریک می شوید. به همین اندازه، زمانی که میدان را برای ورود زشتی ها با تأیید آن ها باز می کنید، در شکل گیری آن رفتار زشت نقش داشته اید. اگر شما از کسانی باشید که مرتب سلفی ها را لایک می کنند، پس به فرد مورد نظر خود کمکی برای عبور از خودخواهی نکرده اید. بله! به همین سادگی ما در دنیای مجازی واقعا مسئولیت پیدا می کنیم.
دوربین ها خاموش!
باور کنیم که با خاموش کردن دوربین های روبه روی خود، اتفاق بدی نمی افتد. حتی احتمال این که فرصتی پیدا کنیم تا قدری به خودمان بیندیشیم و راه طی شده تا به وجود آمدن این خصوصیت را در خود مرور کنیم هم ایجاد می شود. دریچه ی دوربین را به سمت زیبایی های طبیعت و شاهکارهای خداوند بچرخانیم و کامل شدن خود را در خوبی های دیگران جست وجو کنیم. زمانی که چشم ها می توانند تیز و زیرک کارشان را انجام دهند، ما با آینه های زیادی مقابل خود روبه رو می شویم که با خوبی خود، عیب نمای ما هستند و دنیایی زیباتر را در تابلویی از محبت نقاشی می کنند. یادمان باشد خیلی ها از ما بهترند؛ فرصت آموختن از آن ها را فراموش نکنیم.
نویسنده: ابراهیم اخوی
